Historicus Stephen Wertheim: ‘Trump is geen isolationist’

‘Er zijn helemaal geen isolationisten in de Verenigde Staten’, zegt Stephen Wertheim. ‘Ik ken in ieder geval niemand in het Congres die wil dat de VS geen belangrijke rol meer spelen in de wereld. Dat geldt ook voor Trump: hij is niet geneigd zich terug te trekken uit de concurrentie met China, het lijkt er eerder op dat hij die zal intensiveren. Ik denk ook niet dat hij een groot aantal Amerikaanse troepen uit het Midden-Oosten zal terugtrekken.’

Maar wat wel klopt, zegt de Amerikaanse historicus en gastdocent aan Princeton University, ‘is dat Trump heeft gesuggereerd dat de VS de NAVO-bondgenoten mogelijk niet te hulp komen in geval van een aanval. Trump wil de oorlog in Oekraïne beëindigen, en snelheid is voor hem belangrijker dan een einde van de oorlog op voorwaarden die Oekraïne wenst.’

Denkt u dat hij daarin zal slagen?

Stephen Wertheim: Ik denk niet dat hij zijn oorspronkelijke belofte kan nakomen om de oorlog binnen 24 uur te beëindigen, zoals hij beweerde. Maar hij kan zeker onderhandelingen tussen beide partijen bevorderen. Op dit moment zit het conflict vast, en dat kan Trump veranderen. Zijn retoriek is vooral gericht op het aansporen van de Europeanen om meer voor hun eigen verdediging te doen. Dat sluit niet uit dat de VS de Europeanen blijven beschermen, maar alleen als zij zelf meer bijdragen aan hun defensie.

Als Trump geen isolationist is, wat is dan zijn grotere plan? Wat is zijn doel in de wereldpolitiek?

Wertheim: Ik denk dat de grote geopolitieke vraag van zijn tweede ambtstermijn de volgende is: zal zijn regering de militaire afschrikking tegenover de vier belangrijkste en steeds meer samenwerkende tegenstanders – China, Rusland, Noord-Korea en Iran – intensiveren? Of zal Trump proberen die vier uit elkaar te spelen en de last en kosten van afschrikking over te dragen aan bondgenoten en partners?

Afschrikking omvat naast conventionele ook nucleaire arsenalen van grootmachten. Trump waarschuwde in zijn eerste ambtstermijn Noord-Korea’s dictator Kim Jong-Un dat zijn nucleaire knop ‘groter en krachtiger’ was dan die van Noord-Korea. Waar staat hij nu in deze kwestie?

Wertheim: Eén ding is duidelijk: als de Verenigde Staten vasthouden aan hun geopolitieke doelen en er niet in slagen om de uitgaven voor defensie te delen met hun bondgenoten, dan blijven er maar twee opties over. De eerste is: zelf veel meer investeren in hun bewapening – en ik bedoel echt veel meer, misschien wel het dubbele of driedubbele. Dat heeft Trump noch Harris in hun campagnes voorgesteld.

En de tweede optie?

Wertheim: De tweede optie zou zijn om het regionale overwicht van onze tegenstanders in conventionele bewapening op een bepaalde manier te compenseren. Dan zou men op het idee kunnen komen om te dreigen met het gebruik van kernwapens en de afschrikking op die manier te versterken. Dat lijkt me een verkeerde weg, zelfs als Trump Amerika’s tegenstanders zou kunnen overtuigen dat hij gek genoeg is om als eerste een kernwapen in te zetten. Het illustreert wel hoe ernstig het dilemma is waarin we ons bevinden, dat we zelfs nadenken over scenario’s waarin we met kernwapens zouden dreigen.

Als de oude mainstreampolitici, zoals u ze noemt, geen rol meer spelen onder Trump, in welke richting zal het buitenlands beleid van de Republikeinse Partij zich dan in de komende vier jaar ontwikkelen?

Wertheim: Er zijn drie kampen in de partij: de ene groep pleit voor de wereldwijde dominantie van Amerika, de andere voor terughoudendheid, en de derde zegt dat we ons op Azië moeten concentreren. Die drie groepen zullen vertegenwoordigd zijn in Trumps tweede regering, en het zal niet makkelijk zijn om hen op één gezamenlijke strategie te laten focussen.

Kunnen Trumps eerste nominaties en benoemingen – Marco Rubio als minister van Buitenlandse Zaken, Michael Waltz als Nationale Veiligheidsadviseur en Pete Hegseth als minister van Defensie – een hint geven welk kamp het sterkst zal zijn?

Wertheim: Rubio en Waltz zijn uitgesproken haviken en staan voor een wereldwijde militaire dominantie van de VS. Voor hen is China duidelijk de belangrijkste tegenstander van de VS. Beiden stemden ook tegen Bidens steunpakket van 95 miljard dollar voor Oekraïne. Pete Hegseth heeft Trump wellicht benoemd om het Amerikaanse leger van binnenuit te hervormen.

Wat zullen historici over 25 of 50 jaar schrijven over de herverkiezing van Donald Trump in 2024?

Wertheim: Toen Joe Biden in 2020 aantrad, zei hij: Amerika is terug. Nu is Donald Trump terug. En de waarheid is: dat is geen tegenspraak. Hetzelfde Amerika dat Joe Biden koos, had daarvoor al Trump gekozen en nu weer. Ik kan niet zeggen wat historici ooit zullen schrijven over Trumps tweede ambtstermijn. Maar één ding, geloof ik, zullen ze niet schrijven: dat het presidentschap van Trump een afwijking was van wat Amerika werkelijk is.

© Der Spiegel