Donald Trump belooft gigantische besparingen, maar in werkelijkheid zal hij de staatsschuld alleen maar vergroten, zegt belastingexpert Jessica Riedl: ‘DOGE is slechts een bezuinigingstheater.’ Ze legt uit welke rol Elon Musk daarin speelt, en vertelt over geheime ontmoetingen in Washington.
Riedl predikt al jaren dat de overheid moet besparen en moet letten op het begrotingstekort – het verschil tussen inkomsten en uitgaven. Donald Trump heeft voor zijn tweede ambtstermijn zelfs een speciaal ministerie voor efficiënt bestuur opgericht: het Department of Government Efficiency, of kortweg DOGE.
Zou u daar niet blij mee moeten zijn?
Jessica Riedl: Dat zou ik willen, maar helaas. Op het eerste gezicht lijkt het erop dat Trumps regering wil besparen. Maar DOGE, onder leiding van Elon Musk, is in werkelijkheid slechts een bezuinigingstheater, bedoeld om de mensen af te leiden. Achter de schermen doen de Republikeinen net het tegenovergestelde: ze willen méér uitgeven én de belastingen verlagen. Daarmee blazen ze het al veel te hoge begrotingstekort nog verder op.
Elon Musk zou u daar waarschijnlijk in tegenspreken.
Riedl: Volgens DOGE is er al 150 miljard dollar bespaard, maar op hun eigen website staat maar 20 miljard vermeld – en het grootste deel daarvan berust op boekhoudkundige fouten of typefouten. Sommige uitgaven waren nooit officieel gebudgetteerd of werden al twintig jaar geleden stopgezet. Zo erg is het. Op dit moment lijkt DOGE het tekort zelfs te vergroten in plaats van te verkleinen.
‘Musk heeft wettelijk gezien maar beperkte mogelijkheden.’
Toch lijkt Musk zijn taak serieus te nemen – hij riskeert zelfs de waarde van zijn eigen bedrijven. Waarom zou hij genoegen nemen met zulke tegenvallende resultaten?
Riedl: Om twee redenen. Ten eerste heeft Musk wettelijk gezien maar beperkte mogelijkheden. De Amerikaanse wetgeving bepaalt nauwkeurig welke uitgaven zonder goedkeuring van het Congres kunnen worden geschrapt. Bovendien heeft Trump zelf bepaald dat sociale zekerheid, Medicare en defensie onaangetast blijven. Dat zijn net de grootste posten. Musk kan dus nauwelijks ingrijpen.
En ten tweede?
Riedl: Musk lijkt vooral ideologisch gedreven. Zijn kruistocht tegen diversiteitscontracten of ambtenaren lijkt meer op een strafexpeditie dan op een besparingsplan. Tegelijkertijd krijgt hij toegang tot vertrouwelijke overheidsdata, belastinggegevens en overheidssoftware. Dat maakt het voor hem makkelijker om overheidscontracten met zijn bedrijven zoals SpaceX te verlengen of concurrenten te dwarsbomen. Musk haalt dus veel voordeel uit DOGE, ook al bespaart het geen biljoen dollar.
Zou zo’n bedrag überhaupt bespaard kunnen worden?
Riedl: DOGE richt zich helemaal niet op de werkelijke kostenposten. 75 procent van de federale uitgaven gaat naar zes departementen: sociale zekerheid, Medicare en Medicaid, defensie, veteranenzorg en rentebetalingen op de staatsschuld. DOGE mikt vooral op symbolische uitgaven zoals tijdschriftabonnementen, ambtenarensalarissen en buitenlandse hulp. Dat zijn precies de zaken die Trumps achterban boos maken, maar ze leveren nauwelijks iets op.
De opheffing van het USAID en het ministerie van Onderwijs lijkt toch meer dan symbolisch?
Riedl: De gevolgen zijn inderdaad ernstig. Programma’s zoals PEPFAR redden levens van meer dan 20 miljoen hiv-patiënten in Afrika en kosten de Amerikaanse belastingbetaler nauwelijks iets – slechts 0,1 procent van de federale uitgaven. Het veroorzaakt erg veel chaos en leed, terwijl het nauwelijks besparingen oplevert.
En wat betreft het ministerie van Onderwijs: de programma’s blijven bestaan, maar worden verdeeld over andere departementen. Het geld gaat grotendeels naar arme schooldistricten, kinderen met een beperking en studenten – daar wordt in werkelijkheid niets geschrapt.
Waarom Trump nu ook het ministerie van Onderwijs wil ontmantelen
Vandaar wellicht dat het grote protest uitblijft?
Riedl: Het protest blijft beperkt omdat DOGE bespaart op hulp voor buitenlanders, migranten, ambtenaren en minderheden zoals de lgbtqi+-gemeenschap. Daarom is het project zo destructief: het verkoopt de illusie dat we het begrotingstekort kunnen verminderen zonder belastingen te verhogen of pijnlijke keuzes te maken – gewoon door ‘anderen’ te raken.
‘De Trump-regering wil vooral de linkse tegenstanders provoceren; de begroting is slechts een voorwendsel.’
Valt het niet op dat het tekort niet daalt door zulke symbolische maatregelen?
Riedl: Op termijn zeker wel. Maar ik betwijfel of het Witte Huis dan de echte kostendrijvers zal aanpakken. Trump heeft beloofd dat hij niet zal tornen aan uitgaven voor senioren, veteranen en defensie. Ze willen vooral de linkse tegenstanders provoceren; de begroting is slechts een voorwendsel.
Waar leidt DOGE dan van af?
Riedl: Terwijl DOGE alle aandacht krijgt voor enkele miljarden aan schijnbesparingen, kijkt bijna niemand naar het Congres. Daar wordt binnenkort wellicht een belastingverlaging van 4,5 biljoen dollar goedgekeurd. Trump heeft bovendien hogere uitgaven beloofd voor sociale zekerheid, Medicare en defensie. DOGE geeft het beeld van verantwoordelijkheid, terwijl het tegendeel gebeurt.
Sommigen rechtvaardigen DOGE door te zeggen dat men eerst wil besparen op onpopulaire posten, en pas later ingrijpt in zaken die de kiezer raken.
Riedl: In een wetsvoorstel dat nu besproken wordt, wil men 880 miljard besparen op Medicaid over tien jaar. Republikeinen praten graag over bezuinigingen, maar voeren ze zelden uit – het is onpopulair. Hun meerderheid is bovendien zo klein dat ze unanieme steun van hun fractie nodig hebben. Ik denk dat we vooral grote belastingverlagingen zullen zien.
‘Het begrotingstekort is te groot om op te lossen met één trucje, zoals alleen de rijken meer belasten.’
Onder Trump én Biden is het tekort fors gegroeid: van 585 miljard aan het begin van Trumps eerste ambtstermijn naar 1,8 biljoen aan het begin van zijn tweede termijn. Waarom zou dat niet eindeloos kunnen doorgaan?
Riedl: De gevolgen van onverantwoord begrotingsbeleid worden pas geleidelijk voelbaar. De huidige staatsschuld bedraagt meer dan 122 procent van het bbp – dat is nog niet fataal. Maar in de komende 30 jaar stijgt dat tot 230 à 300 procent. Dat komt vooral door de babyboomgeneratie die met pensioen gaat, waardoor sociale uitgaven exploderen. We moeten nu hervormen, niet omdat de crisis volgende week uitbreekt, maar omdat uitstel hervormen steeds moeilijker maakt.
U adviseert regelmatig presidentskandidaten en het Congres. Wat raadt u hen aan?
Riedl: Ik zeg altijd: stop met olie op het vuur te gooien. Geen belastingverlagingen zonder financiering. Geen wetten die de begroting laten ontsporen. Het tekort is te groot om op te lossen met één trucje, zoals alleen de rijken meer belasten. Alles moet bespreekbaar zijn: uitgaven én belastingen. Alleen via compromis tussen beide partijen zijn drastische hervormingen mogelijk.
‘Publiekelijk beledigen de partijen elkaar voortdurend. Achter de schermen praten kleine groepen wel met elkaar.’
Waar moet dan gesneden worden?
Riedl: In drie domeinen: sociale zekerheid, Medicare en belastingen op de middenklasse. Daar zit het meeste geld. Alleen dit jaar al komen we 500 miljard tekort voor sociale zekerheid en Medicare; over tien jaar is dat 2,4 biljoen. Je kunt dat niet opvangen met hogere belastingen of minder buitenlandse hulp. Hoe langer we wachten, hoe pijnlijker de ingrepen – ook voor infrastructuur, defensie, ouderen en armen.
Hoe wordt er op uw plannen gereageerd?
Riedl: Openlijk word ik vaak scherp bekritiseerd. Maar twee dagen later bellen dezelfde mensen me op om in besloten kring samen oplossingen te bedenken. De partijdigheid is vooral show.
Gelooft u nog in een oplossing?
Riedl: Niet echt. Een compromis vereist vertrouwen – en daaraan ontbreekt het volkomen. Publiekelijk beledigen de partijen elkaar voortdurend. Achter de schermen praten kleine groepen wel met elkaar, maar dat gebeurt stiekem. Zolang politici worden verkozen omdat ze de andere partij bestrijden, komt er geen akkoord.
Hoe zien zulke geheime ontmoetingen eruit?
Riedl: Ik ben op diners geweest waar Republikeinen en Democraten een aparte ruimte in een restaurant reserveerden om er met experts over hervormingen van sociale zekerheid, Medicare of belastingen te praten. We weten intussen goed hoe zo’n akkoord er zou kunnen uitzien – als het ooit zover komt. Het probleem is niet dat we het niet wéten, maar dat niemand het politiek aandurft.
Je zou toch graag weten wie er stiekem aanschuift…
Riedl: We zijn tot geheimhouding verplicht. En dat zegt alles over de staat van de Amerikaanse politiek: politici willen niet dat iemand weet dat ze proberen samen te werken aan oplossingen, uit angst om niet herkozen te worden.
Jessica Riedl
Als een van de toonaangevende Amerikaanse experts op het gebied van begrotings-, belasting- en economisch beleid, werkte Riedl onder meer voor de presidentscampagnes van Marco Rubio en Mitt Romney en verschijnt ze regelmatig voor het Congres. Van 2001 tot 2011 was ze hoofdonderzoeker bij de conservatieve denktank Heritage Foundation.
Verenigde Staten 2025
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
