Het Europese Parlement stemde vandaag voor de omstreden hervorming van het Europese auteursrecht. Voor de ene moet het de Amerikaanse techgiganten aan banden leggen, voor de andere betekent de hervorming het einde van het vrije internet.
Is Europa op weg om de Amerikaanse internetreuzen een neus te zetten ? Het is maar hoe je het bekijkt. Een tussengevecht in het Europees Parlement over een hervorming van de auteursrechten op het internet blijft dubbelzinnig, al hebben de voorstanders van het gereguleerd gebruik van tekst en beeld het voorlopig gehaald. Met 348 stemmen voor, 274 tegen bij 36 onthoudingen is het parlement ingegaan op de eis van de creatieve sector om hun copyrights te beschermen.
‘Moderne censuurmachine’
Voor het parlement in Straatsburg stond een luidruchtige groep schrijvers, filmmakers en kunstenaars te demonstreren om voor de maatregel te stemmen. De ondertekenaars van hun petitie, een kleine veertig Europese organisaties zagen alleen voordelen: het maakt de cultuurscheppers minder afhankelijk van hun opdrachtgevers (uitgevers, producers, en vooral online platformen) en geeft hun een eerlijker bescherming en verloning.
Het verhindert dat verzamelplatformen en de grote spelers inhoud sturen of willekeurig selecteren. Ze worden bovendien gedwongen om te verantwoorden waarom ze inhoud verwijderen. De vrijheid van uiting wordt gewaarborgd, het citaatrecht blijft bestaan en startups krijgen bescherming. En in tegenstelling tot wat de tegenstanders ook mogen beweren, wordt het internet niet dichtgegooid of gecensureerd.
Nochtans is dat laatste waar Anneleen Van Bossuyt (N-VA-ECR) voor vreest. ‘Hierdoor zullen filmpjes, cartoons en ander creatief materiaal verplicht gescreend moeten worden voordat ze online komen. Het verplichte filtersysteem is een moderne censuurmachine die twee nefaste gevolgen heeft’, zegt Van Bossuyt. ‘Het aanbod zal onaanvaardbaar verschralen, wat de vrijheid van meningsuiting in het gedrang brengt. En omdat nieuwsverzamelaars nu een vergoeding moeten betalen aan persuitgevers voor verwijzingen naar de oorspronkelijke artikels, dreigt de laagdrempelige toegang tot informatie danig beknot te worden’, klinkt het.
We moeten het Tech Monster temmen. Een centraal gezag controleert alle openbare meningen binnen een totalitair systeem.
Terwijl de Groenen globaal tegenstemden, schaarde Bart Staes zich achter de goedkeuring, ook al beseft hij terdege dat er nog heel zwakke punten in de richtlijn zitten. ‘Die kunnen we later stelselmatig aanpakken, als we het Europese besluit omzetten in nationale wetgeving’, aldus het Europees parlementslid. Staes was vooral gedreven door het onaanvaardbaar lobbywerk van de grote providers, Microsoft, Google, Facebook en hun onderaannemers die ‘mensen desinformeren’.
Staes heeft vertrouwen in de Europese Commissie, zeker nu de Deense commissaris voor mededingingsbeleid, Margrete Vestager, een reuzenbedrijf als Google andermaal een enorme boete van anderhalf miljard heeft opgelegd voor oneerlijke advertentiebinding. Vorig jaar moest Google al 4,3 miljard ophoesten door het exclusief bevoordelen van zijn besturingssysteem Android, en in 2017 2,4 miljard omdat het eigen zoekresultaten bevoordeelde.
Een ietwat vreemd verbond tussen Staes en de eurocommissaris, want Vestager behoort tot de liberale ALDE-partij. Fractieleider Guy Verhofstadt van ALDE plaatste die Europese, robuustere politiek in een ruimere internationale context. ‘Europa levert wereldwijd de meeste inhoud voor het internet’, fulmineerde hij in het Europees halfrond. ‘Maar dat gebeurt vrijwel uitsluitend op Amerikaanse platformen. Op uitzondering van het Duitse SAP – maar dat richt zich uitsluitend op grote bedrijven en de industrie – stromen alle opbrengsten weg naar Amerikaanse spelers. Europa heeft een eigen platform nodig!’
Oorlog tegen internetgiganten
Dat houdt in dat de EU een eigen regulator moet opzetten en eigen standaarden moet bepalen. Verhofstadt was ziedend over de nieuwe regels die met name Facebook gisteren heeft ingevoerd. ‘Zogenaamd om nepnieuws uit te bannen’, schamperde hij. ‘Het enige slachtoffer is de democratie waaraan wij bouwen’.
De regel die zijn gram uitlokt is dat Europa niet als eenheid gezien wordt, zodat een gemeenschappelijke informatiecampagne niet eens op dat net kan komen. Facebook aanvaardt alleen nog campagnes per land – dat wil dus zeggen dat de EU 27 verschillende campagnes moet insturen. ‘Ik eis de onmiddellijke erkenning van de Europese Unie als een aparte entiteit’, riep Verhofstadt uit, ‘Zoals Facebook wel voor de Verenigde Staten doet. Nu donderdag zal de conferentie van voorzitters hier in het parlement om die regulering vragen.’
In een uitgeschreven standpuntbepaling verklaarde Verhofstadt achteraf de oorlog aan het monopolie van de internetgiganten. Te meer omdat ze vrijelijk beschikken over persoonsgegevens en het nieuws stroomlijnen in hun eigen belang. Grote boosdoener voor Verhofstadt is Facebookbaas Mark Zuckerberg, die volgens de voormalige premier een wereld schept die Huxleys Brave New World paart aan Orwells 1984
‘We moeten het Tech Monster temmen. Een centraal gezag controleert alle openbare meningen binnen een totalitair systeem. De huidige digitale wereld wordt bepaald door één bedrijf dat de alleenheerschappij heeft over de distributie van nieuws online’. De gebruikers van het internet zijn geen producten maar klanten. Om de Europese eigenheid en waarden te behouden zijn snel verschillende stappen nodig. ‘Eerst was er GDPR, de algemene bescherming van gegevens. Nu leggen we het misbruik van het copyright aan banden. De volgende stap kan misschien de invoering van blockchain als nieuwe standaard voor alle digitale bewerkingen vormen’, klinkt het.
Even cru was het standpunt van de centrumrechtse Europese Volkspartij, de grootste fractie in het Europees parlement. Ondervoorzitter Esteban Gonzalez Pons prees zich gelukkig dat de Unie de oertijd verlaat. ‘Het Wilde Westen heeft zijn tijd gehad. Wij moeten kwaliteitsjournalistiek in bescherming nemen’, aldus Pons. Ook Esther de Lange (CDA-EVP) noemde het vrijbuitersgedrag van de grote spelers onomwonden de ‘roofbouw op de samenleving’. Geld verdienen met andermans prestaties is verfoeilijk. Zij is daarom blij met de uitzonderingen op de strikte wetgeving: citaatrecht blijft (al weet niemand welke criteria zullen gelden). En het delen van links blijft gewoon mogelijk. Wikipedia, WhatsApp of iCloud vallen niet onder deze regeling.
Twee jaar
Bij de Europese groenen (Staes en drie anderen uitgezonderd) schoot het rapport daarentegen in het verkeerde keelgat bij de Groen. ‘Dit is een lose-lose deal, iedereen verliest’, zei Ska Keller, kandidaat Commissievoorzitter bij de Europese verkiezingen van eind mei. ‘De overheersende technologiebedrijven en mediaconcerns zullen hun hakken nog steviger in de grond zetten, de verscheidenheid op het internet zal gevaarlijk afnemen’, waarschuwde ze.
Ondervoorzitter van de fractie, Julia Reda, is vooral bang dat de kleinere spelers nu helemaal in de verdrukking dreigen te raken. ‘Het vrije internet ligt aan de beademingsmachine. Want de opgelegde filters zijn blind als robots. Algoritmes slagen er nooit in om een onderscheid te maken tussen effectieve inbreuken op het auteursrecht en het volstrekt wettelijk hergebruik van inhoud voor, bij voorbeeld, parodieën’. Groen had liever geen vaste vergoeding (flat fee) gezien, een eenmalige totale doorverkoop van inhoud. Maar dat is weggestemd. Zodra de Raad van regeringsleiders het licht op groen zet en de tekst verschijnt in het publicatieblad, hebben de lidstaten nog twee jaar om de eigen wetgeving aan te passen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
