‘Hernieuwbare energie is ook cruciaal om de gevolgen van de klimaatopwarming in Afrika te kenteren’

‘Afrika’s energietoekomst is ook voor ons van belang’, schrijft Ana Rovzar van de Vrijdaggroep, die het heeft over ‘een win-win-energietransitie’.

In Europa staat de energietransitie meer dan ooit centraal. Om echter werkelijk in te spelen op het klimaat zal die transitie vooral nodig zijn in groeiende regio’s zoals Afrika. Dat continent staat voor een zodanige groeicurve dat haar energietoekomst ook een impact zal hebben op de rest van de wereld. Hernieuwbare energie is niet alleen een troef voor decarbonisering maar ook voor ontwikkeling. De energiekeuzes die Afrikaanse landen vandaag maken zijn van groot belang voor de globale economie, de energiesector en ons klimaat. België heeft er baat bij om daarop in te spelen.

Al maandenlang maken de klimaatopwarming en recordprijzen voor energie van de energietransitie een prominent thema. Zelden werd het zo duidelijk dat we onze energiebevoorrading niet alleen technologisch duurzaam moeten omvormen maar ze ook internationaal moeten diversifiëren. Daarenboven zal de globale energietransitie pas echt renderen als klimaatstrategie indien ze consequent en snel uitgevoerd wordt in groeiregio’s (waar infrastructuuruitbreiding de komende jaren centraal staat).

Vooral voor Afrika is dit van cruciaal belang. Dit continent staat immers voor een gigantische groeicurve. Tegen 2050 zullen er 2,5 miljard Afrikanen zijn – oftewel een kwart van de hele wereldbevolking. De meerderheid zal in mega-steden wonen en jonger zijn dan 25 jaar. Naarmate Afrika groeit en urbaniseert zullen inkomens toenemen en bijgevolg ook de vraag naar energie. Tegelijkertijd leven er nog steeds 597 miljoen mensen in Sub-Sahara Afrika zonder toegang tot energie. Afrikaanse overheden willen armoede uitroeien en jobs creëren. Energiekeuzes staan daarbij centraal: elke economie steunt immers op een energiesysteem, dat wordt uitgebouwd over decennia. De beslissingen die Afrikaanse landen hierover vandaag nemen zijn dus van belang voor de toekomst van ons allemaal.

Afrika moet inzetten op een duurzaam energiesysteem gebaseerd op haar eigen hernieuwbare energie. Het Afrikaans potentieel voor hernieuwbare energie spreekt voor zich, maar is onderbenut. Zo staat er in heel Sub-Sahara Afrika ongeveer 5 gigawatt aan zonnepanelen, wat evenveel is als in Nederland. Het continent heeft ook een enorme voorraad aan mineralen waarnaar de vraag enkel zal stijgen naarmate de wereld verder elektrificeert. De bestaande elektriciteitsinfrastructuur is in vele landen ondermaats en heeft dringend nieuwe investeringen nodig, met belangrijke mogelijkheden voor zonne- en windenergie, alsook voor andere duurzame groeitechnologieën zoals waterstofenergie. Met de juiste investeringen – ongeveer 120 miljard dollar per jaar tot 2040 volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) – kan Afrika op duurzame wijze aan haar groeiende energievraag tegemoetkomen.

Hernieuwbare energie is ook cruciaal om de gevolgen van de klimaatopwarming in Afrika te kenteren. De landbouw in Afrika moet zich namelijk continu aanpassen aan de snel veranderende klimaatomstandigheden, wat ook een impact heeft op onze voedselbevoorrading. Naast decarbonisering heeft de energietransitie in Afrika ook met ontwikkeling te maken. Want terwijl men in Europa het energiesysteem moet omvormen in de richting van klimaatneutraliteit, moet men in Afrika omvangrijke infrastructurele keuzes maken. Indien men Afrika’s energietoekomst slim aanpakt en inzet op hernieuwbare energie dan kan dit economische ontwikkelingsvoordelen met zich meebrengen.

België doet er goed aan om internationaal leiderschap te tonen rond Afrika’s energietransitie. Minister van Energie Tinne Van der Straeten zette onlangs uiteen op een top van het IEA in Parijs hoe België de ambitie heeft om bij te dragen aan en voordeel te vinden bij Afrika’s energietransitie. Op de klimaattop in Egypte dit najaar moet België verder inzetten op de ondersteuning van Afrika’s duurzame energietransitie. Hernieuwbare energietechnologieën moeten een prioriteit uitmaken van onze handelspolitiek met Afrikaanse landen. Ons land toonde al aan dat het inzet op groene waterstof in Afrika. Om een effectieve energiepartner te zijn in Afrika is het vooral belangrijk dat deze strategieën realistisch ingepland worden.

Vooral investeringen in hernieuwbare energie faciliteren, is nu nodig. Deze vallen soms nog tot zeven keer duurder uit dan in Europa omwille van hoge kapitaalrisico’s. Ontwikkelingssteun en multilaterale financiële instellingen kunnen deze helpen reduceren. België kan ook inspelen op Afrika’s energietransitie via o.a. haar diverse mandaten in ontwikkelingsbanken, meer samenwerking met gespecialiseerde internationale instellingen, thematisch leiderschap via het nieuwe Belgische Climate Center en het toevoegen van een internationaal luik aan haar energiestrategie. Dit kan win-win-mogelijkheden creëren voor Afrika én onze binnenlandse energietransitie.

Ana Rovzar is consulente in strategie en energietransitie en lid van de Vrijdaggroep.