De Amerikaanse overheid sluit duizenden migranten op in isoleercellen, zelfs geesteszieken en andere kwetsbare personen. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ).
Voor het onderzoeksproject Solitary Voices analyseerde het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) meer dan 8400 Amerikaanse overheidsrapporten uit de periode 2012-2017, in samenwerking met partnermedia in de Dominicaanse Republiek, Guatemala, Mexico en de VS. De rapporten, vrijgegeven op basis van de wet op de openbaarheid van bestuur, zijn afkomstig van het Amerikaanse overheidsagentschap Immigration and Customs Enforcement (ICE). Dat beheert de detentiecentra voor illegale migranten, en valt rechtstreeks onder het Departement Binnenlandse Veiligheid.
De VN-speciale rapporteur over foltering stelde al in 2011 dat eenzame opsluiting verboden moet worden, behalve in ‘zeer uitzonderlijke omstandigheden’ en dat isolatie gedurende meer dan 15 dagen gelijkstaat aan een ‘onmenselijke en vernederende behandeling’. Geesteszieken mogen nooit in een isoleercel belanden, aldus nog de VN-rapporteur.
Volgens de eigen richtlijnen van ICE is het opsluiten van migranten in isoleercellen ‘een ernstige stap die een zorgvuldige afweging van alternatieven vereist’. Maar uit het ICIJ-onderzoek blijkt dat ICE isolatie niet enkel gebruikt als een laatste redmiddel, maar als een instrument om zelfs de meest kwetsbaren gedurende weken en maanden te straffen. Het immigratiebureau gebruikte isoleercellen om migranten te straffen voor onbeduidende ‘delicten’ en om hongerstakers, LGBTQ-migranten en personen met een handicap te scheiden.
In bijna een derde van de gevallen ging het om migranten met een psychische aandoening -terwijl uitgerekend zij bijzonder kwetsbaar zijn wanneer ze in een kleine cel worden opgesloten. In de documenten is sprake van opgesloten migranten die hun genitaliën verminken, hun ogen prikken, hun polsen oversnijden en hun cellen insmeren met uitwerpselen. In de isoleercellen lijden migranten onder hallucinaties, woedeaanvallen en zelfmoordneigingen. Voormalige betrokkenen getuigden tegen ICIJ eveneens over slapeloosheid, flashbacks, depressie en geheugenverlies na hun vrijlating.
In de VS woedt momenteel een discussie over hoe de overheid asielzoekers en andere migranten arresteert en vasthoudt. De harde houding van president Donald Trump heeft ertoe geleid dat de populatie van ICE-detentiecentra is toegenomen. Maar het routinematige gebruik van eenzame opsluiting is al ouder dan Trumps presidentschap.
Foltering
‘Mensen werden mishandeld, zegt Ellen Gallagher, een supervisor binnen het Amerikaanse Departement Binnenlandse Veiligheid. Jarenlang probeerde ze binnen de Amerikaanse overheid de klok te luiden over misbruik van isoleercellen door ICE. Volgens Gallagher, die zich nu voor het eerst publiekelijk uitspreekt over de kwestie, raakt het gebruik van eenzame opsluiting door ICE aan ‘het punt van foltering’.
ICIJ vroeg bij het immigratiebureau ICE incidentrapporten op met betrekking tot migranten in eenzame opsluiting, meer bepaald de logboeken van de detenties. De documenten bestrijken slechts een deel van alle geïsoleerde verblijven in ICE-faciliteiten. Het ICE houdt immers geen gegevens bij over élke opsluiting in een isoleercel.
Enkel wanneer het gaat om opsluitingen langer dan 14 dagen of om migranten met een ‘speciale kwetsbaarheid’, stelt ICE zo’n rapport op. Onder die ‘kwetsbaren’ vallen personen met een psychische aandoening, personen die het slachtoffer zijn geworden van mishandeling, of personen die vanwege hun seksuele geaardheid of genderidentiteit een risico zouden lopen.
Meer dan de helft van de migranten uit de ICE-dataset blijkt afkomstig uit slechts vier landen: Mexico, El Salvador, Honduras en Guatemala. Dat is een weerspiegeling van de algemene migratietrend.
In een reactie stelt ICE-woordvoerder Danielle Bennett dat het beleid van het agentschap met betrekking tot ‘segregatie’ (de term die ICE gebruikt voor isolatie, nvdr) ‘migranten, personeel, aannemers en vrijwilligers beschermt tegen schade’. Gemiddeld werd vorig jaar een half procent van de bevolking van detentiecentra in afzondering gehouden voor 14 dagen of langer, aldus Bennett. Sommigen belandden weken tot zelfs maanden in een isoleercel.
Misvormd been? Isoleercel!
Meer dan de helft van de 8488 incidentrapporten die ICIJ heeft bestudeerd, gaat over een verblijf in eenzame opsluiting dat langer dan twee weken duurde. ICIJ identificeerde 187 gevallen waarbij een migrant langer dan zes maanden in een isoleercel werd opgesloten. In 32 gevallen ging het zelfs om een jaar of langer.
Tientallen personen belandden in een isoleercel louter wegens een handicap, vaak omdat ze een rolstoel, wandelstok, krukken of andere hulp nodig hadden. Eén persoon uit Guatemala moest de isoleercel in omdat hij een beenprothese had. Een Nicaraguaan werd bijna twee maanden in isolatie opgesloten. De reden vermeld in zijn dossiertje? ‘Persoon maakt gebruik van krukken – misvormd been.’
De documenten beschrijven 182 gevallen van migranten die in een isoleercel belandden omdat ze in hongerstaking waren gegaan – een protestvorm die volgens voorstanders onder het Eerste Amendement wordt beschermd.
De interne richtlijnen van ICE stellen expliciet dat functionarissen van detentiecentra moeten documenteren welke alternatieven voor isolatie in bepaalde gevallen zijn overwogen. Maar vaak vond supervisor Gallagher geen bewijs dat dat ook daadwerkelijk was gebeurd.
Suicidale personen observeren
In een verklaring stelt het Department Binnenlandse Veiligheid dat het gebruik van isoleercellen in ICE-detentiecentra is onderzocht door het Kantoor voor Burgerrechten. Dat werkte samen met ICE om het ‘beleid te verbeteren’ en ‘onnodig gebruik’ van ‘gesegregeerde huisvesting’ te verminderen. Het Kantoor voor Burgerrechten zegt dat het in 2016 samenwerkte met ICE om aanbevelingen uit het tijdperk van president Barack Obama uit te voeren, die waren uitgewerkt door het ministerie van Justitie om eenzame opsluiting te verbeteren.
Volgens ICE-woordvoerder Danielle Bennett laten de normen van zijn agentschap het toe om als laatste redmiddel potentieel suïcidale personen in een isoleercel te plaatsen. Bennett: ‘Door beperkte woonmogelijkheden in verschillende centra, zijn we genoodzaakt om isoleercellen in te zetten om potentieel suïcidale personen te observeren.’
Zelfs de felste critici van eenzame opsluiting erkennen dat het nodig kan zijn om mensen -gedurende een korte tijd – te scheiden van de rest van de populatie van een gevangenis of detentiecentrum. Dat kan zijn om zichzelf of anderen te beschermen – bijvoorbeeld wanneer een migrant een woedeaanval heeft. Maar experts en mensenrechtenactivisten zeggen dat een verblijf in een isoleercel de uitzondering moet zijn en zo kort mogelijk moet duren.
Gestolen shampooflesjes
De reden voor eenzame opsluiting die het vaakst geciteerd werd in de rapporten? Vechtpartijen. Ruzie over gestolen shampooflesjes of tv-programma’s liep in de centra soms uit tot fysiek geweld.
Opmerkelijk is dat tal van rapporten situaties beschrijven waarbij migranten in isoleercellen belanden na schijnbaar kleine overtredingen. Eén persoon werd geïsoleerd omdat hij als kapper de haren knipte van andere migranten. Een andere moest 13 dagen de isoleercel in omdat hij een andere migrant had gekust – met wederzijdse instemming. Nog een andere werd ondanks zijn psychische aandoening 41 dagen geïsoleerd opgesloten omdat hij andere migranten had aangemoedigd om in hongerstaking te gaan.
De voorbije jaren hebben sommige Amerikaanse gevangenissen stappen ondernomen om het gebruik van isoleercellen als strafmaatregel te verminderen. In Texaanse gevangenissen bijvoorbeeld is dat afgeschaft. Daar belanden gedetineerden enkel nog in een isoleercel wanneer zij een dreiging vormen omdat ze lid zijn van een criminele bende of omdat er andere veiligheidsrisico’s spelen.
Door Spencer Woodman, Karrie Kehoe, Maryam Saleh en Hannah Rappleye, in samenwerking met Grupo SIN, Plaza Pública, Mexicanos Contra la Corrupción, The Intercept, NBC News en Univision. Vertaling en bewerking: Kristof Clerix. Het originele artikel werd op 21 mei 2019 gepubliceerd op de ICIJ-website
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier