‘Hier kleeft bloed aan’: Anuna De Wever en Martha Balthazar protesteren tegen wapenleveringen aan Israël
Na een protestactie tegen het bedrijf OIP in Doornik leggen Martha Balthazar en Anuna De Wever uit waarom ze als activisten opkomen tegen wapenleveringen aan Israël.
Op de Instagrampagina Pal_action is een handige tutorial te vinden voor wie brandblussers wil vullen met verf. Het is een snelle en efficiënte manier om ergens de boodschap ‘hier kleeft bloed aan’ achter te laten. Activisten gebruiken ze om een licht te werpen op criminele activiteiten in onschuldig uitziende kantoren en fabrieken, en zo de verdoken handel van de wapensector aan te klagen. Want met slimme pr-strategieën, hardnekkige omerta’s en strategisch verspreide informatie hult die industrie zich in mysterie.
Onder de hashtag #ShutDownElbit probeert een internationaal netwerk van activisten het mysterie al jaren te doorbreken. Ze ijveren voor de sluiting van het grootste wapenbedrijf van Israël, Elbit Systems. Vandaag is hun eis relevanter en acuter dan ooit. Volgens Euro-Med Human Rights Monitor vielen er in Gaza al meer dan 20.000 burgerdoden. Het maakt pijnlijk duidelijk waar die sector geld aan verdient.
Naar Doornik
Ook wij stonden de afgelopen weken twee keer op de stoep bij de Belgische tak van Elbit, uitgerust met verf. In 2003 nam de Israëlische wapengigant het Oudenaardse bedrijf OIP over, dat sindsdien deel uitmaakt van zijn oorlogsmachine. Elbit, naar eigen zeggen ‘de ruggengraat van de dronecapaciteit van het Israëlische leger’, is berucht om zijn productie van tankgranaten, witte fosfor die boven Gaza wordt gedropt, bommen met een ‘hoge sterftekans’, en drones die constant over Gaza cirkelen. Sinds 2006 zijn de uitvoer en doorvoer van wapens van Vlaanderen naar Israël verboden, maar die regelgeving is niet waterdicht. OIP exporteert onderdelen naar andere landen, die uiteindelijk toch in Israëlische wapensystemen terechtkomen.
De sober uitziende façade langs de steenweg in Oudenaarde geeft niets weg van die activiteiten, net zomin als er aan de hangar in Doornik af te lezen valt dat binnen de grootste privécollectie van tanks in Europa schuilt, zoals de Britse krant The Guardian berichtte. OIP profileert zich als een specialist in optische apparatuur en claimt dat het bijdraagt aan een oplossing voor de klimaat- uitdagingen. Eigenaar Freddy Versluys haalde in een interview met The Guardian de schouders op toen hij als ‘wapenhandelaar’ werd gelabeld, en antwoordde: ‘Alles wat wij doen is legaal.’ Die lichtzinnigheid en schone schijn typeren de defensie-industrie, en zorgen ervoor dat ze aan haar verantwoordelijkheid lijkt te kunnen ontsnappen.
Als de pen machtiger is dan het zwaard, dan is een graffitispuitbus misschien wel opgewassen tegen drones. Ja, verf is snel weggehaald en activisten worden gewoon gearresteerd. Maar uiteindelijk is het ons erom te doen de schone schijn te doorbreken, en ervoor te zorgen dat steeds meer mensen zich bewust worden van de hypocrisie die zo veel levens kost.
Dubbele tong
In België bestaat een hardnekkige traditie: wapens leveren aan dictators. Of het nu bondgenoten zijn of niet, er valt altijd winst te maken. In de jaren tachtig, bijvoorbeeld, kregen zowel de Iraakse president Saddam Hoessein als de Iraanse ayatollahs onze wapens in handen, waarmee ze tegen elkaar konden vechten. Onder meer Amnesty International diende dit jaar een strafklacht in tegen de Waalse reus FN Herstal wegens illegale wapenleveringen aan Saudi-Arabië. Maar ook in Vlaanderen floreert de sector, blijkt uit cijfers van de Vlaamse regering. De export van vooral hoogtechnologische wapenonderdelen is de laatste jaren aanzienlijk gestegen. Volgens RTL Info exporteerde België in 2022 voor meer dan 830 miljoen euro aan wapens naar 66 landen, waaronder Israël.
Het Wapenhandelsverdrag van de Verenigde Naties, dat sinds 2014 van kracht is, stelt nochtans dat landen geen wapens mogen exporteren noch doorvoeren wanneer ze weten dat die gebruikt worden voor oorlogsmisdaden en aanvallen tegen burgers en burgerdoelwitten.
Het Israëlische Challenge Airlines, dat vanuit Luik opereert, voerde in de maand na het begin van de Israëlische genocide op 9 oktober acht vluchten uit tussen de VS en Israël met geavanceerde wapens. Het Israëlische leger meldde op X dat met 123 vrachtvliegtuigen en 7 schepen meer dan 7000 ton militair materieel werd ingevoerd. Dat is mogelijk nog maar het topje van de ijsberg: verschillende vakbonden meldden dat werknemers getuige waren van wapens uit de Verenigde Staten die via de luchthavens van Luik en Zaventem naar Tel Aviv werden vervoerd. Vier vakbonden riepen hun leden in een persbericht op om niet meer deel te nemen aan die oorlogsmachine door dit wapentransport te boycotten. De oproep kreeg gehoor over heel Europa.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het Wapenhandelsverdrag zou ervoor moeten zorgen dat elk land de verantwoordelijkheid neemt om als buffer op te treden tussen de wapenindustrie en criminelen. Dat de Belgische overheid het verdrag niet naleeft, illustreert de positie van het Westen tegenover koloniale bezettingen zoals die in Palestina. Ook al worden sommige van onze politici geprezen om hun pro-Palestijnse houding in de media, ook zij zwijgen over onze rol in de wapenketen. We spreken ons uit tegen burgerdoden en tegelijk voeren we kogels door: de dubbele tong van het Westen.
Gaza als oefenterrein
De Belgische regering heeft er bovendien geen probleem mee om Israëlische wapens in te kopen, ook al is duidelijk dat ze eerst getest worden op het Palestijnse volk. Volgens Vrede vzw haalde Elbit in 2015 nog een contract van 150 miljoen dollar binnen voor de bewapening van soldaten in de Benelux. Bedrijven zoals Elbit hebben er baat bij dat de openluchtgevangenis die Gaza is in stand wordt gehouden. Ze gebruiken het gebied als speelterrein om nieuwe technologieën te ontwikkelen en te testen. De apartheidsstaat die Israël bloedig oplegt, biedt al decennialang de mogelijkheid om bepaalde wapens officieel als ‘battle tested’ of ‘strijdbeproefd’ te labelen.
Wapens die eerst in Gaza op burgers zijn ‘getest’, worden daarna aan de Europese buitengrenzen ingezet.
Ook de Europese Unie profiteert van het bloedvergieten. Wapens die eerst in Gaza op burgers zijn ‘getest’, worden daarna aan de Europese buitengrenzen ingezet. Er is een nauwe samenwerking tussen het Israëlische leger en Frontex, de Europese grenswacht. Om die samenwerking kracht bij te zetten, werden Israëlische militaire en beveiligingsfirma’s via Framework-programma’s van de EU met maar liefst 2,6 miljard euro gefinancierd. Concreet wordt samengewerkt aan geavanceerde surveillancetechnologieën zoals spraakherkenning, gezichtsherkenning en netwerkanalyse. Technologieën waarvan meermaals werd bewezen dat ze de basisrechten van mensen schenden, en dat er racistische vooroordelen in geprogrammeerd zijn. Onder het mom van ‘ontwikkeling’ investeert de EU in onderdrukking. Waarmee nog maar eens onze machtspositie op het wereldtoneel wordt bestendigd.
Ook onze onderwijsinstellingen onderhouden nauwe banden met de Israëlische oorlogsindustrie. Naast de ontwikkeling van onderzoeksprogramma’s rond ‘veiligheid’ met Israëlische universiteiten wordt rechtstreeks samengewerkt met wapenfabrikanten. Volgens de Nederlandse website stopwapenhandel.org werken de universiteiten van Namen en Luik aan onderzoeksprogramma’s met Elbit Systems en de KU Leuven, UGent en VUB met Israel Aerospace Industries (IAI). De KU Leuven, de VUB en de UAntwerpen werken zelfs samen met het Israëlische ministerie van Openbare Veiligheid.
Koloniaal denken
Als de wapenhandel niet zo verschrikkelijk reëel was, zou hij een goede metafoor zijn. De sector illustreert op groteske wijze hoe het koloniale winstbejag profiteert van de onderdrukking van en de moord op burgers. Het grootste deel van de westerse industrie gebeurt op de rug van uitgebuite arbeiders in instabiele regio’s van het mondiale Zuiden. Regio’s die hun instabiliteit vaak te danken hebben aan het militair-industrieel complex. Een oorlogsmachine die geen einde kent en te winstgevend is om ze op te geven, waardoor ook conflicten, oorlogsmisdaden en genocides profijtelijk blijven.
Europa heeft de mond vol van rechtsstatelijkheid, democratie en mensenrechten. We durven zelfs te doen alsof we die begrippen uitgevonden hebben en Europa de vrede exporteert. In werkelijkheid hebben we andere exportproducten: wapens, afval, moderne slavernij, uitbuiting, geweld en genocide. Aan de buitenkant speelt het Westen graag het moreel kompas van de wereld. Maar in het binnenwerk daarvan wijst de naald van het geweten niet naar het ware noorden, maar draait het op de magnetische kracht van geld.
Als klimaatactivisten is het voor ons heel duidelijk waarom dit ons zozeer aanbelangt. Het erkennen van het systeem dat de klimaatcrisis veroorzaakt, is het erkennen van een systeem dat dit koloniale geweld, en de uitbuiting die daarmee gekoppeld gaat, mogelijk maakt. De gevolgen van de klimaatcrisis zullen de meest kwetsbaren het hardst raken. Maar de oorzaak van de klimaatcrisis zorgt ervoor dat gigantische stukken van de wereld kwetsbaar zullen blijven. Onderdrukking uit winstbejag is de basis van alles wat wij willen bestrijden. En voor onderdrukking zijn wapens nodig. De strijd tegen de klimaatcrisis én die tegen koloniaal geweld zijn een strijd om de wapens uit de handen van dezelfde mensen te nemen.
Met onze acties eisen we niet alleen de sluiting van Elbit, maar ook een daadwerkelijk embargo op het leveren en doorvoeren van wapens naar Israël. Wij willen het publiek duidelijk maken hoe oorlog een verdienmodel is voor landen als het onze, en de Belgische autoriteiten publiekelijk verantwoordelijk stellen voor die misdaad.
Anuna De Wever (2001) is klimaat- en mensenrechtenactiviste. Ze publiceerde het boek Wij zijn het klimaat.
Martha Balthazar (1997) is theatermaakster en columniste bij Knack.
