President Joe Biden (80) heeft ‘de intentie’ om in 2024 opnieuw presidentskandidaat te zijn, ook al zou een meerderheid van de kiezers het liever anders zien. Maar hebben de Democraten een betere kandidaat in huis?
De tussentijdse verkiezingen van 8 november vormden een kantelmoment. De meeste Democraten hadden een afstraffing verwacht, met een president die de verantwoordelijkheid voor het debacle op zich zou nemen. In dat scenario zou Joe Biden – niet meteen, maar over enkele maanden – kunnen beslissen om geen tweede ambtstermijn te ambiëren en de fakkel door te geven aan de jongere generatie.
Het draaide anders uit. Ondanks zijn persoonlijke impopulariteit wisten Biden en de Democraten de schade beperken, en hier en daar zelfs te winnen. De dag na de tussentijdse verkiezingen kon een gloriërende Biden de overwinning en de toekomst opeisen. ‘Watch me’, zei hij uitdagend, toen een journalist vroeg wat zijn boodschap was aan de 66 procent van de kiezers die volgens exitpolls liever geen nieuwe Biden-kandidatuur zien. ‘Watch me. ’ Hij bedoelde: kijk naar wat ik doe. Maar ook: pas op voor mij.
De uitslag leek de president plots tien jaar jonger te maken. Er zat weer schwung in zijn stap, hij was alert en gretig in plaats van verstrooid en grijs. ‘Het is mijn intentie om opnieuw kandidaat te zijn’, verduidelijkte hij die dag. ‘Maar ik respecteer het lot. En uiteindelijk is het een familiebeslissing.’ Hij besloot met: ‘Ik schat dat we begin volgend jaar een besluit nemen.’
Leeftijdsrecord
Sinds de persconferentie is de vraag alomtegenwoordig in de media: moet Joe Biden voor een tweede termijn gaan? The Boston Globe stelde eind november de vraag op zijn voorpagina en kreeg honderden reacties binnen van twijfelende, vooral Democratische lezers. Er zat behoorlijk wat nuance in. Ook wie de president liever met pensioen zou sturen, gaf toe dat hij meer gerealiseerd heeft dan ze verwachtten. Want sommigen vonden hem in 2020 al te oud.
Dat kiezers niet staan te applaudisseren voor een nieuwe kandidatuur van Biden, heeft onder meer met zijn leeftijd te maken. De huidige president zou het leeftijdsrecord van Ronald Reagan met negen jaar breken, en als 82-jarige beginnen aan zijn tweede ambtstermijn. Die zou hij – bij leven en welzijn – dan op zijn 86e voltooien.
In de VS zou het een record zijn, maar wereldwijd is het dat net niet, berekende de Globe. Konrad Adenauer was bondskanselier van West-Duitsland tot hij 87 was en bleef voorzitter van de CDU tot zijn 90e. Sandro Pertini bleef president van Italië tot hij 88 was, al valt het Italiaans presidentschap niet te vergelijken met het Amerikaanse. Aan de andere kant hield Winston Churchill het wel ‘slechts’ vol tot zijn 80e en Charles de Gaulle nam ontslag als president van Frankrijk op zijn 79e.
Biden heeft de bezwaren rond leeftijd altijd weggewuifd. Hij heeft, vertelt zijn biograaf Evan Osnos, ooit zijn eigen vader aangeraden met pensioen te gaan. Joe Senior volgde het advies en dat draaide verkeerd uit. De latere jaren van pa Biden waren niet gelukkig.
Blunders
Vandaag worden de verstandelijke vermogens van Biden Junior weleens ter discussie gesteld. Hij blundert af en toe. Zijn versprekingen zijn legio. Hij riep eind september een overleden lid van het Huis van Afgevaardigden naar het podium. Zijn team zegt dan weer dat hij altijd een blunderaar is geweest: het gebeurt nu misschien iets vaker dan vroeger, maar niet spectaculair vaker.
Volgens zijn arts stapt de president weliswaar moeilijker. En hij heeft ook in toenemende mate andere fysieke ongemakken. Maar hij kan naar behoren de functie van president blijven uitoefenen. Ook andere Democraten relativeren de leeftijd. In The Wall Street Journal maakte een partijgenoot de vergelijking met quarterback Tom Brady. Die superster staat op zijn 45e nog altijd aan de top in het fysiek slopende American football. 45 is in de sport het nieuwe 35. 86 is in de politiek het nieuwe 66.
Waarom zou Biden voor een tweede ambtstermijn in aanmerking moeten komen? Zelf geeft hij als ‘verkoopargument’ dat hij de enige is die tot nu toe Donald Trump heeft verslagen. En dat hij ook het best geplaatst is om dat een tweede keer te doen.
Terwijl zijn kiezers nog volop twijfelen, wordt volgens mediaberichten de nieuwe presidentscampagne van Biden al door een team voorbereid. Dat betekent niet dat de beslissing genomen is. Maar het maakt groen licht wel weer waarschijnlijker.
Wie verslaat Trump?
Het leeftijdsargument is minder scherp sinds Donald Trump zich kandidaat stelde. Trump is net geen vier jaar jonger dan Biden. Ook hij toont tekenen van slijtage. Hij heeft soms moeite met de trap van een vliegtuig. Hij verhaspelt woorden. Hij is gefilmd terwijl hij bevend een glas water naar zijn mond bracht. Hij lijkt fitter dan Biden, maar een tweestrijd Biden-Trump wordt een kamp tussen twee oude, getekende kandidaten.
Voor de Democratische aanhang is een ander aspect belangrijker: de nominatie van Trump is niet verzekerd. Trump is nog minder populair dan Biden. Hij krijgt sinds de tussentijdse verkiezingen meer tegenwind en concurrentie uit eigen partij. Een speciale aanklager bekijkt of hij naar de gevangenis moet.
De Democraten hopen natuurlijk dat Biden Trump een tweede keer verslaat. Hun grote vrees is dat Trump verslagen wordt in de primary’s, en dat een bouwvallige Biden het moet opnemen tegen een veel jongere, veel aantrekkelijkere Republikeinse kandidaat. In dat geval wordt de vraag – en The New York Times stelde die expliciet op 21 november: welke andere Democraat zou de voorkeur krijgen?
Als Biden zich begin volgend jaar kandidaat stelt, maken alternatieve kandidaten in de partij weinig kans. Een groot deel van het partijapparaat kiest nu al voor Biden. Onder hen verrassend genoeg ook Pramila Jayapal, die de progressieve groep in het Huis van Afgevaardigden leidt. Jayapal liet recent in Politico haar voorkeur noteren: ‘Hij was in 2020 niet mijn eerste of tweede keus voor het presidentschap, maar ik ben bekeerd. Ik had nooit gedacht dat ik dit zou zeggen, maar ik geloof dat hij voor een tweede termijn moet gaan om onze doelstellingen verder te realiseren.’
De lezers van The New York Times en van The Boston Globe, en ook veel Democraten te velde tijdens meetings, tonen vaak een voorkeur voor een andere kandidaat. Maar als het helpt om Donald Trump te verslaan, dan slikken ze die voorkeur graag in.
Afvallers van 2020
Een andere vaststelling: de alternatieve Democratische kandidaten die naar voren geschoven worden, zijn eigenlijk niet zo aantrekkelijk. Er zit geen Obama tussen. Tenzij Michelle Obama van idee verandert – maar ze heeft al ontelbare keren benadrukt dat ze niet geïnteresseerd in een politieke carrière.
De meest genoemde kandidaten zijn de afvallers van 2020. Bernie Sanders natuurlijk, die 14 maanden ouder is dan Biden. Hij heeft nog niets beslist, maar het botert vrij goed tussen hem en ‘zijn goede vriend’ Joe Biden.
Vicepresident Kamala Harris is de voor de hand liggende kandidaat. Maar zij heeft tot nu toe geen grote indruk gemaakt op de kiezers. Ze heeft verklaard dat ze opnieuw Bidens vicepresident wil worden als hij een tweede campagne start. Enkele lezers van de Globe raden Biden overigens aan om een betere vicepresident te zoeken.
Senatoren Elizabeth Warren en Amy Klobuchar, nog oudgedienden van de primary’s in 2020, worden opnieuw genoemd. En ook de naam Pete Buttigieg valt vaak. Nadat hij tijdens de voorverkiezingen in 2020 vroegtijdig een stap opzij gezet had voor Biden, werd hij beloond met een ministerschap. In de partij wordt Buttigieg gezien als eerder rechts, of toch heel gematigd. Tegelijk vindt hij ook in de linkervleugel steun omdat hij een getalenteerde debater is. Op de rechtse zender Fox News wist hij zich meer dan staande te houden.
Buttigieg is 40, homo en heel wit – zijn gebrek aan aanhang onder gekleurde kiezers speelde hem in 2020 parten. Maar als minister van Transport kan hij miljarden toekennen voor infrastructuurwerken en dat levert hem vrienden op. De Republikeinen hebben al aangekondigd dat ze zijn bestedingen onder de loep zullen nemen in het Huis van Afgevaardigden, waar ze de meerderheid hebben verworven.
Nieuwe adem
Bij de ‘nieuwkomers’ duiken twee gouverneurs op: Gavin Newsom van Californië en Gretchen Whitmer van Michigan. Whitmer lag onder vuur wegens haar strenge covidbeleid maar ze werd in november met voorsprong herkozen. Newsom is telegeniek, en duidelijk gretig om een gooi te doen naar het presidentschap, al wacht ook hij af wat president Biden beslist. Maar het gouverneurschap van Californië is geen springplank naar het Amerikaanse presidentschap. De staat heeft bij velen een kwalijke reputatie door het daklozenprobleem, de hoge belastingen en de regeldrift, die niet in goede banen wordt geleid door een functionele bureaucratie.
In de lezersreacties duiken ook de twee recent verkozenen uit Pennsylvania op. Senator John Fetterman is een volkse figuur, die eerder op de lijn van Sanders zit. Gouverneur Josh Shapiro vond in zijn campagne een evenwicht tussen strenge wetshandhaving en sociale billijkheid. Shapiro, die ook behoorlijk speecht, wordt in zijn staat genoemd als misschien wel de eerste Joodse president van het land. Maar wil/kan hij enkele maanden na zijn verkiezing tot gouverneur al op campagne richting een hoger ambt? Dat valt te betwijfelen. Als Shapiro al ambities heeft voor het presidentschap, wacht hij waarschijnlijk een volgende verkiezing af. Dat geldt ook voor Fetterman. Hij zal eerst verder willen herstellen van zijn beroerte en zijn draai vinden in de Senaat.
Wie niet meer genoemd wordt voor de presidentsrace, is Stacey Abrams. Zij was een opkomend talent en werd in 2020 genoemd als vicepresident. Maar na twee nederlagen in de strijd om het gouverneurschap van Georgia moet zij wellicht een nieuwe adem vinden.
Gemengd ticket
Lang werd aangenomen dat er hoe dan ook een linkse tegenkandidaat zou komen voor Biden in de primary’s. De Californische volksvertegenwoordiger Ro Khanna, een outsider die niet van de tv te branden is, was een mogelijke kandidaat. Maar sinds de uitspraak van Pramila Jayapal is dat niet meer zo zeker.
Geen van al deze kandidaten heeft tot nu toe aangekondigd dat hij of zij kandidaat zal zijn. Of kandidaat zal zijn als Biden niet opnieuw opkomt. Newsom flirt met de gedachte, Whitmer sluit een kandidatuur niet uit. Of iemand van hen in staat is om Trump te verslaan, valt niet te voorspellen. Maar de Republikeinen breken niet meteen in angstzweet uit als ze het lijstje overschouwen.
Opmerkelijk nog, zowel in lezersreacties van de Times als van de Globe, waren de Republikeinen die werden gesuggereerd als Democratische presidentskandidaat. Het ging dan over Liz Cheney, nochtans economisch heel rechts, en Adam Kinzinger, twee Republikeinse leden van de onderzoekscommissie naar de bestorming van het Capitool. En over Larry Hogan, de aftredende, heel gematigde gouverneur van Maryland.
Dat de Democraten een Republikein uitsturen naar het strijdperk tegen Trump, dat is uitgesloten. Maar een gemengd ticket, met een Republikeinse kandidaat-vicepresident, is dat niet helemaal. In 2008 heeft de Republikeinse genomineerde John McCain lang overwogen om de Democraat Joe Lieberman als running mate te nemen. Uiteindelijk koos hij, tot zijn latere chagrijn, voor Sarah Palin, een trumpiaan avant la lettre.
