‘Hoe kunnen processen en schandalen iemands populariteit ten goede komen?’

Het fraudeproces tegen Trump is gestart. ‘Dat kan hem financieel zuur opbreken, maar qua populariteit bakt hij er zoete broodjes mee. De sympathie voor Trump groeit per schandaal dat uitkomt, en per proces dat hij aan zijn broek krijgt’, schrijft Mark Van de Voorde.

Het fraudeproces tegen Trump is gestart. Dat kan hem financieel zuur opbreken, maar qua populariteit bakt hij er zoete broodjes mee. De sympathie voor Trump groeit per schandaal dat uitkomt, en per proces dat hij aan zijn broek krijgt. Hoe kunnen nu schandalen en processen iemands populariteit ten goede komen?

Elke beschuldiging van Trump wordt door zijn aanhangers beschouwd als een poging om henzelf te treffen. Trump wist immers de leugen ingang te doen vinden dat al wat hij heeft gedaan, helemaal niet in zijn eigen belang was maar uitsluitend voor het belang van de eenvoudige Amerikanen, die brave lieden die Hillary Clinton ooit vernederend deplorables (betreurenswaardigen) had genoemd. Ze zijn dat laatste niet vergeten, maat Trump gaf hun (de illusie van) waardigheid terug.

Als Trump uitschreeuwt dat de processen tegen hem een schijnvertoning met politieke bedoeling zijn én de grootste heksenjacht in de Amerikaanse geschiedenis, voegt hij er steevast aan toe: ‘Niet mij willen ze treffen, maar jullie via mij!’ Trump presenteert zich dus als ‘slachtoffer voor de slachtoffers’, de heroïsche altruïstische antiheld die zich slachtoffert voor de kleine man en vrouw. Sympathie verzekerd.

Het is ook slim bedacht, want Trump kan niet zomaar beweren dat hij een van hen is. Zijn aanhangers en sympathisanten weten verdomd goed dat hij helemaal niet uit hun rangen komt en nooit deel zal uitmaken van hun klasse van de samenleving. Trump komt weliswaar naar hen toe (voor rally’s), maar hij doet dat in zijn privéjet en niet in een gammele en roestige pick-up waarmee zij zich verplaatsen.

Trump zal nooit een van hen worden, maar hij kan wel de indruk wekken dat hij het voor hen opneemt. Meer zelfs, hij keert zich ook nog eens tegen de vermaledijde staat die de ‘goede Amerikanen’ verafschuwt. Door hem te willen uitschakelen, viseert de elite het volk. Kortom, Trump maakt zijn aanhangers wijs dat hij het opneemt voor de slachtoffers van de deep state, die wereldvreemde bureaucratie in dienst van de elite. Slachtoffer voor de slachtoffers.

De Trump-aanhangers voelen zich ook helemaal niet ‘betreurenswaardig’ maar veronachtzaamd. Ze vinden van zichzelf dat zij de echte patriotten zijn die Amerika weer groot kunnen maken. Het is net daarom dat zij veracht worden door het verre ‘Washington’ dat het ware Amerika verraadt. Ze zijn slachtoffers vanwege hun vaderlandsliefde.

(Lees verder onder de preview.)

Slachtoffer zijn van de staat heeft ook een voordeel: je draagt geen enkele verantwoordelijkheid, niet voor je eigen leven en niet voor de samenleving. Als Trump, met al zijn rijkdom en weelde, in de ogen van miljoenen ‘onverantwoordelijke’ slachtoffers  ook een slachtoffer en zelfs het grootste slachtoffer van de staat mag zijn, ontslaat dat ook Trump van elke verantwoordelijkheid. Niet alleen voor fraude, ongrondwettelijk handelen en de mars op het Capitool, maar ook voor het feit dat onder zijn presidentschap Amerika niet greater is geworden maar armer.

Slachtoffers kun je ook nooit kwalijk nemen dat ze een loopje nemen met de feiten; ze hebben zo veel meegemaakt, dat je het moet begrijpen. Als Trump het etiket van ‘slachtoffer voor de slachtoffers’ krijgt opgeplakt, is ook hij ontslagen van de waarheid. Zijn slachtofferrol laat hem toe te beweren wat hij wil. Onder het gewicht van zijn leugens kan vervolgens (wat Hannah Arendt noemde) ‘het weefsel van de feiten’ scheuren. In dat gat springt de complottheorie die elke waarheid mag vervangen.

Complottheorieën hebben het voordeel dat ze aan onwetenden enige superioriteit en een boost voor hun (gekwetste) ego verlenen: zij hebben het tenminste door! De complottheorie bevestigt wat ze al geloofden maar legitimeert ook hun ‘onverantwoordelijk’ gedrag: ze kunnen er toch niets aan doen!

Een slachtofferrol die de mens bevrijdt van elke plicht tot zelfresponsabilisering, is geweldig comfortabel. Als er dan ook nog eens een opperslachtoffer verschijnt dat voor jou door de deep state wordt opgejaagd en vervolgd, ben je gezegend. Dat is waarom Trump bij elk proces populairder wordt.

Maar Trump heeft een probleem: hij heeft geen ideologie, enkel een project dat niet groter is en niet verder reikt dan hemzelf. De Republikeinse Partij kan bijgevolg niets van Trump erven om na hem met zijn nalatenschap te scoren. Ondertussen wordt de Republikeinse Partij geterroriseerd door een kleine groep Trumpfanaten. Dat toonde de afzetting van de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden,  Kevin McCarthy.

Niemand kan de toekomst voorspelen. Zuigt Trump de Republikeinse partij volledig leeg, staat na hem iemand op die nog erger is of keert de partij terug naar haar fatsoenlijke verleden? Het blijft een open vraag. Slecht één ding is zeker, het Trumpverhaal stopt na Trump.

Mark Van de Voorde is onafhankelijk publicist.