Afgelopen zondag zijn de regionale verkiezingen in de Midden-Italiaanse regio Abruzzo uitgedraaid op een zware afstraffing voor de populistische Vijfsterrenbeweging (M5S) van voorzitter Luigi Di Maio. Grote winnaar is de rechtse alliantie rond de Lega van minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini, de Forza Italia van Silvio Berlusconi en de Fratelli d’Italia van Georgia Meloni.
Tegenover de parlementsverkiezingen van maart 2018 halveert het stemmenaantal van M5S van 40 naar twintig procent. De winst gaat niet alleen naar de rechtse alliantie die met vijftien procent winst op een totaal 48 procent uitkomt, maar ook naar een brede linkse eenheidslijst van de Partito Democratico en Giovanni Legnini die 10 procent stijgt naar ruim 31 procent. De radicaal rechtse Lega van Salvini wordt de grootste partij met 28 procent, al wordt de nieuwe gouverneur Marco Marsilio van de kleinere lijst Fratelli d’Italia.
Binnen twee weken volgt op 24 februari de volgende test voor de huidige populistische regering in de regio Sardinië. Ook hier scoorde de Vijfsterrenbeweging vorig jaar boven 40 procent en werd er met voorsprong de grootste partij. Maar voortgaande op regionale opiniepeilingen wordt Sardinië de volgende opdoffer voor M5S. De rechtse alliantie leidt hier in de peilingen met een kleine voorsprong op een linkse eenheidslijst rond de PD. Wel is uit vorige gemeenteraadsverkiezingen gebleken dat M5S met zijn weinig bekende kandidaten lokaal altijd slechter scoort dan nationaal, zo herinnert La Stampa eraan.
De neofieten van de Vijfsterrenbeweging, die alleen wat bestuurservaring hadden opgedaan in enkele Italiaanse steden konden niet op tegen de geoliede machine van Salvini en zijn Lega.
De uitslag in Abruzzo bevestigt de trend in de landelijke opiniepeilingen waarin de Vijfsterrenbeweging nog 23 à 25 procent overhoudt van de 32 procent bij de parlementsverkiezingen, wat de partij 227 van de 630 parlementszetels opleverde. In juni vormde ze samen met de Lega een onuitgegeven regering die een onbetaalbaar programma van beloftes moet uitvoeren en betaalde daar de tol voor, terwijl de Lega de vruchten plukte. De partij van boegbeeld Matteo Salvini verdubbelde in de peilingen bijna haar score van 17 naar 31 à 34 procent.
Na zijn overwinning in Abruzzo zei Salvini in de Italiaanse krant Corriere della Sera dat er in de samenwerking met de Vijfsterrenbeweging niets verandert. Hij vraagt met zijn Lega geen extra ministers of een regeringsherschikking. En hij blijft voor de volle legislatuur gaan. Nochtans zou bij de huidige stand van de peilingen zijn rechtse coalitie met Forza Italia en Fratelli d’Italia ruimschoots boven de drempel van 40% klimmen die volstaat voor een absolute meerderheid in het Parlement. En dan zou hijzelf eerste minister kunnen worden. Politieke commentatoren van nogal wat Italiaanse kranten sluiten daarom vervroegde verkiezingen niet uit.
M5S mist bestuurservaring en Salvini scoort in de perceptie
De neofieten van de Vijfsterrenbeweging, die alleen wat bestuurservaring hadden opgedaan in enkele Italiaanse steden konden niet op tegen de geoliede machine van Salvini en zijn Lega, die in tal van Noord-Italiaanse regio’s al jaren regeren met de Forza Italia van Silvio Berlusconi. Het kopstuk van M5S, de minister van Sociale Zaken en Economische Ontwikkeling, Luigi Di Maio kon na heel wat begrotingsdiscussies met Europa en tal van amenderingen slechts een fel afgeslankte versie van hun reddita di cittadinanza, een bijpassing tot een gegarandeerd basisinkomen, door het Italiaanse parlement krijgen.
Voor de 5 miljoen Italianen die onder de armoededrempel van 780 euro per maand leven komt het vrijgemaakte bedrag van 7 miljard euro neer op iets meer dan 100 euro per maand per persoon, maar de regering verbindt er tal van voorwaarden aan. Zo is de begunstigde verplicht om elke job te aanvaarden in een straal van 100 km rondom de woonplaats en blijft zijn uitkering tot 18 maanden beperkt. Di Maio wil dat de vergoeding tegen april kan worden uitgekeerd, zodat zijn beweging er bij de Europese verkiezingen van mei electoraal nog enigszins kan oogsten. De beweging lijdt ook onder haar schrijnend gebrek aan een gestroomlijnde communicatie, een complexe besluitvorming en het protest van een linkervleugel die het steeds moeilijker heeft met het xenofobe en harde immigratiebeleid van minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini.
Als een regering ervoor kiest om permanent campagne te voeren, worden de successen en de nederlagen uitvergroot.
Salvini zelf voert sinds zijn benoeming tot vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken onophoudelijk campagne en lijkt overal aanwezig te zijn waar de camera’s draaien, terwijl hij op zijn facebookpagina met zijn 3,4 miljoen volgers dagelijks zijn commentaar geeft bij het nieuws van de dag en er van zichzelf het beeld ophangt van ‘een eenvoudige Italiaan te zijn die zich onder het volk begeeft’. Hij slaagde erin de versoepeling van de zeer onpopulaire pensioenwet op zijn conto te schrijven, waardoor elke Italiaan vanaf 62 jaar pensioengerechtigd is van zodra zijn/haar aantal gewerkte jaren samen met de leeftijd 100 bedraagt.
Hij sloot de Italiaanse havens voor vluchtelingen en criminaliseert NGO’s die vluchtelingen trachten te redden op de Middellandse Zee. Hij wekt daarmee de indruk dat hij heel rechtlijnig zijn verkiezingsbeloften gestand doet en stoort zich nauwelijks aan de roep om een menselijker behandeling van de vluchtelingen. Hij komt ermee weg omdat bij veel Italianen al jaren het gevoel leeft dat Europa in zijn immigratiebeleid Italië in de steek heeft gelaten en met zijn Dublinregels ervoor heeft gezorgd dat een half miljoen vluchtelingen in Italië blijven vastzitten, omdat ze in het land van aankomst hun asiel moeten aanvragen.
De ‘regering van de verandering’ is een verstandshuwelijk tussen de Lega en de Vijfsterrenbeweging die gebaseerd is op hun gemeenschappelijke afkeer van de traditionele nationale en Europese politieke elite. Maar hun DNA en politieke programma’s botsen zo vaak met elkaar dat ze in tal van regeringsbeslissingen vaak dagenlang als kemphanen tegenover elkaar staan. En in die tweestrijd weet de sluwe Salvini in de perceptie vaak het laken naar zich toe te trekken. Premier Giusseppe Conte moet in zijn rol van scheidsrechter meer dan hem lief is voor de buitenwereld de meubelen redden en de schijn van eensgezindheid hoog houden.
Externe vijand: Emmanuel Macron
Salvini’s volgende project is de Europese stembusslag van mei. Zijn bedoeling is om als de informele leider van een breed eurosceptisch front het de verzwakte pro-Europese duo Emmanuel Macron en Angela Merkel moeilijk te maken. Bovendien is een gemeenschappelijke buitenlandse vijand welkom om de interne verdeeldheid binnen de regering te maskeren.
Met zijn pleidooi voor verdere Europese integratie vertegenwoordigt de Franse president Emmanuel Macron alles wat de eigen-volk-eerst-nationalist en soevereinist Salvini verfoeit. Macron nam deze zomer het ‘op zichzelf teruggeplooide nationalistisch populisme’ en het ‘cynische Italiaanse migratiebeleid’ op de korrel en kreeg lik op stuk van Salvini, die zei te hopen dat het Franse volk Macron op 26 mei wegstemt. Salvini steunt immers voluit Marine Le Pen, de voorzitster van het Rassemblement National en momenteel de grootste Franse oppositiepartij. In het Europees parlement vormen ze samen de fractie Europa van Naties en Vrijheid, waar ook het Vlaams Belang, de PVV van Geert Wilders en de Oostenrijkse FPÖ deel van uitmaken. Maar Salvini krijgt de steun van de voltallige regering in zijn kritiek op Macron.
Ook M5S heeft zich onlangs uitdrukkelijk in de strijd gemengd tegen Macron. Met zijn atypisch profiel van ‘noch links, noch rechts’, sociaal, milieubewust en pleitbezorger van de directe basisdemocratie is het op zoek naar bondgenoten over de grenzen heen. In de Franse gele hesjes ziet ze een verwante beweging van spontaan ontstaan burgerprotest, die evenals de Vijfsterrenbeweging via het internet is gegroeid. Di Maio, vicepremier, en de flamboyante Alessandro Di Battista die hem binnen zijn partij qua populariteit naar de kroon steekt, gingen daarom vorige week zonder enige diplomatieke kennisgeving in Montargis, ten zuiden van Parijs, hun solidariteit betuigen met de gele hesjes, die met hun wegblokkades en manifestaties een ware gesel zijn voor Macron en zijn regering.
Samen met di Battista ging hij op de foto met Christophe Chalençon, een zeer controversiële ‘spreekbuis’ van de gele hesjes uit de Vaucluse. In december riep Chalençon in een video op het leger de macht te laten grijpen ‘om een burgeroorlog te voorkomen’. ‘De wind van verandering waait nu ook aan de overkant van de Alpen’ verklaarde Di Maio na afloop enthousiast op Facebook. Voor de Franse regering was de maat vol en ze riep de Franse ambassadeur in Rome, Christian Masset, terug voor overleg. Salvini suste aanvankelijk de gemoederen, maar riep Frankrijk op om onderhandelingen te beginnen over de vluchtelingen die Frankrijk aan de Frans-Italiaanse grens terugstuurt en over de uitlevering van vijftien extreem-linkse militanten die in Italië omwille van hun terroristische activiteiten in de jaren zeventig en tachtig zijn veroordeeld. Dat zijn twee geschillen waarover Frankrijk en Italië al maanden een dovemansgesprek voeren.
TAV en proces-Diciotto
Dat Salvini niet voluit ging in zijn steun aan Di Maio, heeft ook te maken met de aanleg van de hogesnelheidstreinverbinding (TAV) tussen Lyon en Turijn, die de Lega, maar ook de centrumlinkse Partito Democratico en ondernemerskringen absoluut willen voor de economische ontwikkeling van Noord-West-Italië. Het sluitstuk van die lijn is een tunnel van 57,5 km door de Alpen. Het project kost 8 miljard euro en zou gefinancierd worden door de EU, Italië en Frankrijk.
Beide landen hebben hierover een overeenkomst getekend, maar Di Maio en M5S verzetten er zich uit milieuoverwegingen met hand en tand tegen. In Turijn zijn er om de haverklap manifestaties van voor- en tegenstanders van het project. Een kosten-batenanalyse, besteld door de M5S-minister van transport Toninelli, zou uitsluitsel moeten geven. Maar voorlopig heeft ook Salvini een kwetsbare flank, die hem afhankelijk maakt van de steun van M5S.
Een rechtbank in het Siciliaanse Catania bepaalde onlangs dat Salvini als minister van Binnenlandse Zaken terecht moet staan omdat hij in augustus de Diciotto, een schip van de Italiaanse kustwacht met 150 vluchtelingen aan boord de toegang weigerde tot de haven. De senaat bepaalt of hij zijn parlementaire onschendbaarheid verliest en daarvoor zijn de stemmen van de 109 M5S-senatoren beslissend.
Omdat vooral de Vijfsterrenbeweging electoraal de klappen incasseert, lijkt die hierdoor steeds driester uit de hoek te komen.
De diplomatieke rel is het orgelpunt van een lange reeks twisten en verbale uithalen van Di Maio en Salvini aan het adres van Frankrijk en president Macron. Maar dat zelfs president Sergio Mattarella, die zich doorgaans onthoudt van publieke commentaar op zijn regering, opriep om het ‘klimaat van vertrouwen te herstellen en ‘de vriendschapsbanden met Frankrijk te behoeden’, illustreert hoe zwaar de ‘gevestigde instellingen’ aan het conflict tillen.
Het laatste front dat Salvini en Di Maio hebben geopend is tegen de Italiaanse Centrale Bank. Ze nemen het niet dat de Bank in zijn prognose Italië in 2019 slechts 0,6 procent groei toedicht, terwijl de regering op 1 procent groei mikt. De twee prognoses maken voor de begroting een wereld van verschil, vooral nu de het Italiaans begrotingstekort onder Europees toezicht staat en het land met zijn staatsschuld van 131 procent van het bbp een enorme intrestenlast torst. Di Maio eiste daarom onmiddellijk dat de termijn van de vicedirecteur-generaal van de Bank, Federico Signorini, niet zou hernieuwd worden. Onmiddellijk waarschuwde voorzitter van de Europese Centrale Bank Mario Draghi ervoor om de onafhankelijkheid van de centrale banken niet in gevaar te brengen.
Het tekent het permanente offensief van deze regering tegen de ‘gevestigde instellingen’. En omdat vooral de Vijfsterrenbeweging electoraal de klappen incasseert, lijkt die hierdoor steeds driester uit de hoek te komen. Als een regering ervoor kiest om permanent campagne te voeren, worden de successen en de nederlagen uitvergroot, zo besluit La Repubblica in zijn commentaar. Wie de successen op zijn palmares heeft geschreven en wie de nederlagen heeft geslikt, maakt de uitslag in Abruzzo meer dan duidelijk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
