Hoe heeft Gen Z gestemd in de Verenigde Staten? ‘De generatiekloof wordt ietsje kleiner’

‘Sinds de eeuwwisseling stemmen jonge Amerikanen linkser dan hun ouders en grootouders’, zegt politoloog Roderik Rekker. ‘Maar dit keer zien we een knikje in die curve.’

Amper was Kamala Harris in de race naar het Witte Huis gestapt of ze leek al de absolute favoriet van Gen Z. Zeker nadat de bekende Britse popster Charli XCX ‘Kamala is Brat’ op X had gepost. Toch ziet het er niet naar uit dat Amerikaanse twintigers massaal hun huis uit zijn gekomen om op haar te stemmen.

‘Op dit moment kunnen we ons alleen maar op de exitpolls baseren’, zegt de Nederlandse politoloog Roderik Rekker (Radboud Universiteit, Nijmegen), die gespecialiseerd is in stemgedrag over de tijd en de generaties heen. ‘We zullen daar maar echt zicht op hebben wanneer er kiezersonderzoek is gebeurd. Het enige wat ik nu al kan vaststellen in verband met het stemgedrag van jonge Amerikanen, is een kleine knik in de curve.’

Wat kunt u daaruit afleiden?

Roderik Rekker: Tot ongeveer 2000 verschilde het stemgedrag van jongere en oudere Amerikaanse kiezers amper. Jonge mensen stemden niet linkser dan hun ouders en grootouders. Rond de eeuwwisseling begonnen jongeren – de zogenaamde millennials en daarna Generatie Z – veel vaker Democratisch te stemmen, waardoor er gaandeweg een generatiekloof ontstond. In de nieuwe exitpolls is nu een knikje in die curve zichtbaar.

Net als toen Hillary Clinton in 2016 presidentskandidaat was, heeft dit keer 55 procent van de jongeren Democratisch gestemd. Vier jaar later bij Joe Biden was dat 60 procent. Vandaag zitten we dus weer op het niveau van acht jaar geleden.

Met andere woorden: de oudere en jonge generaties zijn dit keer niet verder uit elkaar gegroeid. Al is het verschil echt wel te klein om van een trendbreuk te kunnen spreken. Alleen waren de verwachtingen vooraf nogal hoog gespannen. Door de campagne van Harris, die zich duidelijk op jonge kiezers richtte, maar ook omdat veel mensen ervan uit lijken te gaan dat jongeren per definitie links stemmen.

Dat is een foute veronderstelling?

Rekker: Natuurlijk. Wereldwijd zijn jongeren gemiddeld linkser dan ouderen, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat ze dat allemaal zijn. Zoals gezegd begonnen jonge Amerikaans kiezers 24 jaar geleden linkser te stemmen, maar dat neemt niet weg dat er nog altijd een aanzienlijke groep is die Republikeins stemt. Het aantal jongeren dat voor Donald Trump heeft gekozen, is dit keer trouwens een beetje gestegen: van 36 procent in 2016 en 2020 tot 42 procent vandaag.

Wat ook meespeelt, is dat een partij die onder de algemene bevolking stemmen wint doorgaans nog wat meer wint onder jongeren. Omgekeerd geldt dat ook: verliest een partij veel stemmen, dan verliest ze er nog meer bij de jongste kiezers. Jongeren bewegen dus wat scherper met de trends mee terwijl oudere kiezers vaak vasthouden aan de partij waar ze altijd al voor stemmen. Zo vreemd is dat natuurlijk niet. Als je zeventig of tachtig bent en al je hele leven Republikeins stemt, blijf je dat haast automatisch doen. Het maakt dan niet eens zoveel uit wie de Republikeinse kandidaat is of wat er op dat moment speelt.

De meerderheid van Trumps kiezers zijn hoogstwaarschijnlijk mensen die al Republikeins stemden toen die partij nog veel minder extreem was. Al is het opvallend dat ze dat ook blijven doen nu de Republikeinse kandidaat toch wel erg controversieel is en radicale standpunten inneemt. Blijkbaar is hun identificatie met die partij zo groot dat ze in alle gevallen een Republikein boven een Democraat verkiezen.

Voor jonge mensen is dat anders?

Rekker: Zeker de eerste keren dat zij mogen gaan stemmen. Omdat ze nog geen gewoontes hebben ontwikkeld, zijn ze gevoeliger voor trends. Ze baseren hun keuze veel meer op wie op dat moment kandidaat is, welke thema’s er spelen en wat ze tijdens de campagne op televisie zien. Afhankelijk van wie dan het momentum heeft, kan een partij onder jongeren extra veel stemmen winnen, of er net heel veel verliezen.