‘Heeft Groot-Brittannië niet altijd iets lachwekkends gehad?’

‘Is Groot Brittannie nog een serieus land?’ vraagt Lia van Bekhoven. ”Sinds de crisis van Suez heeft het land er niet zo pathetisch uitgezien als nu’, kopte The Economist, zelf een serieus weekblad. Een land op waarde schatten dat vorig jaar met Brexit onbekommerd stemde voor economische zelfkastijding is lastig. Maar heeft Groot-Brittannië niet altijd iets lachwekkends gehad?’

Met Boris Johnson als minister van buitenlandse zaken heb je een uithangbord dat zegt: als je maar lol hebt. En daar zul je mij niks tegen horen inbrengen. Maar als zijn Brexitbeleid zich beperkt tot ‘have my cake and eat it‘, terwijl iedereen weet dat de gebaksdoos in Brussel staat, dan draagt dat niet bij aan de ontwikkeling van internationaal ontzag voor de Britse natie. Ik hoor tenminste niemand in Brussel zeggen: ‘Wauw, die Britten hebben het op een rijtje, die weten wat ze willen met de Brexit.’ Of: ‘Geen wonder dat ze een wereldrijk bestuurden met zo’n eersteklas ambtenarenapparaat.’

Maar er zitten meer ministers in Londen. De Britse minister van handel bijvoorbeeld. Liam Fox is ook een grap, maar van de tragikomische soort. Om hem moet niemand hardop lachen. Fox zei in juli dat overleg over een handelsakkoord met de EU ‘het makkelijkste in de geschiedenis van de mensheid’ was. In werkelijkheid zijn de onderhandelingen de meest ingewikkelde in de Britse geschiedenis. Die heel, heel lang is.

En dan is er Theresa May. De antidosis tegen al die onverantwoordelijke losbandigheid. De enige volwassene in de Conservatieve partijtop. En een van de minst frivole (in de zin van humorloze) regeringsleiders op het westelijk halfrond. Maar een bloedserieuze inslag blijkt geen belemmering voor openlijk vertoon van dwaasheid. Als ze bijvoorbeeld beweerde dat het VK alle voordelen van EU-lidmaatschap kan behouden zonder de nadelen te hoeven incasseren, ben je ‘dwaas’, volgens Paul Jenkins, een vroegere Britse regeringsadviseur. Of ‘besluiteloos en onnozel’, zegt de Suddeutsche Zeitung over May.

Nou is Engeland (liever dan Groot-Brittannie) volgens mij altijd een absurd land geweest. Bevolkt door mensen die zichzelf niet serieus nemen en het leven al helemaal niet, maar die met dingen gaan gooien als je aan hun royals komt. Of aan het voetbal. Of de TV-soaps waarin de dosis menselijk leed overigens niet groot genoeg kan zijn.

De afgelopen jaren werd de tendentieuze grip op de werkelijkheid steeds losser. Alsof je naar een zelfmoordenaar keek waarvan je weet dat zijn vingers vroeg of laat van de rots glijden. Brexit was het meest dramatische voorbeeld van hoe de proporties uit oog waren verloren. Maar niet het enige. Kort voor het referendum waren de Britten voor een andere democratische keuze gesteld. Hoe moest een nieuw schip dat wetenschappelijk werk in het Poolgebied ging doen, gaan heten? De organisatoren hadden beter moeten weten. Wat elders een ongevaarlijke vorm van burgerparticipatie is, is in het VK een roekeloze onderneming. De winnaar met 124.109 stemmen was Boaty McBoatface. Aan de Raad van Natuuronderzoekers de ongemakkelijke taak zijn geloofwaardigheid te bewaren. Die van de ganse natie stond al op de wip. De brexit, luttele weken later, zou de trend bevestigen.

Een paar weken geleden zag ik bij Parliament Square een handjevol kamerleden met gebogen hoofd in een kringetje staan. De Big Ben ging voor de laatste keer twaalf uur slaan. Onderhoudswerkzaamheden zouden de klok vier jaar stilleggen. Tenminste een volksvertegenwoordiger pinkte een traan weg. Binnen in het parlement werd gevraagd of de klepels niet een keer voortijdig van stal gehaald konden worden. Bij voorkeur eind maart 2019 om dan gepast de uittreding uit de EU in te luiden. De nieuwe bevrijdingsdag enzo.

Die stemming weerspiegelt het brexitoverleg. Fantasierijk, onsamenhangend, nostalgisch, hopeloos. Niet serieus. Van de andere kant. Ik troost me met de gedachte dat het referendum vorig jaar alleen maar ging over wel dan geen uittreding uit de EU. Stel dat de vraag geweest was: hoe moet het Verenigd Koninkrijk gaan heten? Dan had je nu mooi met Country McCountryface gezeten.