‘Hamas krijgt hiermee opnieuw legitimiteit als politieke actor’, zegt de Franse Midden-Oostenexpert Thomas Pierret over het akkoord tussen Israël en Hamas.
In het akkoord, dat ten vroegste vrijdagochtend zou ingaan, is sprake van een gevechtspauze van zeker vier dagen, waarbij Hamas 50 Israëlische gijzelaars, vrouwen en kinderen, vrijlaat. Israël zou op zijn beurt zo’n 150 Palestijnen die in Israëlische gevangenissen zitten, laten gaan, eveneens vooral vrouwen en kinderen. Ook zouden er tijdens het bestand honderden vrachtwagens met hulpgoederen Gaza in kunnen.
‘Zelfs een korte, tijdelijke onderbreking in het bombarderen van Palestijnse burgers is een goede zaak’; zegt Thomas Pierret, senior onderzoeker aan het IREMAM (Institut de Recherches et d’Etudes sur les Mondes Arabes et Musulmans) in Aix-en-Provence. ‘Maar dit akkoord kan op termijn mogelijk ook enig perspectief bieden op politieke onderhandelingen. Je mag het gewicht van de deal niet overschatten, maar er zit diplomatiek een positieve dimensie in het feit dat Israël en Hamas via de Qatarese onderhandelaars íets met elkaar hebben beklonken.’
Waarom is de Israëlische premier Benjamin Netanyahu nu met een staakt-het-vuren en gevangenenuitruil akkoord gegaan?
Thomas Pierret: In de Israëlische publieke opinie is heel sterk gemobiliseerd om op de allereerste plaats de gijzelaars vrij te krijgen. Netanyahu heeft daar in deze fase van het conflict meer rekening mee gehouden dan met de uiterst rechtse flank in zijn regering, die niet wil weten van gesprekken met Hamas. Er was natuurlijk ook enorme druk op Netanyahu van westerse bondgenoten, vooral van de Verenigde Staten, en in minder mate van landen als Frankrijk, van wie er ook landgenoten zitten onder de gijzelaars. Verder is het imago van Israël vandaag problematischer dan een maand geleden. De steun van belangrijke internationale bondgenoten, hoewel nog steeds groot, is niet meer zo onvoorwaardelijk als in het begin van de oorlog. En dan heb je Qatar, dat echt onmisbaar was als bemiddelaar voor dit akkoord. Alleen Qatar zit een positie dat het tegelijk kan spreken met Hamas, de VS en zelfs Israël.
Vreemd toch, want Qatar huisvest ook de politieke top van Hamas.
Pierret: Qatar geeft inderdaad onderdak aan de politieke leiders van Hamas, maar ook aan een van de grootste Amerikaanse militaire basissen in het Midden-Oosten. Dat illustreert de wil van Qatar om met iedereen te kunnen werken. Op dit moment blijkt zo’n houding erg nuttig voor alle partijen in deze oorlog.
Uiteraard is dit op de eerste plaats goed nieuws voor de betrokken gijzelaars, gevangenen en burgerbevolking, maar wie is volgens u de diplomatieke winnaar van het akkoord?
Pierret: Symbolisch lijkt deze deal toch veeleer Hamas goed uit te komen. Alles wat het voornemen van de Israëlische regering om de beweging totaal te vernietigen kan vertragen, is voor Hamas winst. Toen Israël met de militaire operatie in Gaza begon, was de boodschap dat het leger niet zou stoppen tot de hele klus was geklaard en Hamas met tak en wortel uitgeroeid. Nooit ofte nimmer zou er met Hamas worden onderhandeld. Die houding is veranderd. Dat mag je politiek gerust een soort overwinning noemen voor Hamas. Wat deze deal doet, is Hamas opnieuw als een politieke actor doen verschijnen.
Niet meer uitsluitend als een terreurbeweging?
Pierret: Dat zal Hamas natuurlijk altijd blijven in de ogen van de Israëliërs, maar na de bloedige aanval van Hamas op 7 oktober was het richtsnoer in Israël: we praten nooit meer met deze mensen, het zijn nazi’s, het is ISIS. Natuurlijk, met Isis zijn ook deals gesloten over gevangenen, maar dat waren geheime onderhandelingen. Hier gaat het duidelijk om openlijke gesprekken, door verschillende regeringen. Dat verleent Hamas toch een soort minimale legitimiteit als gesprekspartner. Een aspect waarover we heel weinig weten, maar dat mogelijk ook heeft meegespeeld, is de militaire situatie op het terrein in Gaza. De Israëli’s lijken hun militaire doelen, namelijk korte metten maken met Hamas, niet te bereiken, althans niet op dit moment. Er zijn immense vernielingen aangericht in Gaza, maar het militaire apparaat van Hamas uitschakelen, lijkt nog niet te zijn gelukt. Wat het Israëlische leger in verband daarmee tot dusver heeft laten zien, de tunnels en de wapenvondsten, oogt niet overtuigend. Dat kan natuurlijk nog komen, maar tot op heden is de buit niet indrukwekkend. Ook dat kan de bereidheid van Israël om met Hamas te onderhandelen verklaren.
Wat gebeurt er na dit bestand? Gaat de oorlog in Gaza dan gewoon op dezelfde voet verder?
Pierret: Dat is heel moeilijk te zeggen. Ik neem aan dat Israël de draad opnieuw zal willen oppakken. Nu stoppen is Hamas een politieke en militaire overwinning van formaat bezorgen. Al zou het kunnen dit soort staakt-het-vuren het lastiger maakt om gewoon door te gaan met Gaza bombarderen en binnentrekken alsof er niks is gebeurd. En als de militaire operaties verder uitbreiden naar het zuiden van Gaza, waar de burgerbevolking nu is geconcentreerd, zullen ze nog dodelijker worden dan ze al waren. Dan zal de internationale druk op Israël ook weer toenemen. Op een gegeven moment zou premier Netanyahu kunnen zeggen – vooral richting zijn extremistische regeringspartners – : we hebben de Palestijnen nu dusdanig hard collectief gestraft dat ze het niet snel in hun hoofd zullen halen om Israël opnieuw aan te vallen. Dat zou een politieke exit kúnnen zijn, wetende dat de omvang van collectieve bestraffing van de inwoners van Gaza nu al gigantisch is. Stel je voor dat in een stad als Brussel in een maand tijd 15.000 mensen worden gedood en drie vierde van de stad met de grond gelijk wordt gemaakt. Over die orde van grootte gaat het.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier