De arrestatie van voormalig premier Imran Khan veroorzaakt chaos en dodelijke onrust in Pakistan. ‘Dit is een regelrechte bedreiging voor de Pakistaanse democratie’, zegt professor Tine Vekemans (UGent).
Toen voormalig Pakistaans premier Imran Khan op dinsdag 8 mei gearresteerd werd op beschuldiging van corruptie, leidde dat in verschillende Pakistaanse regio’s tot onrust. Bij protesten in verschillende steden zijn al minstens vijf mensen om het leven gekomen. Khan, die vorig jaar als premier werd afgezet na een verloren vertrouwensstemming in het parlement, wordt ervan beschuldigd dat hij giften van buitenlandse leiders aanvaard zou hebben. Als hij voor die aantijgingen veroordeeld wordt, zal hij niet meer kunnen deelnemen aan eventuele verkiezingen.
Paramilitairen
Dat voormalige premiers in Pakistan gearresteerd worden, is in Pakistan allesbehalve ongewoon. In het verleden werden ook andere ex-premiers als Benazir Bhutto en Nawaz Sharif gearresteerd. Ook Shehbaz Sharif, de huidige premier van Pakistan, zat in 2018 en 2019 zeven maanden vast op verdenking van corruptie. Toch is de manier waarop Khan gearresteerd werd zelfs naar Pakistaanse normen spectaculair. Op beelden is te zien hoe paramilitairen een glazen wand in het Hooggerechtshof in Islamabad inbeuken om de voormalige premier te arresteren. Khan was in de rechtbank om beroep aan te tekenen tegen een corruptieaanklacht.
Samenzwering
‘Pakistan heeft vanaf zijn onafhankelijkheid nooit echt politieke stabiliteit gekend’, zegt Tine Vekemans, die als professor aan het departement Indische talen en culturen aan de Universiteit Gent de actualiteit in Pakistan opvolgt. ‘Het heeft tot 2012 geduurd voor een democratisch verkozen regering erin slaagde om haar termijn uit te doen. Vooral de machtsbalans tussen het leger en de civiele regering is al heel lang problematisch.’
Waarom gebeurt dit nu?
Vekemans: Sinds Khan vorig jaar van de macht is verdreven, beweert hij voortdurend dat hij het slachtoffer is van een samenzwering van het leger, de inlichtingendiensten en de voorlopige regering. In speeches en op sociale media heeft hij Faisal Naseer, de baas van de Pakistaanse inlichtingendienst, van een moordpoging op zijn leven beschuldigd. De communicatiedienst van het leger had hem eerder deze week al aangeraden om die beschuldigingen weer in te trekken. Dat hij nu met veel machtsvertoon is gearresteerd, kun je enkel interpreteren als een waarschuwing dat het leger die kritiek beu is.
Hoe moeten we de rol van het leger begrijpen?
Vekemans: Het Pakistaanse leger is al sinds de onafhankelijkheid van het land buitengewoon machtig. Het probeert voortdurend de koers van de regering te beïnvloeden. Ironisch genoeg is Khan in 2018 verkozen met steun van het leger. Khan was toen de enige kandidaat die zich niet aansloot bij een van de twee dominante politieke dynastieën (de Bhutto’s en de Gandhi’s, nvdr.).
Hoe zou u Khan ideologisch definiëren?
Vekemans: Het is moeilijk om een ideologie te kleven op Khan en zijn PTI-partij. De PTI is met meer dan tien miljoen leden een van de grootste politieke partijen ter wereld. Het is naar Pakistaanse normen een centrumpartij, maar dan een met een uitgesproken populistische stijl. Khan is zeker geen progressief leider op de manier waarop wij dat begrijpen. Hij is naar Pakistaanse standaarden zeker niet hyperconservatief, maar hij is wel zeer anti-Amerikaans en antiwesters. Hij is tegen toenaderingen met India. Het enige vlak waarop hij wel echt progressief is, is zijn armoedebeleid. Hij pleit voor meer investeringen in onderwijs en gezondheidszorg.
Hoe verklaart u zijn populariteit?
Vekemans: Naast die aandacht voor onderwijs en gezondheidszorg heeft hij een soort rocksterimago. Hij heeft een heel succesvolle carrière als cricketspeler gehad. Ondanks zijn status is hij vanuit het Verenigd Koninkrijk teruggekeerd naar Pakistan om, zoals hij het zelf zegt, orde op zaken te stellen. In een land waar twee politieke dynastieën al decennialang de macht verdelen, slaat zo’n discours enorm aan. U moet begrijpen dat hij naar Pakistaanse normen een absolute wereldster is. Het is alsof Kevin De Bruyne plots in het Belgische parlement verschijnt en zegt dat hij de boel wel zal fiksen.
Hoe gevaarlijk is dit moment?
Vekemans: Dit is een regelrechte bedreiging voor de Pakistaanse democratie. Pakistan heeft al drie keer een periode van militaire dictatuur doorgemaakt. Het patroon is altijd hetzelfde: er is onenigheid tussen het leger en de civiele regering. Het wordt vooral gevaarlijk als het leger het argument kan maken dat de regering de zaken niet meer in de hand heeft. Dat is altijd zogezegd maar voor even, maar het blijkt altijd jaren te duren voor het leger de macht weer uit handen geeft. De laatste keer duurde het van 1999 tot 2008 voor Pakistan opnieuw democratische verkiezingen had. Er zijn overal protesten waarbij betogers dingen in brand steken, er is een economische crisis, en er is slechts een overgangsregering die niet bij machte lijkt om doortastend op te treden. Ik ben bang dat de weg open ligt naar een volgende militaire staatsgreep.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier