Nu de Russische troepen zich terugtrekken uit de regio rond Kiev, zwellen de beschuldigingen van willekeurige, gruwelijke moorden aan. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba spreekt van ‘een opzettelijke slachtpartij in Boetsja’, president Volodymyr Zelensky en burgemeester van Kiev Vitali Klitsjko beschuldigen Rusland van volkerenmoord. Rusland ontkent dat zijn troepen verantwoordelijk zijn.
In Boetsja, een voorstad ten noordwesten van Kiev, zijn na de terugtrekking van de Russische troepen talrijke lijken gevonden. Volgens de autoriteiten zijn ongeveer 280 mensen in massagraven begraven.
De Oekraïense presidentiële adviseur Michajlo Podoljak deelde een foto op Twitter waarop neergeschoten mannen te zien zijn. Eén had zijn handen op zijn rug gebonden. De echtheid kon niet onafhankelijk worden geverifieerd. Boetsja is nog maar net heroverd op het Russische leger.
‘De slachtpartij in Boetsja was opzettelijk’, zegt de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba. ‘De Russen willen zoveel Oekraïners elimineren als ze kunnen. We moeten hen stoppen en het land uit zetten. Ik eis verwoestende sancties van de G7 NU’, schreef hij op Twitter.
‘Genocide’
Vitali Klitsjko, de burgemeester van de Oekraïense hoofdstad, beschuldigt Rusland van volkerenmoord. ‘Dat wat in Boetsja en andere voorsteden van Kiev is gebeurd, kunnen we enkel als volkerenmoord omschrijven’, zei hij aan de Duitse krant Bild. ‘Het zijn wreedaardige oorlogsmisdaden, waarvoor Poetin zich moet verantwoorden. Burgers, die met vastgebonden handen doodgeschoten werden.’
‘Voor heel de wereld en in het bijzonder voor Duitsland kan er maar één gevolg zijn: geen cent mag nog naar Rusland gaan. Dat is bloedgeld, waarmee mensen afgeslacht worden’, aldus nog Klitsjko. Hij pleit voor een embargo op Russisch gas en olie.
Ook president Volodymyr Zelensky spreekt van een volkerenmoord. ‘Ja, dit is een genocide’, zei hij in een interview met de Amerikaanse tv-zender CBS. ‘De eliminatie van de hele natie en haar volk. Wij zijn burgers van Oekraïne. We tellen meer dan honderd nationaliteiten. Dit is de vernietiging en uitroeiing van al die nationaliteiten.’
Zelensky riep ook op tot de terugtrekking van ‘100 procent van hun troepen’ om minstens terug te keren naar de situatie van voor 24 februari, de dag van de Russische invasie. ‘Dat zou ons toelaten om te beginnen spreken van andere kwesties rond het einde van de bezetting en hoe we daarna zullen leven’, zei hij aan CBS. ‘Ze bombarderen zoveel dat ik zelfs geen vergadering kan houden’, aldus nog Zelenski.
‘Dus eerst een staakt-het vuren, dan kunnen we een ontmoeting hebben met de Russiche president (Vladimir Poetin, red.).’We zullen allebei praten. Wanneer de oorlog eindigt, zullen we samen spreken over veiligheidsgaranties en neutraliteit.’
Rusland ontkent burgers te hebben gedood in Boetsja
Het Russische ministerie van Defensie ontkent intussen dat zijn troepen burgers gedood hebben in Boetsja. ‘Zolang de stad door Russische troepen werd gecontroleerd, heeft geen enkele inwoner te lijden gehad van gewelddadige acties’, aldus het ministerie in een persbericht.
Het Russische leger zou ook 452 ton aan humanitaire hulp verdeeld hebben in de regio. Het ministerie zei ook dat alle inwoners de kans hebben gehad om de stad vrij te verlaten richting het noorden, omdat de zuidelijke buitenwijken van de stad ’24 uur per dag beschoten werden door Oekraïense strijdkrachten’.
In het persbericht wordt ook beweerd dat de beelden van dode lichamen in de straten van de stad ‘een nieuwe productie van het regime in Kiev voor de westerse media’ zijn.
Alle Russische militaire eenheden hebben zich op 30 maart uit Boetsja teruggetrokken, aldus nog het ministerie. Dat is de dag nadat Rusland had aangekondigd dat het zijn militaire activiteiten in het noorden van Oekraïne aanzienlijk zou verminderen.
Internationale reacties
Vanuit Europa en de rest van de wereld waren al de hele dag geschokte reacties gekomen op de berichten.
De Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian heeft de gewelddadigheden ‘op de krachtigste wijze’ veroordeeld. Hij roept op om ‘de verantwoordelijken te berechten’.
‘We zullen er met onze partners, de Oekraïense autoriteiten en de bevoegde internationale rechtsinstanties, waaronder het Internationale Strafhof, aan werken dat deze daden niet ongestraft blijven en dat hun verantwoordelijken berecht en veroordeeld worden’, aldus de minister.
De Franse president Emmanuel Macron noemde de beelden uit Boetsja ‘ondraaglijk’. Hij zei dat ‘de Russische autoriteiten zich zullen moeten verantwoorden voor deze misdaden’. ‘De beelden die ons uit Boetsja bereiken, de stad bij Kiev die bevrijd werd, zijn ondraaglijk’, schreef Macron op Twitter. ‘In de straten, honderden burgers die op laffe wijze zijn vermoord.’
Duitsland beschuldigt Rusland van ‘verschrikkelijke oorlogsmisdaden’ in Oekraïne naar aanleiding van de ontdekking van talloze burgerslachtoffers in de regio rond Kiev. De Duitse minister van Economische zaken en vicekanselier Robert Habeck (Groenen) pleit voor hardere sancties.
‘Deze verschrikkelijke oorlogsmisdaad kan niet onbeantwoord blijven’, zei vicekanselier Habeck in de Duitse krant Bild. ‘Ik denk dat een verscherping van de sancties aangewezen is. Wij bereiden dit samen met onze partners in de Europese Unie voor.’
Europees Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen reageert geschokt en eist dringend een onafhankelijk onderzoek. ‘Een onafhankelijk onderzoek is dringend nodig,’ schreef ze op Twitter. Ze verzekerde dat degenen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden, ter verantwoording zullen worden geroepen.
Eerder had Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, het Russisch leger er al van beschuldigd wreedheden te hebben gepleegd in de regio van Kiev. Hij zegt dat nog meer EU-sancties op komst zijn.
‘Geschokt door de ontstellende beelden van wreedheden begaan door het Russische leger in het bevrijde gebied van Kiev’, aldus Michel op Twitter. Zijn bericht draagt ook de hashtag #BuchaMassacre.
‘De EU helpt Oekraïne en ngo’s om de nodige bewijzen te verzamelen voor vervolging voor internationale gerechtshoven’, aldus nog Michel.
Het doden van burgers waarvan het Russische leger wordt beschuldigd in Boetsja, bij Kiev, is afschuwelijk, zegt NAVO-baas Jens Stoltenberg. Hij hekelt ‘een brutaliteit die in Europa al decennia niet is gezien’.
‘Het is totaal onaanvaardbaar dat burgers als doelwit worden genomen en worden gedood. Dit onderstreept het belang om een einde te maken aan deze oorlog’, zei de secretaris-generaal van de verdragsorganisatie op de Amerikaanse zender CNN. Hij was ook voorzichtig over het vertrek van de Russische troepen uit de regio rond Kiev. ‘We kunnen niet te optimistisch zijn”, zei hij. “We vrezen een mogelijke toename van aanvallen, vooral in het zuiden en oosten.’
Belgische reacties
Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) herinnert op Twitter in een reactie op de ‘vreselijke beelden’ uit Boetsja aan het standpunt van de Europese ministers van Justitie en de Europese Commissie van vorige maandag: geen straffeloosheid voor oorlogsmisdaden.
Maandag spraken zeven Europese ministers van Justitie en Europees commissaris Didier Reynders af dat het genocidenetwerk van Eurojust bewijzen zou verzamelen en tussen de lidstaten coördineren. Het Internationaal Strafhof (ICC) kreeg het mandaat om een onderzoek te openen, en Europol en de politiediensten zullen de procedures afstemmen voor verklaringen van slachtoffers en getuigen van oorlogsmisdaden in Oekraïne, aldus Van Quickenborne op Twitter.
Ook minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden reageert via hetzelfde kanaal: ‘Terwijl de #rvv2022 ons opnieuw de vreugde geeft van een herwonnen vrijheid, blijven de beelden van de onmenselijkheid in Oekraïne op mijn netvlies. Een nieuwe grens in Europa overschreden. Heel triest’.
Voor N-VA-voorzitter Bart De Wever herleidt de Russische president Vladimir Poetin zijn leger tot de status van oorlogsmisdadigers. De Wever stelt dat het Russisch volk hem na aan het hart ligt. Maar ‘de afgrijselijke wandaden van hun soldaten in Oekraïne zullen hen echter eeuwig achtervolgen. Uitgerekend in de aanloop naar 9 mei herleidt Poetin zijn leger tot de status van oorlogsmisdadigers’, stelt hij zondag op de sociale media.
Ook Londen eist onderzoek naar oorlogsmisdaden
Eerder zondag had ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch bekendgemaakt dat het verschillende Russische inbreuken op het oorlogsrecht heeft vastgesteld in Oekraïne. Het gaat onder meer om verkrachting, executies en ander ongerechtvaardigd geweld tegen de burgerbevolking. Hugh Williamson, directeur bij Human Rights Watch voor Europa en Centraal-Azië, heeft het over ‘onuitsprekelijke, opzettelijke wreedheid en geweld tegen Oekraïense burgers’.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss veroordeelde ‘de walgelijke daden’ van het Russische leger tegen burgers in Oekraïne, zoals in Irpin en Boetsja, en eist een onderzoek naar oorlogsmisdaden.
‘Terwijl de Russische troepen gedwongen worden te vechten tijdens hun terugtrekking, zien we meer en meer bewijzen van walgelijke daden gepleegd door de invasietroepen in steden zoals Irpin en Boetsja’, aldus Liz Truss in een persbericht. Die ‘willekeurige aanvallen op onschuldige burgers’ moeten het voorwerp worden van ‘een onderzoek naar oorlogsmisdaden’.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zei aan CNN dat de Verenigde Staten helpen om mogelijke oorlogsmisdaden te documenteren, zodat de verantwoordelijken ter verantwoording worden geroepen.