‘Het Songfestival illustreert het mooi: Europa met een schrijnende, dubbele moraal’

‘Misschien moeten we stilaan toegeven dat de meeste mensen niet welkom zijn in Europa-pa-pa‘, schrijft Nele De Saeger in de aanloop naar de finale van het Eurovisiesongfestival. Ze vertelt het verhaal van twee mannen aan wie ze Nederlandse les geeft, in het licht van de aankomende verkiezingen bij ons en in andere Europese landen.

Abdul Hakim zit er zoals altijd wat verweesd bij in de les Nederlands. Ik probeer hem op te vrolijken door hem hier en daar te complimenteren over zijn uitspraak. Hij is Afghaan, vader van vier kinderen, architect van opleiding en brengt nu eten rond met zijn fiets voor Deliveroo, hier in Mechelen. Zijn vrouw en kinderen heeft hij al 3 jaar niet meer gezien omdat zij niet aan de juiste papieren geraken. Hij heeft 7 landen doorkruist en van zijn landgenoten weet ik ondertussen dat ik beter niet vraag naar de littekens op zijn arm. Zijn houding heeft niets opstandigs of defaitistisch meer, veeleer gelaten. Af en toe glimlacht hij om een mopje dat een vrolijke Marokkaan naast hem maakt. Mijn Arabisch is niet goed genoeg om te begrijpen waarom ze lachen.

Abdul Hakim is niet welkom in Europa-pa-pa.

Twee banken verder zit ook Petro, een jongeman van 18 jaar, fiere Oekraïner. Zijn ouders hebben al meteen bij aankomst in België kindergeld gekregen voor hem en zijn broers. Dat begrijpt iedereen. Abdul Hakim en enkele Syriërs in de klas lijken wel enigszins aangedaan door de informatie. Maar ze laten niets merken. Ze snappen het wel. Hun thuisland is veel verder weg. 

Ik snap het niet. Maar hun gelaten houding dwingt mij tot kalmte.

Het is wat het is.

Het is de wereld zoals hij is voor hen.

Het is Europa zoals het is momenteel: steeds onverschilliger, met een schrijnende, dubbele moraal.

Dat illustreert het songfestival al mooi.

Volgens Jean-Philippe De Tender van de European Broadcasting Union (EBU) zal men erop toezien dat er geen politieke boodschappen tijdens de show te zien zullen zijn. Uiteraard gaat het dan over de kritiek op de Israëlische deelname aan het songfestival.

Mijn zoon van 6 komt zingend thuis: “Welkom in Europa-pa-pa”. Nog meer dan bij de muzieksmaak van onze jongste stel ik me ernstige vragen bij de inzending van onze noorderburen.

Ik blijf hier tot ik doodga? – Petro gelooft graag van wel.-

Dat ik geen visum nodig heb om bij jou te zijn?  – Abdul Hakim heeft heel veel papieren nodig om ooit zijn vrouw en kinderen terug te zien.-

Of – erger nog – dat ik elke dag op reis ben want de wereld is van mij?

Van wie juist? Ik weet alvast van wie niét.

Een dubbele moraal.

De voorbeelden zijn legio tegenwoordig, zeker aan de vooravond van de verkiezingen. Alexander De Croo tekent een overeenkomst met Egypte om zoveel mogelijk vluchtelingen tegen te houden, want eigenlijk wil niemand anderhalf miljoen Ghazanen opvangen en onderhouden. En al helemaal niet op een moment waarop migratie zo hoog op de verkiezingsagenda staat. Maar onze premier wil niet de politicus zijn die het allemaal maar liet gebeuren en daarom hoopt hij op steun vanuit Europa voor een importheffing op producten uit door Israël bezet gebied.

We veroordelen sterk het geweld, maar ‘welkom in Europa-pa-pa? Een tent in de Egyptische woestijn zal voor de ontheemde Palestijnen moeten volstaan.

Eerder deze maand sloot Europa al een deal met Libanon om zo veel mogelijk Syrische vluchtelingen op te vangen. De overeenkomst werd bezegeld door een stevige handdruk van Ursula Von der Leyen die op die manier ook haar steentje bijdraagt aan de ordehandhaving binnen Europa. Dat Libanon nu al bezwijkt onder een échte vluchtelingencrisis lijkt bijzaak. Mevrouw Von der Leyen bezocht al de getroffen gebieden in Oekraïne, maar van de gruwel in Palestina rept ze met geen woord.

Zolang Israël onze grote vriend in het Midden-Oosten blijft, zijn de Palestijnse vluchtelingen niet welkom in Europa-pa-pa.

Zo ging het ook met de Turkijedeal een tijd geleden: slaan en zalven.

Of nog: een dubbele moraal. We blussen een brandje rechts en slepen ondertussen brandhout aan voor een vuurtje links. En dat werkt. We komen ermee weg, met die dubbele standaard.

Politici maken er gretig gebruik van. Ook in eigen land worden de uitspraken steeds bouder. Waar voorheen slechts enkele partijen de migratie-kaart uitspeelden, zien nu zowat àlle partijen zich genoodzaakt om een duidelijk standpunt in te nemen. Kort samengevat beloven ze allemaal een beperking van het aantal migranten, tenzij de nieuwkomers voor meerdere tests slagen en/of een economische meerwaarde te bieden hebben. Want daar liggen de Belgen, volgens recente peilingen, het meest van wakker.

Uiteindelijk gaat het blijkbaar om het beschermen van onze Westerse waarden. De waarden van de verlichte, vrije geesten.

Een van de grondleggers van onze verlichting was Immanuel Kant. En wat dwepen we graag met zijn emancipatorisch mensbeeld. Maar het was ook diezelfde Kant die opriep om de mens te zien als doel, nooit louter als middel. Als mens met een achtergrond, een familie en een identiteit, niet louter als economisch voordeel of nadeel, geen nummer dat oplevert of waaraan we zullen verliezen.

Misschien zijn we die zuivere, westerse waarden toch wat uit het oog verloren? Misschien moeten we stilaan toegeven dat de meeste mensen niét welkom zijn in Europa-pa-pa. Het bekt goed, maar het is een pijnlijke, grove leugen.

Die dubbele moraal wordt stilaan de norm in Europa. Dat gruwelijke principe is langzaamaan gemeengoed aan het worden.

Petro heeft misschien een toekomst hier in Europa.

Abdul Hakim zal verder naar de achtergrond verdwijnen. Zijn verhaal raakt ons niet. Hoe langer, hoe minder. Hij is een nummer geworden te midden van een volk dat schermt met woorden als vrijheid en gelijkheid.

‘Welkom in Europa-pa-pa.’

Mijn zoon kweelt verder. Dat mag hij gerust doen. Zijn muzieksmaak verandert nog wel.

Maar samen naar het Eurovisiesongfestival kijken? Dat zit er niet in. En eigenlijk allerminst omwille van de omstreden deelname van Israël.

Nele De Saeger is moeder van 3 kinderen, master filosofie en leerkracht NT2 in Mechelen.