Gevluchte Rohingya-vrouwen slachtoffer van prostitutie in Bangladesh

De Rohingya moslims vluchtten vanuit Myanmar naar Bangladesh uit angst voor etnische zuivering. Maar ook in Bangladesh zijn ze niet veilig. Prostitutie is een groot probleem in vluchtelingenkampen in Bangladesh, zeggen gevluchte Rohingya-vrouwen die anoniem willen blijven. Plaatselijke pooiers halen vrouwen ’s nachts uit de opvangkampen.

Honderdduizenden Rohingya-vrouwen uit Myanmar leven momenteel in overvolle kampen langs de grens tussen Bangladesh en Myanmar. In hun thuisstaat Rakhine hebben ze vaak te maken gehad met (seksueel) geweld, maar na hun vlucht blijkt de ellende nog niet voorbij.

Plaatselijke pooiers brengen vrouwen ’s nachts naar hotels en appartementen. Omdat de checkpoints ’s nachts dicht zijn, is dit vrij eenvoudig. Ook lopen vrouwen en meisjes het risico op mensenhandel.

‘Veel meisjes die hierheen komen, zijn gescheiden van hun familie. Mensen beweren dat ze hen willen helpen, maar vervolgens verdwijnen de meisjes’, zegt Showvik Das van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) in Bangladesh.

Hoewel Bangladesh wetgeving tegen mensenhandel heeft aangenomen in 2012, wordt die nauwelijks gehandhaafd.

Geen anticonceptie

Onder nieuw aangekomen vluchtelingen die gerichte voedselhulp en medische zorg nodig hebben, bevinden zich meer dan vijftigduizend vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven. Ziekenhuizen hebben echter beperkte capaciteit om aan de behoeften tegemoet te komen. De kennis van anticonceptie is beperkt onder de vrouwen en het gebruik ervan wordt ontmoedigd in de Rohinya-gemeenschap.

Vanuit hun geloof zien de vrouwen zwangerschap als de ‘wens van God’. Ze geloven dat God hen zal helpen bij de zorg voor de kinderen, en beschouwen anticonceptie daarom als onwenselijk. Als gevolg daarvan is het geboortecijfer in de kampen erg hoog.

‘Bij de Rohingya-vrouwen leeft het idee dat ze veel kinderen moeten krijgen om hun volk, dat vervolgd wordt, te redden’, zegt Lailufar Yasmin, hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Dhaka, die in de vluchtelingenkampen werkt. Rohingya-vrouwen hebben weinig inspraak als het gaat om seksuele rechten, vanwege de culturele normen en omdat ze al jong worden uitgehuwelijkt.

Gendergeweld

Omdat genderdiscriminatie algemeen is in de Rohingya-samenleving en veel status wordt toegekend aan het huwelijk, zijn ongetrouwde vrouwen in het bijzonder kwetsbaar in de kampen. Veel gevallen van gendergeweld worden bovendien niet gerapporteerd omdat de daders de echtgenoten zijn. Sommige vrouwen en meisjes die geen mannen in hun omgeving hebben om hen te beschermen, gaan om die reden een ‘beschermingshuwelijk’ aan. Daarmee hopen ze seksueel geweld door andere mannen te voorkomen.

De meeste vluchtelingen zijn al jong getrouwd, op zestien- of zeventienjarige leeftijd. Hoewel velen onder hen zelfstandig zouden willen zijn, doen maar weinigen dat, ondanks het feit dat ze de vaardigheden daarvoor hebben. Hun bewegingsvrijheid is beperkt als gevolg van de patriarchale samenleving waarin ze leven en de bijbehorende conservatieve normen.

Geen privacy

In de kampen zijn geïmproviseerde sanitaire voorzieningen, maar veel vrouwen en meisjes voelen zich niet veilig als ze daar gebruik van maken. De toiletten zijn bijvoorbeeld niet gescheiden voor mannen en vrouwen, onhygiënisch en veraf van hun opvang. Meestal zijn ze niet verlicht, waardoor vrouwen er ’s nachts geen gebruik van durven te maken, uit angst lastiggevallen te worden. Ze doen hun behoeften daarom vaak op andere plaatsen.

Sommige vluchtelingen hebben met tentzeil een aparte ruimte gemaakt naast hun keuken, waar ze zich kunnen wassen en baden. Gezondheidsexperts zien dit als een ongewenste, onhygiënische situatie die kan leiden tot de uitbraak van ziekten.

‘De IOM steunt sanitaire voorzieningen die vrouwen privacy en veiligheid bieden in de Bengalese dorpen. Soortgelijke voorzieningen zijn ook in ontwikkeling voor de Rohingya-gemeenschap, maar er is een gebrek aan ruimte’, zegt Olivia Headon van de IOM.

Afhankelijkheid

Ontwikkelingsorganisatie Care kwam na een analyse van de situatie in het kamp Balukhali in het district Cox’s Bazar tot de conclusie dat alle vluchtelingenleiders mannen waren. De jongens in het kamp waren ingeschreven bij scholen of madrassa’s (religieuze scholen) in Myanmar, terwijl de meisjes doorgaans niet naar school gingen. Bij meisjes uit meer welvarende gezinnen die wel naar school gingen, bleef dat bij basisonderwijs, wat hun afhankelijkheid van mannelijke gezinsleden vergrootte.

Gezien hun gebrek aan opleiding, spelen Rohingya-vrouwen zelden een leidende rol. Maar dat wordt nu wel van hen verwacht. ‘Er zijn meer volwassen vrouwen dan mannen in de kampen. Veel vrouwen zijn hun man verloren tijdens de aanvallen in Myanmar en zijn nu hoofd van het gezin. Cultureel gezien zijn ze dat niet gewend’, zegt Showvik Das.

Terugkeer naar Myanmar

Hoewel Myanmar onlangs met Bangladesh afsprak Rohingya-vluchtelingen terug te nemen, zal het nog erg lang duren voordat de meer dan een half miljoen vluchtelingen terug zijn. Veel van hen zullen onvermijdelijk lange tijd in de kampen moeten blijven. In die context zijn aanzienlijke verbeteringen nodig op het gebied van sanitaire voorzieningen, gezondheid, seksuele rechten en bescherming tegen geweld.