Wat nu met Donald Trump en de Republikeinse Partij? De uittredende president zit op een berg geld die hij wil gebruiken om Republikeinse verkozenen in het gelid te houden. Maar de scheuren binnen die partij worden groter.
Deze twee gebeurtenissen vonden tegelijk plaats: de Trumpgezinde massa drong het Capitool binnen terwijl in zuidelijke staat Georgia de historische Republikeinse nederlaag bekroond werd met de verkiezing van de 33-jarige Jon Ossoff.
Ossoff, een Democraat die nog nooit een politiek ambt heeft bekleed, doet met zijn verkiezing het evenwicht in de Senaat kantelen. Georgia was tot voor kort solide Republikeins. Alle mandaten die ertoe doen zijn er in Republikeinse handen. Maar in november heeft de staat op Joe Biden gestemd en Georgia stuurt nu twee Democratische senatoren naar Washington – Raphael Warnock was enkele uren voor Ossoff als overwinnaar uit de andere race gekomen.
De nederlaag van de twee uittredende Republikeinse senatoren kan zonder veel moeite aan president Trump worden toegeschreven. In november behaalden de Republikeinse Senaatskandidaten ongeveer 100.000 stemmen meer dan de president, ruim genoeg om tijdens de tweede ronde verkozen te worden.
Tijdens meetings in de tweede ronde van de Senaatsverkiezingen in Georgia besteedde de president meer aandacht aan zijn grieven tegenover het Republikeins establishment in de staat dan aan de Republikeinse kandidaten voor de Senaat. Hij hamerde eindeloos op samenzweringstheorieën rond de ‘gestolen’ presidentsverkiezingen en zaaide twijfel over de kiesverrichtingen. Het resultaat was dat meer Democratische kiezers opdaagden dan Republikeinse.
‘Men zal je niet herinneren als een revolutionair maar als de anarchist die de lucifer vasthield.’
Het grootste Republikeinse argument in het voordeel van Trump – hij mobiliseert kiezers en weet zo te winnen – is sinds november niet langer houdbaar. Ook elders in de VS stemde tijdens de presidentsverkiezingen een klein maar niet onbelangrijk deel van de bevolking wel op andere Republikeinen maar niet op de president.
Ontslag op het tarmac
Dit is Donald Trumps partij. Dat werd ze niet vanzelf. Toen Trump in 2015 zijn kandidatuur voor het presidentschap stelde, werd hij weggehoond door het partijestablishment. Men behandelde hem als een onschadelijke clown, die dra van het toneel zou verdwijnen. Het liep anders. Sinds hij president werd, danste de partij in toenemende, gênante wijze naar zijn pijpen. Partijkopstuk Reince Priebus werd zijn eerste stafchef, en werd na zes maanden ontslagen op een manier die typisch zou blijken voor het presidentschap: met een presidentiële tweet vanuit Air Force One, waarna Priebus in de striemende regen aan een landingsbaan werd gedropt.
De leider van de partij in het Huis van Afgevaardigden Paul Ryan, een goede vriend van Priebus, kon een belastingverlaging door het parlement goedgekeurd krijgen en hield voor de rest grotendeels zijn mond, zij het knarsetandend. Hij stapte op en werd vervangen door Kevin McCarthy, die wel uitblonk in Trumpliefde.
Mitch McConnell, de sterke man in de Senaat, kon naar hartenlust conservatieve rechters benoemen, en hield zich koest als het op kritiek van Trump aankwam.
Dat werd de rationalisering voor de steun aan Trump: met hem werden delen van het partijprogramma gerealiseerd en werd de achterban gepaaid. De evangelische christenen kregen drie nieuwe rechters in het Hooggerechtshof. Het leger kreeg geldinjecties. Er werden moslims en andere buitenlanders geweerd.
De partijtop slikte als Trump, zoals na de dodelijke rellen in Charlottesville, de deelnemers aan een neonazi-betoging verdedigde. Of als hij Poetins woord verkoos boven de informatie van zijn eigen inlichtingendiensten.
Trump regeerde de partij met ijzeren hand. Wie het hem niet naar de zin maakte, kreeg te kampen met een door de president ondersteunde tegenkandidaat tijdens voorverkiezingen, of werd via Twitter door Trump de grond ingeboord. Wie hem wel blindelings steunde, kon daarentegen rekenen op de volle steun van de president.
Het tegengeluid van verkozenen bleef grotendeels beperkt tot senatoren die aan het begin van hun termijn van zes jaar zaten en niet onmiddellijk de kiezer moesten overtuigen, of die toch niet meer zouden opkomen: figuren als gewezen presidentskandidaat Mitt Romney of de intussen overleden John McCain.
Er stonden wel anti-Trumpers op, vooral onverkozen neoconservatieven en campagneleiders, die van de zijlijn kritiek formuleerden. Sommigen verlieten de partij en werden partijloos, of stapten over naar de Democraten. Uit geledingen van de anti-Trumpers ontstond de Lincoln-groep, die in aanloop naar de presidentsverkiezingen anti-Trumpfilmpjes lanceerde en traditionele Republikeinse kiezers probeerde te overtuigen dat een stem op Trump een stem voor een autoritair regime was.
‘De King Lear van Mar-a-Lago’
Sinds de presidentsverkiezingen waren er tekenen dat een deel van de aanhang moeite had om de aanhoudende, intussen door 61 rechtbanken verworpen klachten van de president over de verkiezingsuitslag te blijven ondersteunen. Op 27 december publiceerde de New York Post een vlammende kritiek op de president. Deze tabloid, in het bezit van de familie van Rupert Murdoch, heeft de president jarenlang ondersteund, en riep vorig jaar nog op om hem te stemmen. Maar nu omschreef de krant hem als ‘de King Lear van Mar-a-Lago’, een verwijzing naar de officiële woonplaats van de president.
De rest van het editoriaal was niet minder vernietigend: ‘Als je volhardt en je laatste dagen als president gebruikt om ermee te dreigen alles plat te branden, zal men je zo herinneren. Niet als een revolutionair maar als de anarchist die de lucifer vasthield’.
Ook in dat andere bolwerk van de familie Murdoch, Fox News, werd de kritiek op de president hoorbaar, zij het dat de pro-Trumpcommentatoren nog altijd overheersten in de meest bekeken programma’s. De kritiek op Trump leidde tot afnemende kijkcijfers voor Fox News. Maar volgens peilingen slonk ook de aanhang van de president: sinds de verkiezingen zou zijn populariteit – de peiling dateert van voor woensdag – met ongeveer 7 procent zijn gedaald, naar 38 procent.
Senator Mitch McConnell Full Remarks on Electoral CollegeC-SPANhttps://www.youtube.com/c/C-SPANvideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/P8YVqgFsrdM/hqdefault.jpg
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Elders werd, onder meer door conservatieve commentatoren in Washington Post en New York Times, luidop gedroomd over een splitsing van de Republikeinse partij, waarbij de populisten van Trump gescheiden zouden worden van een ‘echt conservatieve partij’, een echte partij van Lincoln. Hoe levensvatbaar die verzuchting is, is niet duidelijk. Er wordt in toenemende mate over de mogelijkheid gesproken, maar iets concreet valt er nog niet te melden.
Het effect van de bestorming
De dynamiek van slaafse volgzaamheid bij de meeste Republikeinse verkozenen is sinds woensdag – de nederlaag in Georgia en de bestorming van het parlement, onder aanvuring van de president – verstoord.
De president kreeg, zelfs voor de bestorming begon, te maken met verzet van zijn o zo getrouwe vicepresident Mike Pence en van Mitch McConnell. Pence weigerde, ondanks de uitdrukkelijke en herhaalde eis van de president, de certificering van Joe Biden en Kamala Harris tegen te houden.
Mitch McConnell, die besefte dat hij zijn meerderheid in de Senaat mede door Trump was kwijtgespeeld, haalde in een toespraak bij aanvang van de zitting vernietigend uit. De uitslag van de presidentsverkiezing was niet ongewoon nipt, zo betoogde hij. En talloze rechters hebben de bezwaren van de president afgewezen omdat er geen bewijsmateriaal werd aangevoerd. ‘Een verkiezingsresultaat afwijzen op basis van niets meer dan aantijgingen van het verliezende kamp’ zal de ‘Amerikaanse democratie in een dodelijke spiraal’ doen belanden, aldus McConnell.
https://twitter.com/RepKinzinger/status/1347207878801846276Adam Kinzingerhttps://twitter.com/RepKinzinger
It’s with a heavy heart I am calling for the sake of our Democracy that the 25th Amendment be invoked. My statement: pic.twitter.com/yVyQrYcjuD
— Adam Kinzinger (@RepKinzinger) January 7, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
550rich3153600000Twitterhttps://twitter.com1.0
Na de bestorming haakten een aantal Republikeinse parlementsleden die verzet hadden willen aantekenen tegen de certificering, af. Er was binnen de partij kritiek op het onvermogen van de president om zijn rel schoppende, door hem aangevuurde aanhangers te bekritiseren. Integendeel, Trump sprak zijn liefde voor die aanhang uit.
Sommige Republikeinen praten, de meesten off the record, over de afzetting van de president. Een prominent lid van het Huis van Afgevaardigden, Adam Kinzinger, ging als enige Republikeins parlementslid on the record. Hij vraagt dat het 25ste amendement wordt ingeroepen zodat vicepresident Pence Trump voor de laatste dagen van het regime vervangt. Kinzinger, verkozen in de staat Illinois, was sinds de verkiezingen een permanente bron van kritiek op de vele samenzweringstheorieën waarmee de president en zijn aanhang hun verlies probeerden te verdoezelen. Kinzinger profileert zich als anti-Trump binnen de partij.
Trump mag dan niet langer in staat zijn om verkiezingen te doen winnen, hij heeft wel nog negatieve macht – hij kan zijn aanhang oproepen om NIET op ontrouwe partijgenoten te stemmen.
En ook voormalige Trumpgetrouwen en -medewerkers lieten hun kritiek blijken.
Gewezen minister van Justitie Bill Barr, die eind december opstapte nadat hij publiekelijk had verklaard dat er geen massale fraude was vastgesteld bij de presidentsverkiezingen, noemde het gedrag van de president op woensdag een ‘verraad tegenover zijn ambt en zijn aanhangers’. ‘De menigte orkestreren om druk uit te oefenen op het Congres valt niet te excuseren’.
Enkele ministers namen ontslag, misschien om de discussie over de afzetting van Trump via het 25ste amendement te vermijden, en ook enkele werknemers van het Witte Huis stapten op.
En nog een steunpilaar van Trump, de Wall Street Journal, ook weer in handen van de familie Murdoch, pleitte in een editoriaal voor het ontslag van de president.
Figuren als Kinzinger hopen dat er een discussie ten gronde komt over de toekomst van de partij, en dat die toekomst niet de kant opgaat die Trump in gedachten heeft.
Maar het Republikeins verzet tegen Trump moet vooralsnog niet overschat worden. In het Huis van Afgevaardigden stemde nog altijd een meerderheid van de Republikeinse vertegenwoordigers tegen de certificering van Biden-Harris, helemaal in lijn met de samenzweringstheorieën van Trump. Enkelen begonnen snel en tegen alle bewijs in te opperen dat de bezetting van het Capitool misschien wel was opgezet door het linkse Antifa. Ze probeerden zo de president buiten schot te houden.
Trump mag dan niet langer in staat zijn om verkiezingen te doen winnen, hij heeft wel nog negatieve macht – hij kan zijn aanhang oproepen om NIET op ontrouwe partijgenoten te stemmen. De president heeft aangekondigd dat hij tegenkandidaten zal ondersteunen voor de top-Republikeinen in Georgia, gouverneur Brian Kemp en minister van Binnenlandse Zaken Brad Raffensperger. En hij heeft, dankzij een maniakale fondswerving bij zijn aanhangers in de maanden sinds de presidentsverkiezingen, een berg geld om hem welgezinde kandidaten te ondersteunen (en om hemzelf en zijn familie van salarissen te voorzien). De vraag is hoeveel Republikeinen er zullen opstaan die tegen de achterban en het geld van Trump willen opboksen.
President Ivanka
Waar ligt zijn eigen toekomst en waar ligt die van de partij? Het is in deze dagen moeilijk om voorspellingen te doen over de gebeurtenissen die enkele uren in het verschiet liggen, laat staan op de langere termijn.
Kunnen figuren als Adam Kinzinger in dezelfde partij blijven als Ted Cruz, de senator uit Texas die het verzet tegen de certificering van Biden aanvuurde?
Wat zal Trump doen? Vrienden en de niet bevriende biograaf Michael D’Antonio (boek: ‘Nooit genoeg’) betwijfelen of hij zelf nog een gooi zal doen naar het presidentschap. Hij zal wellicht, denken ze, wel zijn kandidatuur aankondigen, en zo andere kandidaturen bemoeilijken. D’Antonio acht een kandidatuur van Donald Trump Jr. of dochter Ivanka waarschijnlijker, met pa Trump als baas van zijn eigen propagandazender. Wat dan meteen de presidentiële ambities van partijgenoten als Ted Cruz zou fnuiken.
De president maakt zich zorgen over zijn juridische toekomst. Het is onduidelijk of hij zichzelf gratie kan verlenen voor federale misdrijven. Hij zou – dat is een van de scenario’s die de ronde doen – een dag te vroeg kunnen aftreden en Mike Pence kunnen vragen om hem gratie te verlenen. Maar het is onduidelijk of Pence daar na de recente gebeurtenissen zin in heeft. Dergelijke gratie werkt alleen voor federale rechtbanken, terwijl de gevaarlijkste rechtszaken tegen de president in New York worden voorbereid, op niveau van de staat, en niet door gratieverlening worden tegengehouden. Ook zit de nv Trump volgens specialisten op een kolossale schuldenberg. Zowel voor de rechtszaken als de schuldenberg zou een tweede termijn als president Trump goed van pas gekomen zijn.
Een ding is ook zonder glazen bol te voorspellen: Trump zal nog een tijdje in het nieuws zijn.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
