Het Russische onderhandelingsteam maakt duidelijk: Rusland wil zaken doen

Na een eerste ontmoeting in de Saudische hoofdstad Riyad deden noch de Amerikaanse, noch de Russische delegatie grote uitspraken. De sfeer heet constructief te zijn, al lijken beide kanten voorlopig nog voorzichtigheid te prediken.

Een van de cruciale vragen bij de gesprekken in Riyad is of Rusland deze onderhandelingen wel ernstig neemt. De opmerkelijke Amerikaanse zet om de Oekraïense onderhandelingspositie te ondergraven werd in Moskou onthaald op nauwelijks gedempt gejuich. Dat zowel Oekraïne als Europa aan de kant zijn geschoven, vergroot de Russische hoop op rehabilitatie.

Een mogelijke manier om die onderhandelingsbereidheid in te schatten, is de samenstelling van het Russische onderhandelingsteam. Als Vladimir Poetin zijn zwaargewichten naar Riyad afvaardigt, is dat een mogelijke indicatie dat het deze keer wel menens is. Vooralsnog trekken Amerika en Rusland naar Saudi-Arabië voor (verkennende) gesprekken. Op basis van die gesprekken moet duidelijk worden hoe eventuele onderhandelingen kunnen verlopen.

Politieke zwaargewichten

De exacte samenstelling van het Russische onderhandelingsteam is nog niet bekend. Op basis van Russische nieuwsberichten zou buitenlandminister Sergej Lavrov de gesprekken leiden. Daarnaast maakte ook Joerij Oesjakov, een van Poetins raadgevers, zijn opwachting in Riyad.

De aanwezigheid van Sergej Lavrov mag niet verbazen. Lavrov is een ervaren rot en officieel ook gewoon het hoofd van de Russische diplomatie. Tegelijk geldt Lavrov niet langer als een politiek zwaargewicht, en is het maar de vraag in welke mate hij in staat is om het buitenlandbeleid aan te sturen. Lavrov werd in 2014 bijvoorbeeld niet op voorhand gebrieft over de Russische aanval op de Krim. Ook in februari 2022 was het Russisch buitenlandministerie naar verluidt niet op de hoogte van de ophanden zijnde invasie.

Significanter is de aanwezigheid van Joerij Oesjakov (77). Hij geldt sinds 2012 als Poetins voornaamste buitenlandadviseur. Als voormalig Russisch ambassadeur in Amerika (1998-2008) – zowel onder Jeltsin als onder Poetin – geldt hij als de Amerikaspecialist binnen het Kremlin. Na de eerste ontmoeting met de Amerikaanse delegatie toonde Oesjakov zich vooral voorzichtig: ‘Of Amerika en Rusland naderbij komen, is moeilijk te zeggen.’

Kirill Dmitrijev

Een opmerkelijke naam aan Russische kant is die van Kirill Dmitrijev. Hij is het hoofd van het Russische Directe Investeringsfonds, het Russische staatsorgaan dat de internationale investeringen van de Russische overheid coördineert. In die hoedanigheid speelt Dmitrijev een niet onbelangrijke rol in het Russische buitenlandbeleid. Hij was de promotor van het Russische coronavaccin Sputnik-V, waarmee Rusland over de hele wereld invloed probeerde te verwerven. Saillant detail: Dmitrijev werd geboren in Kiev, maar verhuisde als tiener naar Amerika (en zou een Amerikaans paspoort hebben).

Dmitrijev voert in Riyad parallelle gesprekken, maar ging niet met Lavrov en Oesjakov aan tafel. Hij maakt deel uit van het team wegens zijn Amerika-ervaring. Dmitrijev studeerde zowel aan Stanford University als aan de Harvard Business School en werkte voor enorme consultancybedrijven als Goldman Sachs en McKinsey. Dmitrijev heeft naar eigen zeggen al ‘verschillende ontmoetingen’ gehad met leden van het Trumpteam. Zo zou hij mee hebben gewerkt aan de vrijlating van Marc Fogel, de Amerikaanse leerkracht die Rusland vorige week na drieënhalf jaar opsluiting liet gaan. Ook de vrijlating van Michael Calvey, de grootste Amerikaanse investeerder in Rusland, kwam er na bemiddeling door Dmitrijev.

Dmitrijevs aanwezigheid is des te opmerkelijker vanwege zijn band met Jekatarina Tichonova, de dochter van Vladimir Poetin. Waar Vladimir Poetin zijn dochters steeds mordicus op de achtergrond heeft gehouden, verschijnt Tichonova het voorbije jaar steeds nadrukkelijker in het openbare leven. Die prominentere rol voedt de immer draaiende geruchtenmolen over een mogelijke opvolger.

Zakelijke opportuniteiten

De huidige delegatie contrasteert met het team dat Rusland naar de onderhandelingen van Istanbul afvaardigde kort na het begin van de Russische invasie. Toen werd het Russische team geleid door Vladimir Medinski, de voormalige minister van Cultuur onder wie de Russische cultuursector gedwongen werd om ‘patriottische waarden’ te promoten. Dat Poetin de nogal karikaturaal anti-Oekraïense Medinski aanstelde, werd indertijd gezien als een belediging, en een teken dat Rusland de gesprekken absoluut niet ernstig nam.

Met voorgenoemd drietal brengt Rusland een team in stelling dat alleszins enige invloed lijkt te hebben op het Russische buitenlandbeleid. Door Dmitrijevs aanwezigheid in Riyad lijkt Poetin zelfs expliciet in te spelen op de businessopportuniteiten die Trump in toenadering tot Rusland ziet. Zo vermeldde Dmitrijev dat Amerikaanse bedrijven sinds het begin van de invasie in Oekraïne ‘meer dan 300 miljard dollar’ (287 miljard euro) verloren hebben.

Van Dmitrij Kozak, lange tijd Poetins vaste Oekraïneman, is geen spoor meer. Het lijkt erop te wijzen dat de eerste prioriteit van de gesprekken het aanhalen van de banden tussen Amerika en Rusland is.

Vladimir Poetin heeft al vaker zijn overtuiging gedeeld dat hij een deal kan maken met de Amerikanen, als Washington maar kon inzien wat de échte Amerikaanse belangen zijn. Voorgaande pogingen, zoals zijn ondertussen beruchte interview met Tucker Carlson, leverden niets op. Met deze gesprekken krijgt hij alsnog een buitenkans om die belofte waar te maken.

Vladimir Poetin bij Tucker Carlson: de oom die je maar niet durft te onderbreken