Farid Safi is nog altijd trots op zijn land van herkomst, ook al ontvluchtte hij het twintig jaar geleden. En hij ziet, zelfs vandaag, lichtpuntjes voor de toekomst ervan. Zijn dochters niet. ‘Mijn hart breekt als ik eraan denk.’ Gesprek met de Antwerpse familie Safi.
Nee, papa, de taliban zijn monsters.’ Nigina, de 21-jarige dochter van Farid Safi, reageert fel als haar vader aan het einde van de avond zegt dat de taliban misschien iets gematigder zijn dan twintig jaar geleden. Hij probeert de grote politieke uitspraken uit de weg te gaan. Nigina en haar zus Mariyam daarentegen gaan niets uit de weg. ‘Heb je gezien dat er jonge vrouwen op straat zijn gekomen om te protesteren? Zij zijn de toekomst van Afghanistan, zij zijn niet bang voor die terroristen.’
Vorige week donderdagavond in een huis in Wommelgem. Het is Onafhankelijkheidsdag van Afghanistan. In het gezin van de familie Safi staan de zenuwen gespannen. ‘Papa belt elke dag met oma in Kaboel. Dan luister ik met een brok in de keel mee naar wat er die dag weer gebeurd is. Hebt u die beelden gezien, hoe wachtende ouders aan de luchthaven van Kaboel hun baby’s weggaven? Hoe wanhopig ben je als je je kinderen weggeeft in de hoop op een betere toekomst, zonder te weten waar die ligt. Ik heb drie herexamens, maar ik kan me niet concentreren op mijn boeken. Hoe gaat het met mijn nichtjes in Afghanistan? Mijn tante is gynaecoloog in Kaboel. Mag ze blijven werken?’
Het doet me plezier dat ik jonge Afghanen zie protesteren met de Afghaanse vlag in de hand. Dat is nieuw. Hoe moedig van hen.
Moedjahedien
Vader Farid (52) vluchtte in 2000 naar ons land. Zijn ouders schreven hem op zijn veertiende in op een militaire school. Als gewezen officier van het Afghaanse leger voelde hij dat de grond hem te heet onder de voeten werd. Zeker toen de moedjahedien en de taliban steeds sterker werden nadat ze de Russische bezetter het land hadden uitgejaagd. ‘Het kwam tot een burgeroorlog.’
‘Ik ben een liefhebber van de Afghaanse literatuur en poëzie,’ zegt Farid, ‘maar wat had ik nog te zoeken in mijn verdeelde land?’ Aanvankelijk wilde hij politiek asiel aanvragen in het Verenigd Koninkrijk, maar hij bleef hangen in België. Het duurde nog tot in 2003 voor hij het statuut kreeg van politieke vluchteling. ‘2000 was een crisisjaar voor vluchtelingen. In België kwamen duizenden asielzoekers aan, uit heel de wereld.’
Farid prijst zich gelukkig dat hij hier mocht blijven. ‘Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad dat ik hier ben gebleven. Ik heb een sterk gezin. Mijn oudste zoon werkt bij een onderaannemer van Pfizer, mijn oudste dochter is advocate en de andere drie kinderen studeren hard. Dit land heeft ons veel kansen gegeven.’
‘Maar het is moeilijk om te zien hoe in Afghanistan de geschiedenis zich blijft herhalen. Toen Afghanistan bezet werd door de Russen, bouwden zij het Afghaanse leger uit tot een van de modernste en sterkste van de regio om de jihadstrijders in toom te houden, maar de Afghaanse militairen vochten niet terug tegen de moedjahedien. De Verenigde Staten deden hetzelfde en weer was er geen weerstand. Ik vermoed dat het leger het bevel kreeg om niet terug te vechten. Alles wat de voorbije twintig jaar is opgebouwd, gaat zo opnieuw verloren.’
9/11
Farid herinnert zich de aanslagen op de Twin Towers in New York nog als gisteren. ‘Ik was aan het werk in België toen een vriend belde en zei dat ik de televisie moest aanzetten. Toen die torens als stof in elkaar zakten, zag ik meteen het verband met enkele eerdere gebeurtenissen: twee dagen ervoor was commandant Ahmed Shah Massoud (de vader van Ahmed Massoud, die nu vanuit Pansjir het verweer tegen de taliban leidt, nvdr.) gedood bij een zelfmoordaanslag en in maart 2001 was er een aanslag gepleegd op de boeddha’s van Bamyan. Het kon niet anders dan dat de taliban en Al-Qaeda verantwoordelijk waren voor de aanslagen van 9/11.’ Het was de zwartste dag uit mijn leven, zegt Farid. ‘Sindsdien ziet de wereld moslims als potentiële terroristen. We werden de vijanden van velen, terwijl wij evengoed slachtoffers zijn.’
Mariyam (24) knikt overtuigd als haar vader zegt dat moslims ook slachtoffers waren én zijn van de vreselijke aanslagen. ‘Ik heb als kind vijf jaar geleefd onder het talibanregime. Een vreselijke tijd. Terwijl mijn broertjes enkele uren per dag naar school mochten, waar ze vooral religieus onderwijs kregen, mocht ik niet buitenkomen. Mijn wereld was niet groter dan ons huis en de tuin, zonder vriendinnetjes. Ook mijn moeder mocht niet meer gaan werken, maar ze deed dat toch, zoals veel Afghaanse vrouwen. Ze werkten in het zwart, zoals koken voor anderen of lakens naaien. Ik heb Kaboel pas voor het eerst ontdekt toen ik er enkele jaren geleden op bezoek ging.’
Nigina was drie toen ze naar België kwam. ‘Ik herinner me niets van het leven in Afghanistan. Toch doet het me veel pijn als ik zie wat er gebeurt in het land van mijn ouders. Als ik al zo veel pijn voel, hoe vreselijk moet het dan niet zijn voor hen.’ Ze beschrijft de taliban als ontmenselijkte wezens. ‘Veel van de jihadi werden ontvoerd als kind, en groeiden op in Pakistaanse kampen waar ze gebrainwasht werden. Wat overblijft, zijn genadeloze mannen met baarden die voor niets terugschrikken. Ze willen Afghanistan naar de middeleeuwen katapulteren. Vergeet ook niet dat veel van de terroristen later zijn vrijgelaten door de Amerikanen, zoals Abdul Ghani Baradar. Hij wordt nu genoemd als mogelijke nieuwe president van Afghanistan.’ Nigina voelt zich in de steek gelaten door de VS.
Farid belt elke dag met Kaboel. ‘Mijn moeder woont er nog en ook enkele broers en zussen, ooms en tantes. Mijn broer was lange tijd rechter in de hoofdstad. Vooral voor hem ben ik bang, want hij voerde logistieke opdrachten uit voor het Amerikaanse leger. Ik vrees dat de taliban hem zullen zoeken. Ze gaan van deur tot deur op zoek naar mensen die voor het Westen hebben gewerkt.’
De taliban zeggen nochtans dat ze amnestie zullen verlenen en de mensenrechten zullen respecteren. ‘Windowdressing’, schokschoudert Mariyam. ‘Als de buitenlandse cameraploegen verdwenen zijn, krijg je het ware gelaat van de taliban te zien.’ Haar zus Nigina toont twee foto’s op haar gsm: rechts een commandant die trots in de lens kijkt, links dezelfde man nadat hij enkele uren is gefolterd door de taliban. Hij is intussen gestorven. ‘De taliban zijn opnieuw begonnen met het executeren van minderheden in ons land.’ Ze gelooft evenmin in een Taliban 2.0. ‘Praatjes voor de camera’s. De wereld mag niet vergeten wat er in Afghanistan gebeurt zodra de westerse journalisten er vertrokken zijn.’
‘Afghanistan is zoveel meer’
Farid is nog altijd erg trots op zijn land. ‘Afghanistan is een rijk land met een grote culturele traditie. Dat weten de meeste mensen niet. De taliban zeggen wel dat ze een religieuze oorlog voeren, maar dat is totaal niet waar. Wat er in mijn land gebeurt, is een puur economische oorlog. Afghanistan heeft de grootste kopervoorraden ter wereld. Er zit uranium en lithium in de bodem, olie en goud. Daar is het hen, maar ook de VS, China en Rusland, om te doen. Denk je echt dat ze ons wilden redden? Afghanistan ligt op een belangrijk kruispunt in de wereld, en zolang buitenlandse mogendheden zich daarmee bemoeien en uit zijn op onze rijkdommen, zal er gevochten worden.’
Daarom vreest Farid dat de geschiedenis zich nog zal herhalen. Zijn dochter Mariyam is het met hem eens. ‘Ons land was de voorbije twintig jaar nochtans wél op de goede weg om een modern land te worden. In de steden werden mooie gebouwen neergezet, de universiteiten bloeiden. Weet u dat de universiteit van Herat, de tweede stad van Afghanistan, een van de beste van de regio is? Zestig procent van de studenten waren meisjes, en ze behaalden er betere resultaten dan de jongens. Maar wat zien we hier op televisie: beelden van een bomaanslag, van autowrakken in de berm of ouders die hun gewonde kinderen na een aanslag naar het ziekenhuis brengen. Afghanistan is zoveel meer.’
De bevriezing van de terugzending van Afghaanse vluchtelingen volstaat niet. We moeten de mensen zeker nu opvangen en beschermen.
Na de vraag hoe ze de toekomst van Afghanistan zien, blijft het lang stil. ‘Mijn hart breekt als ik daaraan denk’, zegt Mariyam. ‘Ik weet het niet.’ Haar vader ziet wel enkele lichtpuntjes. ‘De taliban lijken me toch iets gematigder dan vroeger. Het doet me ook plezier dat ik vandaag jonge Afghanen zie protesteren met de Afghaanse vlag in de hand. Dat is nieuw. Hoe moedig van hen. En sinds ik een foto zag van voormalig president Hamid Karzai die onderhandelt met de talibanleiders, hoop ik toch dat er een dialoog op gang komt. Weet u, ik heb enkele jaren geleden een Afghaanse vereniging opgericht in Antwerpen, de Derde Lijn. Dat is de weg van de dialoog.’
Vluchtelingenstroom
Farid vindt Karzai tenminste iets moediger dan zijn opvolger, president Ashraf Ghani, die met zijn familie en meer dan 100 miljoen dollar naar de Verenigde Arabische Emiraten vluchtte. Nigina: ‘Hoe laf is dat? Op den duur krijg je nog begrip voor mensen die zeggen: “Waarom zouden we uw land helpen, als zelfs uw president zijn volk in de steek laat?”‘
‘Ach, papa. Hoelang gaan de taliban de protesten nog dulden? Alleen vandaag (vrijdag 20/8, nvdr) al hebben ze dertig betogers doodgeschoten.’ Nigina zegt dat ze heel bang is. ‘Daarom zullen ook veel burgers de komende weken en maanden blijven proberen om het land te ontvluchten. Het Westen hoeft daar niet bang voor te zijn. Wij hebben ons hier toch goed geïntegreerd? Ik snap wel dat België een klein land is en niet iedereen kan opvangen, maar sommige mensen zijn gewoon niet veilig in Afghanistan. De bevriezing van de terugzending van Afghaanse vluchtelingen volstaat niet. We moeten de mensen zeker nu opvangen en beschermen. Ik hoop dat staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) samen met zijn binnen- en buitenlandse collega’s internationale druk blijft uitoefenen op de taliban, zodat die de mensenrechten zullen respecteren. Want als ze die monsters hun gang laten gaan, dan zal er pas echt een vluchtelingenstroom op gang komen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
