Herman Matthijs: ‘De Amerikanen hebben met hun portemonnee gestemd’

‘Kamala Harris is bij de verkiezingen volledig onderuitgegaan’, zegt professor Herman Matthijs. ‘Donald Trump heeft het véél beter gedaan dan voorspeld, maar wat over vier jaar?’

‘De peilingen hebben Donald Trump voor de zoveelste keer onderschat’, zegt Herman Matthijs, die aan de UGent het vak politieke en economische structuren van de VS doceerde – eind dit jaar verschijnt een nieuwe editie van de cursus in boekvorm. ‘Je mag rustig spreken van een mega-overwinning van Trump. Hij wordt niet alleen president met duidelijke cijfers, hij wint ook de popular vote – behaalt dus de meeste stemmen in de VS – én de Republikeinen behalen ook de meerderheid in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden zal allicht volgen. De Republikeinse meerderheid in beide delen van het Congres maakt het regeren voor Trump natuurlijk veel makkelijker.’

‘Trump is een comebackkid’, zegt Matthijs. ‘Hij verloor in 2020, maar wint vandaag sterker dan ooit.’ Matthijs wijst erop dat het in de geschiedenis van de VS nog maar één keer is voorgekomen dat een ex-president na een verloren campagne vervolgens toch opnieuw president kon worden: Stephen Grover Cleveland was de 22e president van 1885 tot 1889, verloor dan de volgende strijd om het presidentschap, en werd dan van 1893 tot 1897 toch de 24e president van de VS.

Gender geen thema

‘Kamala Harris is bij de verkiezingen volledig onderuitgegaan’, aldus Matthijs. ‘Ze vertrok ook vanuit een rare positie als vicepresident, terwijl Joe Biden nog president bleef. En allicht heeft ze ook niet de beste runningmate gekozen. In elk geval hebben de optredens op haar meetings van de Obama’s, Beyoncé, Bruce Springsteen en noem maar op niet kunnen zorgen voor stemmenwinst.’

‘En het idee dat de vrouwen massaal voor Harris zouden stemmen, bleek ook al niet te kloppen’, analyseert Matthijs. ‘Er was een meerderheid aan vrouwelijke kiezers, en het lijkt erop dat die toch vooral voor Trump hebben gestemd. In tegenstelling tot wat de voorbije weken en maanden werd gezegd, is er helemaal niet gendergeïnspireerd gestemd. De Amerikanen hebben met hun portemonnee gestemd.’

Uitdagingen

‘Trump staat wel voor enkele grote uitdagingen’, vervolgt Matthijs. ‘Hij zal toch iets moeten doen aan de begrotingsproblemen en het handelstekort van de VS, aan de energietransitie, om nog maar te zwijgen van de internationale politieke en militaire problemen die hem te wachten staan. Benieuwd wat hij op die vlakken gaat doen. Ik denk niet dat de VS met Trump uit de NAVO zullen stappen, maar de lidstaten die de afgesproken 2 procent van hun bbp niet aan defensie besteden, zoals België, zal hij zeker de levieten lezen.’

‘In ben ook benieuwd welke Europese leider het eerst naar president Trump zal trekken. De Hongaarse premier Viktor Orbán weegt te licht, maar misschien de Italiaanse premier Giorgia Meloni? Of Emmanuel Macron. Ik vond het nogal opvallend dat die zich de jongste weken onthouden heeft van commentaar. In elk geval zal Europa moeten proberen om toch goede relaties op te bouwen met president Trump.’

Jonge vicepresident

‘Ondanks de mega-overwinning voor Donald Trump mogen we niet vergeten: wat over vier jaar?’ vervolgt Matthijs. ‘Trump is 78 jaar, dat is toch al een zekere leeftijd. Zijn vicepresident, J.D. Vance, is 40 jaar en het is erg lang geleden dat de VS nog zo’n jonge vicepresident heeft gehad. Welke rol is voor hem weggelegd? Want in 2028 kan Trump zich niet meer kandidaat stellen omdat hij twee termijnen als president heeft gediend. Is het dan aan Vance? Bij de Democraten ligt de strijd om in 2028 voor het presidentschap te gaan nu volledig open.’

‘Hoe dan ook zijn er al over twee jaar opnieuw belangrijke verkiezingen in de VS, want dan moet het volledige Huis van Afgevaardigden en één derde van de Senaat worden verkozen. Dat is zowel voor Trump en de Republikeinen als voor de Democraten een eerste grote uitdaging. En dan volgt al snel de strijd om het presidentschap in 2028, zonder Trump.’