Na de Amerikaanse luchtaanval op Syrië zien waarnemers het internationale politieke toneel veranderen. ‘We zijn nu teruggegaan naar de laatste maanden van de regering-Obama.’
Enkele jaren geleden raadde hij zijn voorganger Barack Obama nog aan om niet te interveniëren in Syrië. Zelf wil hij niet de ‘president van de wereld’ zijn. En toch viel president Donald Trump vannacht een Syrische luchtmachtbasis aan. ‘Er is de analogie met 2013, toen Obama een rode lijn trok voor chemische wapens, maar te lang wachtte om te handelen. Trump wilde dat scenario absolutie niet herhalen’, zegt professor internationale betrekkingen David Criekemans (UAntwerpen).
Politicoloog en Amerikakenner Bart Kerremans (KU Leuven) ziet een combinatie tussen strategie en impulsiviteit. ‘Hij is geconfronteerd met de realiteit, waarin hij dag na dag op zaken moet reageren. Het resultaat is geen massaal bombardement, want dat is het niet, maar een politiek signaal naar Moskou en Beijing: hou jullie bondgenoten in het oog, want anders zullen wij ertegen optreden.’
Washington en Moskou
Het is de eerste keer in zijn presidentschap dat Trump een buitenlandse mogendheid aanvalt en meteen is het een bondgenoot van Rusland. Dat is opvallend, omdat Trump tijdens de verkiezingscampagnecampagne geregeld aanstuurde op een ontdooiing van de Amerikaans-Russische relaties.
Er is weinig reden om aan het verhaal van de internationale coalitie te twijfelen.
‘Veel waarnemers zeiden toen al dat die band met de Russen aanhalen moeilijker zou worden als hij eenmaal president was’, stipt Sven Biscop, politiek onderzoeker aan de UGent, aan. ‘Hij heeft enkel gezegd dat het beter zou zijn mochten de relaties tussen Washington en Moskou beter zijn’, haalt Kerremans aan. ‘Maar hij heeft nooit gezegd dat dat onconditioneel was.’
De Russen blijven intussen beweren dat het Syrische regime niet achter de gifgasaanval zat. ‘Er is weinig reden om aan het verhaal van de internationale coalitie te twijfelen’, zegt Biscop, ‘ook al hebben we de bewijzen niet in handen als buitenstaander.’ ‘De waarheid is dat we het niet weten. Er zouden een aantal patiënten over de grens tussen Syrië en Turkije gebracht zijn voor verzorging en op het moment van de gifgasaanval zouden er Syrische gevechtsvliegtuigen in de lucht hebben gehangen.’
Biscop wijst erop dat de Russen er baat bij hebben om erover te liegen. ‘Voor Rusland zou het gezichtsverlies betekenen mocht het Syrische regime achter de aanval zitten. De Russen initieerden mee het akkoord rond het verbod op chemische wapens uit 2013.’
Zolang Rusland hem een hand boven het hoofd houdt, blijft Assad zitten waar hij zit.
De luchtaanval is geen oorlogsverklaring, ‘want we zijn daar al lang in oorlog’, zegt Biscop. ‘Dit is een vergeldingsaanval, maar ook een vorm van afschrikking. De vraag is of de VS nog meer aanvallen plannen.’ Zelf ziet Biscop dat niet gebeuren. Volgens hem keren we nu terug naar de situatie op het einde van de regeerperiode van Barack Obama, toen de VS en Rusland een slechte verhouding hadden. ‘Het trage diplomatieke proces richting vrede in Syrië zal waarschijnlijk weer worden ingezet.’
Syrië
Biscop en Criekemans zijn het erover eens: Bashar Al-Assad blijft nog een tijdje zitten. ‘Zolang Rusland hem een hand boven het hoofd houdt, blijft Assad zitten waar hij zit. In zekere zin staat hij er beter voor dan in 2015, toen zijn regime op imploderen stond’, zegt Criekemans. ‘De Russen gaan niet noodzakelijk vasthouden aan de persoon, wel aan het regime. Maar ze kunenn hem ook nu niet laten vallen, dat zou gezichtsverlies betekenen’, vult Biscop aan.
‘Het inzicht is gegroeid dat het beter is om hem te aanvaarden op die post als ze het gevecht willen beëindigen. Als ze Assad willen verdrijven, is de wapenstilstand nog veraf’, aldus Biscop.
Of het conflict tegen Syrië een nieuwe fase ingaat? ‘De verschillende actoren hebben er niet zoveel belang bij dat de oorlog stopt. Niemand van de strijdende partijen kan nu een echte overwinning behalen. Die patstelling kan zachtjes uitdoven, maar ook opnieuw escaleren. Iedereen is het er wel over eens dat IS moet verslagen worden.’
‘IS is hier de lachende derde’, benadrukt Criekemans. ‘Het staat op imploderen. Wanneer dat gebeurt, volgt een race om het territorium van IS en wordt het weer een meer terroristische organisatie. Als de grootmachten dan niet meer met elkaar praten en hun inlichtingendiensten niet meer samenwerken, is dat een groot probleem.’
Gifgasaanval in Syrië heeft grote gevolgen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
