Met de parlementsverkiezingen van komende zondag plant de Azerbeidzjaanse president Ilham Alijev zijn macht blijvend te cementeren. Met Europese felicitaties.
Nooit waren de verkiezingen in Azerbeidzjan minder vrij en fair. Toch zal zittend president Ilham Alijev, onafgebroken aan de macht sinds 2003, slechts internationale bijval genieten wanneer zijn partij komende zondag de parlementsverkiezingen wint.
Die parlementsverkiezingen zijn de tweede vooruitgeschoven verkiezingen van het jaar. Op 7 februari werd Alijev al voor de vierde keer herverkozen als president met maar liefst 92 procent van de stemmen. Die verkiezingen stonden aanvankelijk pas in 2025 gepland. Ze vonden plaats in een steeds repressiever klimaat. Het voorbije jaar werden verschillende onafhankelijke journalisten en mensenrechtenactivisten gearresteerd. Oppositiepartijen of -kandidaten worden sowieso niet toegelaten om deel te nemen. Toch ontving Alijev bij zijn roemrijke herverkiezing felicitaties van Charles Michel als voorzitter van de Europese Raad.
Ook deze keer neemt de autoritaire Alijev geen risico’s. Zelfs als het parlement in het autoritair geleide Azerbeidzjan maar een beperkte invloed heeft, wordt de controle stevig aangesterkt. ‘Het parlement dient vooral om de buitenwereld de indruk te geven dat Azerbeidzjan een divers en pluriform politiek systeem heeft,’ zegt Azerbeidzjankenner Isa Yusibov. ‘Parlementsleden in Azerbeidzjan hebben bijna altijd banden met de verschillende machtsblokken. Je wilt in een autoritair systeem niet dat de samenstelling van het parlement je plannen kan hinderen.’
De boost van Karabach
Het zijn de eerste parlementsverkiezingen sinds de Azerbeidzjaanse herovering van Nagorno Karabach, de Armeense enclave waarover beide landen al meer dan 36 jaar bikkelen. Na het Azerbeidzjaanse offensief van vorig jaar verliet het overgrote deel van de plaatselijke Armeniërs de streek. Die herovering was een ongeziene boost voor Alijevs populariteit. Door de parlementsverkiezingen enkele maanden naar voren te trekken, hoopt Alijev daarop maximaal te cashen.
Die (tijdelijke) boost zorgt op middellange termijn evenwel voor problemen. Lange tijd was het conflict in Nagorno Karabach voor Alijev een bron van legitimiteit. Hij gebruikte het slepende conflict maar al te graag op Azerbeidzjans talrijke sociale en economische problemen onder de mat te vegen. Critici van het regime – of gewone Azeri’s die niet in armoede willen leven – kregen het verwijt om te konkelen met de Armenen. Het was dé manier om het alom aanwezige maatschappelijke ongenoegen te sussen. Bovendien zorgen de lage olie- en gasprijzen voor economische uitdagingen – de Azerbeidzjaanse economie is bijzonder afhankelijk van de export van fossiele brandstoffen.
Nu het conflict in Karabach militair beslecht is, dreigt die bliksemafleider evenwel weg te vallen. Dat zorgt ervoor dat Alijev met de voeten sleept nu de weg openligt voor Azerbeidzjan en Armenië om vredesgesprekken aan te knopen. ‘Alijev heeft er baat bij dat de toestand instabiel blijft,’ zegt Yusibov. ‘Als de situatie tussen Azerbeidzjan en Armenië zich normaliseert, dreig je op een bepaald moment hardere geluiden over democratisering en economische hervormingen te krijgen. Dat wil Alijev absoluut vermijden. Daardoor komt hij nu voortdurend met nieuwe eisen, zodat het conflict blijft sluimeren.’
Favoriete autocraat
Ondanks die harde lijn ligt Alijev nog steeds goed in westerse landen. Nu Europese landen sinds de Russische invasie van Oekraïne afhankelijk zijn van Azerbeidzjaans aardgas, is kritiek op de mensenrechtensituatie niet handig. Maar ook Rusland behandelt Alijev met alle egards. Na het staatsbezoek van Poetin aan Bakoe van 19 augustus kondigde Azerbeidzjan aan dat het lid wil worden van de BRICS, het alternatieve samenwerkingsverband van niet-westerse landen.
‘Iedereen heeft Alijev nodig,’ zegt Yusibov. ‘De Europese Unie heeft Azerbeidzjan nodig voor zijn gastoevoer en Rusland heeft Azerbeidzjan nodig als brug naar het Midden-Oosten. Azerbeidzjan is bovendien een van de weinige landen die zowel goede banden heeft met Rusland als met Oekraïne. De kans is groot dat Azerbeidzjan ooit een bemiddelaarsrol krijgt bij eventuele vredesgesprekken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier