Vrijdag wordt Donald Trump wat sommigen omschrijven als “de machtigste man van de wereld”: president van de VS. Deze week was hij nog net zo rauw als in de kiescampagne, met scheldwoorden, kleinerende termen en nachtelijke tweets.
Elke zaterdag brengt Rudi Rotthier, onze correspondent in Canada en de VS, u met een boeiend achtergrondverhaal een unieke inkijk in de stad of streek waar hij op dat moment resideert.
De politieke week was zo druk dat – om een favoriete uitdrukking van Trump te gebruiken – je hoofd ervan tolde. Op de dag dat president Barack Obama zijn afscheidstoespraak hield, begonnen senatoren in gespecialiseerde commissies te vergaderen over de kandidaten die The Donald als minister voordraagt. In wat restte van de week werden soms meerdere kandidaat-ministers tegelijk, in verschillende commissies, aan een doorgaans niet al te onvriendelijk vragenvuur onderworpen.
Tussendoor gaf Donald Trump zelf een persconferentie waar hij zichzelf al een succes noemde nog voor hij voet in het Witte Huis heeft gezet. Hij verkondigde dat hij snel met de bouw van zijn muur met Mexico zal beginnen (“het is geen omheining, het is een muur”). Dat hij Obamacare snel zal afschaffen en “allicht op dezelfde dag of dezelfde week, maar wellicht dezelfde dag – kan hetzelfde uur zijn” zal vervangen door een alternatief. Hij zal de farmaceutische industrie aanpakken, beloofde hij. “Farma heeft een boel lobby’s, en veel lobbyisten, en veel macht. Wij zijn de grootste koper van medicijnen in de wereld, en we doen geen behoorlijk bod. Vanaf nu gaan we dat wel doen en dat zal op termijn miljarden besparen”. Hij herhaalde dat het zijn bedoeling was een recordaantal banen te produceren. “Ik heb gezegd dat ik de grootste banenproducent zal zijn die God ooit geschapen heeft, en dat meen ik”. Hij somde op welke bedrijven allemaal al toegezegd hebben om ofwel fabrieken te bouwen ofwel fabrieken niet te verkassen naar lageloonlanden. De lijst van toezeggingen bleef ook na de persconferentie groeien, met onder meer Lockheed.
Zijn kandidaat-ministers noemde hij ’terrific people’, ‘fantastic’, en onder applaus van zijn altijd talrijk aanwezige medewerkers verkondigde hij dat zijn belastinginformatie alleen de pers interesseert (dat is één van Trumps innovaties: de persconferentie met juichend koor). Als bewijs dat het publiek niet inzit met zijn belastingen gaf hij het ultieme machtsargument: “Ik won”.
Een medewerkster gaf uitleg over de regeling voor zijn vele bedrijven. Hij zal ze niet verkopen, maar geeft het bestuur door zijn oudste zonen. En als buitenlandse regeringsdelegaties in zijn hotels overnachten, zal hij de winst aan de Amerikaanse schatkist overmaken.
Geruchten dat Donald Trump milder zal worden naarmate hij dichter bij de machtsovername komt, zijn duidelijk overroepen.
De regeling vertoont gaten, en de belangenconflicten zijn verre van uit de weg geruimd. Het etiket ‘Trump’ blijft op ondernemingen en gebouwen kleven, die onder invloed van presidentiële beslissingen beter of slechter kunnen boeren. Het onafhankelijke Bureau voor Overheidsethiek sprak naderhand van een “betekenisloze” regeling, waarbij de president-elect de normen niet benadert, die “de beste van zijn genomineerden” wel halen.
Trump liet de tekortkomingen niet aan zijn hart komen: “Ik hoop dat ik aan het eind van 8 jaar zal terugkeren en zeggen (aan zijn zonen, red.): ‘Jullie hebben het goed gedaan’. Anders, als ze het slecht doen, zal ik zeggen: ‘You’re fired’.”
Het was – in een week die weeral draaide om ‘fake news’ – ofwel een laatste stuiptrekking van de kandidaat-Trump, maar wellicht de bevestiging dat Trump zal regeren zoals hij campagne voerde: niet als kandidaat van het compromis, van de deals, maar van een hard programma, als man van de macht – van hard tegen onzacht: ik won. Wat ook betekent dat alle anderen tot op zekere hoogte verloren.
Hij overdrijft dan ook bij herhaling de marge waarmee hij won.
Pletwals Trump
Geruchten dat Donald Trump milder zal worden naarmate hij dichter bij de machtsovername komt, zijn duidelijk overroepen. Hij had zelf gezegd dat hij zich na de campagne “presidentieel” zou gedragen, en dat hij “wellicht” nog nauwelijks zou tweeten. “Ik kan meer presidentieel zijn dan om het even wie”. Sommige tegenstanders hadden die uitspraken omarmd als boeien van hoop.
Deze week was Trump zo agressief en strijdbaar als hij ooit is geweest. In bouwtermen gesteld: hij gedroeg zich als een pletwals.
Hij gaf tijdens zijn persconferentie een al bij al goedmoedige sneer naar de Republikeinse senator en gewezen presidentskandidaat Lindsey Graham: “Hij gaat ooit die één procent barrière doorbreken”, grapte Trump. Tijdens de voorverkiezingen bleef Graham hangen rond één procent van de kiesintenties, en zakte hij af en toe zo laag dat de peilingen hem geen cijfer meer konden toekennen.
Minder mild was Trump voor inlichtingendiensten, voor Buzzfeed, dat de 35 pagina’s aan ‘Russische memo’s‘ publiceerde, en voor CNN, dat de aanzet gaf door te melden dat de inlichtingendiensten een samenvatting van 2 pagina’s van deze memo’s aan Trump hadden overhandigd.
De inlichtingendiensten, en vooral het feit dat ze zaken over hem lieten uitlekken, noemde Trump “een schande”, “iets wat nazi-Duitsland zou gedaan hebben en heeft gedaan”. Buzzfeed omschreef hij als een “falende hoop afval”. En wat CNN deed, noemde hij ook weer “een schande”. Terwijl hij weigerde Jim Acosta, de hoofdcorrespondent voor het Witte Huis voor CNN, een vraag te laten stellen, ging hij nog verder: “Jouw netwerk is verschrikkelijk”, “Jullie zijn fake news”.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Tijdens de campagne stuurde Trump bepaalde media wandelen, trok accreditaties in voor onder meer Politico en The Washington Post. Voor een president gelden andere regels, en hij kan niet langer zomaar media weren. Hij kan hen wel beletten vragen te stellen. Same difference.
.@CNN is in a total meltdown with their FAKE NEWS because their ratings are tanking since election and their credibility will soon be gone!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 12, 2017
Het was niet zijn eerste aanvaring met Jim Acosta. Toen die in mei vorig jaar op een eerdere persconferentie Trump vroeg of hij wel om kon met kritiek, noemde de kandidaat hem met weerzin in de stem “een echte schoonheid”.
Ingeënt tegen schandalen
Trump maakte geen groot onderscheid tussen de nieuwssite Buzzfeed, die memo’s publiceerde met stellingen waarvoor geen enkel bewijs werd aangedragen, en nieuwszender CNN, dat berichtte dat een nota over deze geruchten door de inlichtingen aan Trump en aan Obama was voorgelegd.
De hele ‘golden shower’-berichtgeving van Buzzfeed was zeker dubieuze journalistiek, en gaf media die allang op onbevestigde informatie zaten het excuus om zelf ook delen vrij te geven.
Of Trump echt zo verbolgen was als hij liet uitschijnen tijdens de persconferentie valt te betwijfelen. De man heeft ampel ervaring met valse informatie. Hij heeft jarenlang de binnenlandse geboorte en dus de legitimiteit van huidig president Obama in vraag gesteld. Hij maakte tijdens zijn verkiezingscampagne gewag van “duizenden” moslims die in New Jersey juichten en feestten toen op 11 september de Twin Towers instortten. Niemand die deze “duizenden” heeft teruggevonden – niet op tv-beelden en evenmin in krantenverslagen. In zijn boek The Art of the Deal pleitte hij voor “waarheidsgetrouwe overdrijving”.
Tegenstanders van Trump vroegen zich af of dit Russisch dossier Trump niet vooral goed uitkomt. Hij is sowieso al zo goed als immuun voor schandalen, maar dat er nu onbewezen aantijgingen op hem worden afgestuurd, kan hem verder immuniseren.
Trump probeerde met dit dossier de pers uit mekaar te spelen, door CNN en Buzzfeed af te kraken en andere media te prijzen. Ten minste één anchor op het tegenwoordig nochtans quasi-slaafs pro-Trump Fox News, speelde niet mee en nam de verdediging van CNN op zich. “Het is onze vaststelling”, aldus Shepard Smith, “dat de correspondenten van CNN journalistieke maatstaven hanteren, en zij, of enige andere journalist, verdienen niet dat de president-elect van de VS hen kleineert of hun legitimiteit ondergraaft”.
Here’s what Shep had to say about @realDonaldTrump ’s criticism of the media #TrumpPressConference pic.twitter.com/92umEbMjD3
— Shepard Smith (@ShepNewsTeam) January 11, 2017
Het golden shower-dossier leidde even af van het grotere probleem: de verhouding van Trump met Rusland. Hijzelf gaf tijdens de persconferentie voor het eerst toe dat de hackings wellicht het werk waren van Rusland: “Ik denk dat het Rusland was”. Maar dan gaf hij weer zwaardere schuld aan de Democraten, en zei hij dat de lekken waardevolle kennis hadden opgeleverd. Hij wilde niet aangeven of hij Obama’s sancties tegen Rusland naar aanleiding van de hackings zou handhaven. En hij zei dat iedereen hackt, de Chinezen nog erger dan de Russen.
De verhouding tussen Trump en Rusland zal, in weerwil van de golden shower-episode, niet uit de actualiteit verdwijnen. Vrijdag besloot de top van de Senaatscommissie voor Inlichtingen een onderzoek te openen.
En tijdens de ondervragingen van Trumps kandidaat-ministers in de Senaat was Rusland een centraal en verwarrend thema. Trump tweette in een van zijn nachtelijke uitbarstingen: “Al mijn genomineerden zien er goed uit en doen het goed. Ik wil dat ze zichzelf zijn en hun eigen gedachten uitdrukken, niet de mijne!”
All of my Cabinet nominee are looking good and doing a great job. I want them to be themselves and express their own thoughts, not mine!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 13, 2017
En maar goed ook dat Trump er zo over dacht: zijn kandidaat-ministers waren het duidelijk oneens.
Een dag nadat kandidaat-minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson, die uit de handen van Vladimir Poetin de Russische Orde van Vriendschap ontving, in de problemen kwam tijdens zijn ondervraging door partijgenoot Marco Rubio, verkondigden Trumps minister van Defensie James Mattis, en de komende CIA-baas Mike Pompeo hun wantrouwen tot afkeer van de Russen. Mattis noemde Rusland de top-dreiging voor de VS. Op zijn persconferentie stond Trump zelf duidelijk aan de kant van Tillerson. Hij noemde een goede verhouding met de Russen “een pluspunt”: “Als Poetin Donald Trump graag heeft, beschouw ik dat als een pluspunt, en niet als een handicap”.
‘Als Trump in één dag 800 banen bij Carrier redt, en als dat echt zo is, dan verliest hij er die dag het honderdvoudige aan ‘gewone’ ontslagen.’
Het is niet ongebruikelijk dat in de VS de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie anders tegen de dingen aankijken, maar in het kabinet Trump kijken ze wel heel erg de andere kant op.
Afrondingsfout
Terwijl zijn kandidaat-ministers gepeild werden in Senaatscommissies, kon Trump blijven herhalen hoe goed de Amerikaanse economie het stelt sinds hij verkozen is. Hij tweette dat het vertrouwen van bedrijfsleiders hoger was dan het in jaren is geweest. Hij noteerde eerder dat Wall Street hoge toppen scheert, en zelfs records breekt. En het ene na het andere bedrijf stapt mee in zijn politiek van economisch protectionisme.
‘Trump Helps Lift Small Business Confidence to 12-Yr. High’https://t.co/MhbABREhzt pic.twitter.com/CWAvJ4fRdx
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) January 10, 2017
Bij dat laatste werden wel kanttekeningen geplaatst door Nobelprijswinnaar en rabiate anti-Trump-econoom Paul Krugman. Op een gemiddelde werkdag, aldus Krugman in zijn column voor The New York Times, worden in de VS 75.000 mensen ontslagen. In een markt met 145 miljoen arbeidsplaatsen worden per maand 1,5 miljoen mensen verplicht hun baan op te geven. Als Trump in één dag 800 banen bij Carrier redt, en als dat echt zo is en geen fabeltje dat hij rondstrooit, dan verliest hij er die dag het honderdvoudige aan ‘gewone’ ontslagen.
Het hetzelfde geldt voor de 700 banen die Ford creërt in Michigan, aldus Krugman. Dat verzinkt in het niet als je de schaal van de Amerikaanse economie bekijkt. Hij noemt het ‘fake politiek’, of ‘fake economie’, en de berichtgeving erover is weliswaar geen ‘fake news’ maar toch hogelijk overdreven en volgens hem misplaatst.
“Ten gronde zal dit (de her en der geredde banen, red.) in een reusachtig land nooit meer betekenen dan een afrondingsfout. Maar het kan een tijdje werken als pr-strategie. Gedenk dat bedrijven er baat bij hebben mee die positieve draai te geven. Veronderstel dat je een CEO bent die in de gunst wil komen van de nieuwe regering. Je kunt gebruik maken van Trump hotels en andere Trump zaken. Maar een ander ding dat je kunt doen is Trump-vriendelijke berichten doen ontstaan”.
“Een paar honderd banen voor een paar jaar in de VS behouden, is een behoorlijk goedkope bijdrage aan een campagne: doen alsof de regering je overtuigde om wat banen toe te voegen, die je toch al wilde toevoegen, is nog goedkoper”.
“Niets van dit alles zou werken zonder de medeplichtigheid van de media”.
Terwijl hij zijn pr-show opvoert, aldus Krugman, kan Trump hetzelfde doen wat de Republikeinen voor hem deden: de belastingen verlagen en de sociale zekerheid uithollen.
De zere tenen van Paul Ryan
Een van de problemen van de pletwals-politiek van Trump, is dat hij wel wat zere tenen veroorzaakt. Zullen de inlichtingendiensten revanche nemen voor de vergelijking met nazi-Duitsland? Zullen de journalisten, die toch al in groten getale anti-Trump zijn, nog meer uitgesproken anti worden? Zullen de Republikeinen met wie Trump dolt van zich afbijten (denk Lindsey Graham, toch niet de minste in de Buitenlandcommissie)?
Tot dusver zijn de Democraten relatief tam gebleven, en ervoor beducht hun aanvallen te timen en te concentreren, niet op elke slak zout te leggen en vooralsnog op bijna geen enkele slak zout te leggen. Zo krijgt Trump op dit ogenblik nog eerder weerwerk van de Republikeinen.
Woman asks Paul Ryan: ‘Do you think I should be deported?’ https://t.co/TKVyfn1jWL #RyanTownHall https://t.co/IJbzQn8zVZ
— CNN (@CNN) January 13, 2017
Die Republikeinen stappen wel mee in het afschaffen van Obamacare. Ze hebben deze week in Senaat en Huis van Afgevaardigden de basis gelegd voor een snelle afschaffing van de wet. Ze zijn uiteraard voor de grote belastingverlaging die Trump voorstelt. Maar donderdag, op het vermaledijde CNN, leek speaker Paul Ryan wel op veel terreinen afstand te nemen van de president-elect. Ryan is een van de Republikeinen die al enkele keren door de pletwals Trump is aangereden, en die af en toe recht krabbelt.
Zo ook donderdag. Een speciale deportatiemacht om sans-papiers het land uit te zetten: “Gaat niet gebeuren in het Congres”. Kinderen van sans-papiers het land uitsturen? “Neen”. Een sans-papier in de zaal die hem vroeg of zij het land uitgestuurd zou worden als de presidentiële besluiten van Obama, die haar in staat stelden te blijven, door Trump ongedaan gemaakt zullen worden (wat hij beloofde op de eerste dag te zullen doen). Neen, zei Ryan, zal niet gebeuren. Hij verpakte die afwijzing van Trumps standpunten nog wel in pro-Trump retoriek, maar de boodschap was duidelijk. Vrijwaring van onderdelen van de sociale zekerheid zoals Medicare, zoals Trump heeft beloofd? “We maken ons beter klaar om het probleem aan te pakken”. Toenadering tot Rusland? “Ik denk dat Rusland een globale bedreiging vormt en geleid wordt door een man die zelf bedreigend is”. En ook voor een een miljardeninspanning voor infrastructuurwerken, zoals Trump die ziet, staat Ryan niet te springen.
In het verleden heeft Trump Ryan ettelijke keren op zijn plaats gezet, om heel en af toe, als het echt niet anders kan, een lichte stap van toenadering te zetten.
Vrijdag wordt Trump de machtigste man van de wereld. Afwachten of Ryan, of wie dan ook, hem veel in de weg legt. Trump is nog altijd eerder onpopulair in het land. In de overgangsperiode werd hij niet populairder. Meer dan de helft van de Amerikanen houdt het hart vast. Want hij won.
Door Rudi Rotthier vanuit Oakland, Californië, VS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
