Zelfs na de bestorming van het Capitool onder aanvuring van president Trump keren de Republikeinen zich niet massaal af van hun leider.
Hoe gek is Donald Trump? Tijdens het weekend heerste er onzekerheid over de mentale toestand van de Amerikaanse president. De krant The Washington Post tekende uit de mond van medewerkers en bondgenoten van de president de vergelijking op met ‘Mad King George’, de Engelse koning die eindeloos weigerde zich bij de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten neer te leggen. Trump was volgens de bronnen van de krant in de dagen na de bestorming van het Capitool ‘de kluts kwijt en alleen’. Tijdens de aanval kon hij volgens verscheidene media maar niet begrijpen waarom zijn medewerkers niet enthousiaster reageerden. Hij vertikte het naderhand zijn aanhang terecht te wijzen.
Wie zich zelfs gematigd afkeert van de president krijgt te maken met doodsbedreigingen.
Twitter blokkeerde de account van de president om verdere opruiing te voorkomen. Maar dat maakt het ook moeilijker om te achterhalen wat Trump de komende dagen, tot de machtswissel op 20 januari, van plan is. Het is zoeken naar uiterlijke tekenen. Het Witte Huis wachtte tot zondag om de vlag halfstok te hangen en zo politieagent Brian Sicknick (42) te gedenken. Sicknick werd door Trumpsympathisanten met een brandblusapparaat in elkaar geslagen en overleed een dag na de feiten aan zijn verwondingen. Dat de vlag van het Witte Huis pas vier dagen na die van het Capitool halfstok ging, wordt gezien als een teken dat de president de bestorming nog altijd niet wil veroordelen (hij veroordeelde in een video wel geweldpleging).
Het schisma
Maar wat doet dit alles met de Republikeinse Partij? Er waren vroege tekenen dat de president zijn greep níét kwijt was na de bestorming van het Capitool. Die bewuste woensdag, nadat de Congresleden naar een bunker waren weggevoerd om aan de meute te ontsnappen, stemde een meerderheid van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden alsnog tegen de certificering van Joe Biden en Kamala Harris als nieuwe president en vicepresident. Onder hen de top-Republikeinen in het Huis, minderheidsleider Kevin McCarthy en chief whip Steve Scalise. Trumps claims over verkiezingsfraude, die in diverse rechtszaken allang zijn ontkracht, werden nog steeds als evangelie overgenomen. Sommige Republikeinen in het Huis begonnen vrijwel meteen de linkse beweging Antifa (mee) de schuld te geven van de bestorming. Ze hielden daar pas mee op toen bleek dat de echte daders er een hekel aan hadden dat Antifa met de ‘eer’ dreigde te gaan lopen.
Op een vergadering van het Republican National Committee (RNC, het partijapparaat) in Florida werd vrijdag de Trumpgezinde Ronna McDaniel als voorzitter herkozen. Tijdens de bijeenkomst werd de liefde van het partijapparaat voor Trump bevestigd. Nog vrijdag bleek uit een vroege peiling van het marktonderzoeksbureau YouGov dat 45 procent van de Republikeinse kiezers de bestorming van het Capitool steunde, terwijl 43 procent de actie veroordeelde. Dubbel zo veel Republikeinen legden volgens de peiling de schuld voor de bestorming bij president elect Joe Biden (52 procent), eerder dan bij Trump (28 procent).
Maar zelfs die prille peiling toont dat de Republikeinse kiezers verdeeld zijn. Er is een wereld van verschil tussen degenen die Trump beschouwen als de enige die het land kan redden, die de bestorming beschouwden als ‘een Trumpfeest’, die bereid zijn autoritair bestuur te omarmen, en degenen die hun buik vol hebben van de man. Die verdeeldheid kwam ook, zij het voorzichtiger dan in de peiling, tot uiting bij de verkozenen. Tot dusver kon de president hen met een wortel-en-stokaanpak in het gelid houden. Wie hem welgevallig was, kreeg geld en logistieke steun. Wie kritisch was, kreeg in voorverkiezingen een trumpiaanse tegenkandidaat en werd via presidentiële tweets doodgebliksemd voor de Republikeinse achterban. Degenen die moed toonden en zich verzetten, verdwenen in de vergetelheid. De volgzamen bleven over.
In het Huis van Afgevaardigden is die angst nog altijd aanwezig, ook al is de president verbannen van Twitter. Slechts een handvol Republikeinen heeft er openlijk sancties tegen de president bepleit. Begin 2022 moeten de afgevaardigden hun voorverkiezingen afwerken, en hun inschatting is dat ze de 45 procent Republikeinen die de bestorming goedkeuren nodig hebben om herkozen te worden. Er is meer dan dat: wie zich zelfs gematigd afkeert van de president krijgt te maken met bedreigingen, doorgaans doodsbedreigingen. Veel vertegenwoordigers die tijdens de bestorming in reëel gevaar verkeerden, buigen zich nog altijd naar degenen die met de bestormers sympathiseren.
In de Senaat, waar men slechts om de zes jaar met de kiezer wordt geconfronteerd, is de neiging om zich af te keren van de president groter. De Republikeinse leider Mitch McConnell verwierp al voor de bestorming de eis van de president dat zijn partijgenoten zich tegen de verkiezing van Biden en Harris zouden verzetten. Lisa Murkowski, de senator uit Alaska, eiste in een interview met de Anchorage Daily News het ontslag van Trump. ‘Ik wil hem weg. Hij heeft genoeg schade aangericht’, zei ze. ‘Zelfs nadat de vicepresident het hem gezegd had (dat Mike Pence volgens de grondwet de certificering van Biden en Harris niet kón tegenhouden, nvdr), maande Trump zijn aanhangers aan om te vechten. Hoe moesten zij dat interpreteren? Als een bevel van de president. En dus vochten ze. En mensen raakten gewond en stierven. Als de Republikeinse Partij niet meer is dan de partij van Trump, twijfel ik oprecht of dat de partij voor mij is.’ Senatoren als Pat Toomey (die zich niet meer verkiesbaar stelt) en Ben Sasse formuleerden soortgelijke bezwaren. Maar een afzettingsprocedure tegen de president lijkt weinig kans van slagen te hebben: er zijn tot dusver niet genoeg dissidente Republikeinse senatoren om aan de vereiste tweederdemeerderheid te komen.
Partijkopstuk
‘De consensus binnen de Republikeinse Partij is dat Trumps rol in het opzwepen van de radicalen zijn invloed heeft ondermijnd. De vraag is hoezeer ‘, schrijft de nieuwssite Politico. ‘Sommigen zeggen dat er genoeg schandalen zijn geweest die zijn greep op de partij níét verminderd hebben.’ Als Trumps sympathie voor de neonazi’s na dodelijke rellen in Charlottesville, zijn uitspraken over vrouwen en zijn gedweep met de Russische president Vladimir Poetin geen onherroepelijke gevolgen hadden, waarom de bestorming van het Capitool dan wel? Het politieke einde van Trump is al vaker voorspeld. In het verleden keerde de achterban al snel massaal terug naar Trump. De partij probeert in te schatten of dat nu opnieuw het geval zal zijn.
Trumpadviseur Jason Miller, die zaterdag met de president overlegde, verklaarde aan The Washington Post dat Trump van plan is gewoon verder te doen als partijkopstuk. ‘President Trump is nog altijd de grootste naam in de Amerikaanse politiek en nog altijd de leider van de Republikeinse Partij.’ Hij wil zich concentreren op de verkiezingen van 2022 voor het Huis en houdt nog altijd een presidentskandidatuur in 2024 voor mogelijk, aldus Miller. Na een koortsachtige wervingscampagne bij zijn aanhang heeft Trump sinds de presidentsverkiezingen van 3 november zo’n 250 miljoen dollar vergaard waarmee hij en de partij bevriende kandidaturen kunnen ondersteunen. Met dat geld kan Trump invloed kopen. Maar kan hij nog kandidaten aan een zetel helpen? Of stoot hij zo veel potentiële kiezers af dat winst juist moeilijker wordt?
Donald Trump wordt nu een gewone burger, die ettelijke rechtszaken moet bolwerken en schuldeisers moet afhouden. Zelfs als hij erin slaagt zichzelf en zijn familie gratie te verlenen, blijven de meeste van die processen lopen. Zal dat een verschil maken voor zijn aanhang? Of eerder voor de partij?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
