‘Het Westen zal zich niet kunnen handhaven door als een poppenspeler andere landen naar zijn hand te zetten’

De wereld laat zich niet meer bespelen door het Westen.

Samenwerken met India: tot voor kort leek het vanzelfsprekend. Het land is de grootste democratie ter wereld, en het vormt een geopolitiek tegenwicht voor China. Nu is het India zelf dat ingetoomd moet worden. Canada is ervan overtuigd dat India op Canadees grondgebied een separatist liet vermoorden, en het heeft geen reden om daarover te liegen.

De moord op Hardeep Singh Nijjar bevestigt dat assertieve landen zich steeds minder laten afschrikken door westerse landen, waarvan de macht taant. Turkije en Rusland lieten dissidenten uit de weg ruimen in het Verenigd Koninkrijk. Rwanda joeg in Europa op staatsvijanden. China had geheime politiekantoren in Europese landen om opponenten onder druk te zetten. Nu voegt India zich bij dat rijtje.

Het Westen kan daar alvast twee lessen uit trekken. De eerste les kenden we al: de globalisering droeg allerminst bij tot een gematigde, rechtvaardige en veiligere wereld. De tweede les wordt ook steeds duidelijker: het Westen moet niet rekenen op opkomende democratieën om dictaturen te bedwingen. Niet zozeer de regeringsvorm bepaalt de manier waarop landen zich gedragen, wel hun macht en hun nationalisme.

Het is een misvatting dat het Westen zich kan handhaven door als een poppenspeler andere landen naar zijn hand te zetten. Of dat het zijn eigen veiligheid zou kunnen verzekeren door zogezegd bevriende democratieën, zoals India, sterker te maken door er te gaan investeren en onze technologie te delen. Die landen laten zich niet bespelen, en als ze sterk worden gedragen ze zich net zoals alle machtige landen in het verleden: genadeloos.

Dan blijft er maar één echte optie over: de eigen macht behouden. De toekomst van het Westen is niet gebaat bij opportunistische bedrijven die hun lot afhankelijk maken van pakweg India of Indonesië, nadat ze dat eerst met China hebben gedaan. Onze toekomst is gebaat bij bedrijven die hun toekomst hier, bij ons, bouwen.

Dat heeft wel degelijk zin, ook met 15 procent van de wereldbevolking. Het bevolkingsaantal is al lang niet meer de enige determinant van macht. Het gaat om productiviteit, leiderschap, deugdzaamheid.

Maar wellicht zit daar de grootste verklaring van onze obsessie met buitenlandse spelregels en partners: we slagen er intern nog minder in om onze macht heruit te vinden dan dat we extern de macht van anderen in evenwicht kunnen houden. Door dat onvermogen zullen nog veel andere landen hun machtsspelletjes naar onze contreien verleggen.

Jonathan Holslag is politoloog en publicist.