‘Congo dreigt opnieuw vertrappeld te worden door zijn buurlanden’

Met de crisis in Congo lijkt de Europese verwachting dat Afrikaanse landen zelf zouden instaan voor de veiligheid op het continent in te storten.

Al maandenlang zijn gewapende groepen bezig aan een opmars in het oosten van de Democratische Republiek Congo. Die bestaan overwegend uit M23-rebellen en reguliere soldaten uit Rwanda. Het offensief kan bogen op moderne wapens, zoals Turkse Bayraktar drones, Chinese luchtafweer en Israëlische antitankraketten. Noch de Congolese regeringssoldaten noch de vredeshandhavers van de Verenigde Naties kunnen het geweld een halt toeroepen.

De door Kigali aangestuurde strijders hebben nu wellicht al ongeveer 8000 vierkante kilometer Congolees grondgebied in hun greep, waaronder miljoenensteden als Goma en Bukavu. Dat is bijna twee keer het grondgebied dat Rusland in Oekraïne heeft ingepalmd. De twee Kivu-provincies tellen ongeveer veertien miljoen inwoners. Ook dat is minstens dubbel zoveel als de oorspronkelijke bevolking in het gebied dat Moskou buitmaakte op Oekraïne.

De humanitaire tol is enorm en het geweld blijft zich uitbreiden. Ten noorden, in de Ituri-provincie, zaaien de milities van de zogenaamde Verenigde Democratische Strijders, ADF, terreur. Onder het mom van de jihad slachtte het ADF vorige week zeventig burgers af in een kerk. Als antwoord op die brandhaard heeft Oeganda minstens duizend soldaten naar de grensstad Bunia gestuurd.

De vrees bestaat dat Congo opnieuw vertrappeld wordt door buurlanden, zoals nu ruim twee decennia geleden. Ook toen trokken Oeganda en Rwanda zich weinig aan van landsgrenzen om zich meester te kunnen maken van goud, diamanten en zeldzame metalen. Honderdduizenden tot miljoenen mensen kwamen toen om. De wereld stond erbij en keek ernaar.

Aanvankelijk werd nog gehoopt dat de regionale organisaties, zoals de Afrikaanse Unie, deze keer een grotere rol zouden spelen. Maar Rwanda is een van de belangrijkste leveranciers van vredestroepen aan de AU en de organisatie blijkt ook enorm verdeeld. Een recente vredestop in Addis Abeba leverde weinig meer op dan een oproep aan de rebellen om de wapens neer te leggen. Ethiopische troepen omsingelden naar verluidt zelfs kort het hotel waarin de Congolese delegatie verbleef.

Met de crisis in Congo lijkt de Europese verwachting dat Afrikaanse landen zelf zouden instaan voor de veiligheid op het continent in te storten. Honderden miljoenen heeft de EU gepompt in zogenoemde capaciteitsopbouw van bijvoorbeeld de Afrikaanse Unie. Europa weet niet hoe nu te reageren. Terwijl de oorlog miljoenen mensen op de vlucht drijft, blijft het bij berispingen. En terwijl het offensief van Kigali niet onder moet doen voor dat van Rusland, heeft de EU nog niet eens sancties klaar.