‘Het interview met de Russische verdachten van de gifaanval was nooit bedoeld om de Britten te overtuigen’

Voor de Britten was het tv-interview met de twee Russen die verdacht worden van de gifaanval in Salisbury, een farce, zegt Lia van Bekhoven.

Wie wil niet de wereldberoemde kathedraal van Salisbury zien? De twee Russen die verdacht worden van de gifaanslag in Engeland, hebben laten weten dat ze in Salisbury waren om de toerist uit te hangen. In een bizar tv-interview ontkenden ze voor de Russische, militaire inlichtingendienst te werken. Ze hadden de Engelse stad niet bezocht om landgenoot Sergei Skipal te vermoorden. En ze waren niet homo. Vooral dat laatste niet.

Het was – voor de Britten tenminste – een onbedoeld hilarische vertoning. Het interview van Ruslan Bosjirov en Alexander Petrov voor de Russische staatszender RT leek op een klungelige presentatie van een – niet bijzonder komisch – komisch duo.

Fascinerend was het wel. Waren dit de mannen die chemische wapens gebruikt hadden op Engels grondgebied waaraan een vrouw was overleden en waarmee ze honderden burgers hadden kunnen vergiftigen? Sinds de dagen van Anton Chekhov heeft Rusland geen zo’n adembenemend, oorspronkelijk werk op de planken gezet, vond The Times van het interview.

Bosjirov en Petrov bevestigden dat zij de mannen waren op de videobeelden van de Britse autoriteiten. Maar ze waren niet de daders van de gifaanval. Bosjirov en Petrov waren gewone mannen. Normale Russen die in de sportvoedingsindustrie zaten en in Salisbury geweest waren, ‘omdat vrienden al een tijd aanraadden dat we die geweldige stad zouden bezoeken’. Vanwege de beroemde kathedraal, ‘die beroemd is niet alleen in Europa, maar wereldwijd voor zijn toren van 123 meter’. Zo stond het tenminste op Wikipedia. Het hele gesprek klonk als een productie van een amateurgroep die te weinig tijd gehad had zich voor te bereiden. De mannen waren nog het meest succesvol in hun rol van mensen die iets te verbergen hadden.

Ondanks hun fascinatie voor de kathedraal waren de twee Russen, volgens de Britse politie, op 3 maart maar kort in Salisbury geweest. Ze hadden er de boel verkend alvorens de volgende dag terug te komen om novitsjok op de voordeur van het huis van Skripal te smeren.

Het interview met de Russische verdachten van de gifaanval was nooit bedoeld om de Britten te overtuigen

Bosjirov en Petrovs versie luidde dat ze die zaterdag door de sneeuw hun bezoek hadden moeten inkorten. Hoewel het leven in Salisbury van de neerslag geen abnormale hinder had ondervonden, was het te veel geweest voor de Russen die in Moskou gewend zouden moeten zijn aan een gemiddelde jaarlijkse sneeuwval van 152 cm. De volgende dag keerden ze terug naar Salisbury. Op beelden van bewakingscamera’s werden ze gesignaleerd in de buurt van de wijk waar Skripal woonde, in tegengestelde richting van de kathedraal.

De suggestie dat ze het zenuwgif novitsjok Engeland hadden binnengesmokkeld in een speciaal voor de gelegenheid vervalste parfumfles van Nina Ricci, was absurd. Bosjirov: ‘Is het niet gek voor normale mannen om vrouwenparfum in hun bagage te hebben? Zoiets zou zeker vragen opgeroepen hebben bij de douane als die onze bagage gecontroleerd had’.

En over normale mannen gesproken, daar wilde eindredacteur Margarita Simonyan het ook graag over hebben. ‘Jullie zijn heteromannen, maar op alle videobeelden zijn jullie samen te zien. Wat hebben jullie gemeenschappelijk dat je zoveel tijd met elkaar doorbrengt?’ Nu ging ze te ver, vond Bosjirov. Laat ons privéleven erbuiten. Het was al erg genoeg dat Britse media beelden van een hotelkamer hadden laten zien met de suggestie dat ze er hadden overnacht in een eenpersoonsbed.

Voor de Britten was het interview een farce. Weinigen die geloven dat Bosjirov en Petrov vanwege een passie voor een hoge kerktoren naar Salisbury reisden. Of, zoals minister van buitenlandse zaken Jeremy Hunt schamperde op Twitter: ‘De laatste keer dat Russische militairen beweerden op vakantie te zijn, was toen ze in 2014 Oekraïne binnen vielen’.

Maar het interview was nooit bedoeld om Britse kijkers te overtuigen. De Britten geloven, door de bank genomen, dat hun inlichtingendiensten de daders correct geïdentificeerd hebben. In Rusland is er twijfel over de Britse toedracht. Het interview op RT lijkt bedoeld die onzekerheid te vergroten. Een strategie die niet nieuw is. Noch typisch Russisch.

De dag dat Bosjirov en Petrov zich ongemakkelijk voor de camera’s installeerden, ontkende Trump de conclusie van zijn regeringsonderzoek dat 2975 mensen door orkaan Maria in Puerto Rico waren omgekomen. In een post-truth tijdperk gaat het er niet om de waarheid te ontkrachten. Het is voldoende twijfel te zaaien en kiezers te laten concluderen dat alles vaag en onduidelijk is en niemand weet wat er precies gebeurd is.

Hannah Arendt schreef in 1951 in The Origins of Totalitarianism dat autoritaire regimes de waarheid kunnen negeren en enkel de indruk hoeven te scheppen dat ‘niets zeker is en alles mogelijk’. En dat is waarschijnlijk wat Bosjirov en Petrov in die Moskouse studio gedaan hebben.