Fox-ster Tucker Carlson: geprangd tussen zijn haat voor Trump en zijn liefde voor kijkcijfers

Het was een woelige week voor Tucker Carlson, ster van het rechtse Fox News. Maandag deed hij de bestorming van het Capitool af als grotendeels sightseeing, wat Donald Trump plezierde. Dinsdag kwam privécorrespondentie van Carlson vrij, waaruit blijkt dat hij Trump ‘passioneel haat’. Op meerdere punten, zo blijkt, gelooft Carlson privé het tegenovergestelde van wat hij tijdens zijn uitzendingen belijdt.

De uitzending van maandag, gevolgd door kleinere tussenkomsten in zijn uitzendingen op dinsdag en woensdag, was gebaseerd op plusminus 41.000 uren aan veiligheidsbeelden uit en rond het Capitool, die Kevin McCarthy, de nieuwe Republikeinse speaker van het Huis van Afgevaardigden, exclusief aan Tucker Carlson had overgemaakt. Carlson concludeerde, op basis van die beelden, dat er weliswaar gewelddaden gepleegd waren, maar dat de overgrote meerderheid van degenen die het Capitool op 6 januari 2021 betraden, dat vredevol en respectvol deden. Hij omschreef het als ‘grotendeels vreedzame chaos’. ‘Het waren geen muiters, het waren toeristen’. ‘Ze nemen blijde selfies en ze glimlachen. Ze komen het Capitool niet vernielen. Ze hebben duidelijk ontzag voor het Capitool’. De beroemde Bizonman werd van een bepaald punt naar het hart van het Capitool gegidst door de politie, toonde hij. De manifestanten waren, argumenteerde hij, terecht boos over de presidentsverkiezingen van 2020. Hij haalde, zonder bewijs, de samenzweringstheorie vanonder het stof dat infiltranten van VS-politiediensten het geweld hadden aangestookt. Het idee van een gewelddadige bestorming is wat de (andere) media en de speciale parlementaire onderzoekscommissie mensen willen doen geloven, in zijn versie.

Carlson verwees in zijn uitzending niet naar extreemrechtse milities die tijdens hun rechtszaken hebben toegegeven – sommigen pochten er al eerder over – dat ze de bestorming hielpen organiseren. Bizonman werd niet vriendelijk het Capitool ingewuifd door agenten. Hij kwam erin nadat een lid van de Proud Boys met een gestolen politieschild een raam van de Senaat aan diggelen had geslagen, wat manifestanten de gelegenheid bood via het raam of de aanpalende deur het Capitool te betreden.

Sommige van de beelden die Tucker Carlson toonde, waren inderdaad interessant, met name voor de verdediging van Bizonman Jacob Chansley. Chansley pleitte schuldig en zit een gevangenisstraf van 41 maanden uit. De beelden, die tonen dat hij een deel van zijn traject in het Capitool onder politiebegeleiding aflegde, hadden volgens zijn advocaten tot een lagere strafmaat kunnen leiden.

Maar globaal genomen, zegt het hoofd van de politie van het Capitool, ondersteund door de Republikeinse en Democratische top-senators Mitch McConnell en Chuck Schumer, gaf Carlson een vervalst beeld van wat zich op 6 januari afspeelde. De uitzending was ‘vol van aanstootgevende en misleidende conclusies, aldus de politiechef. Carlson legde niet uit waarom er 1000 manifestanten voorgeleid werden, of waarom 140 agenten gewond geraakten. Hij zei weinig tot niets over de agressie van de manifestanten tegenover de politiemensen.

Uiteraard, argumenteerden de tegenstanders van de uitzending, zijn er in 41.000 uren aan beeldmateriaal taferelen zonder agressie te vinden.

Komiek en commentator Bill Maher kleefde vrijdag voor zijn HBO-uitzending Real Time de commentaren van Tucker Carlson over peis en vree en ‘grotendeels vreedzame chaos’ op authentieke beelden van geweldpleging op 6 januari. Maher liet die beelden volgen door een opsomming van andere non-events uit de geschiedenis: over de vliegreis van president Kennedy naar Dallas in november 1963 was er bijvoorbeeld niets speciaals te melden.

Anderen verwezen naar 7 december 1941, toen Pearl Harbor door Japan werd aangevallen. Veel meer basissen van de VS-zeemacht werden die dag niet door Japan aangevallen. Moeten we het daarom hebben over de peis en vree die heerste op die zevende december?

Aan Republikeinse kant waren de appreciaties voor Carlsons uitzendingen verdeeld, met toch nogal wat senatoren die hun hachje op 6 januari bedreigd hadden gevoeld, en zich in de versie van Tucker Carlson niet konden terugvinden.

Eén kijker was duidelijk wel in zijn nopjes: gewezen president Donald Trump. Hij noemde de uitzending van Carlson ‘onweerlegbaar’ bewijs dat de bestormers verkeerdelijk beschuldigd of veroordeeld waren. Hij bedankte Carlson en Kevin McCarthy voor hun werk.

‘Wat Trump goed kan, is dingen vernielen’

Op de dinsdag dat Trump Carlson bedankte voor zijn uitzending rond 6 januari, kreeg de wereld ook inzicht in de complexe verhouding tussen de tv-ster en de ex-president. Er werden die dag privéboodschappen van Carlson met collega’s en met medewerkers vrijgegeven, in het kader van een proces dat Dominion Voting Systems heeft aangespannen tegen Fox News. In de rechtszaak, die naar verwachting in april zal doorgaan, eist Dominion 1,6 miljard dollar schadevergoeding van Fox News voor de leugens die de zender over de kiesmachines van Dominion verspreidde. Volgens Dominion werd de foute informatie met kwaad opzet (actual malice) verspreid. In de onderzoeksfase kon Dominion vaststellen dat meerdere kopstukken van Fox zelf niet geloofden dat Dominion frauduleus stemmen van Trump toekende aan Biden, wat nochtans herhaaldelijk in uitzendingen door vertegenwoordigers van Trump werd beweerd, doorgaans zonder veel wederwoord.  Fox argumenteert dat men gewoon rapporteerde wat het Trumpkamp aan theorieën te berde bracht. De grote baas van Fox, Rupert Murdoch, gaf al wel toe dat sommige kopstukken bij de zender wat hem betreft te ver meegingen in die theorieën.

Wat de Fox-kopstukken zelf geloofden van de fraudebeschuldigingen, en van de advocaten die ze verkondigden, leerden we eerder al. Samengevat: ze vonden ze idioot.

Dinsdag volgden onder meer boodschappen over de verhouding van Carlson met Trump.

Hij sms’te uitvoerig met zijn producer Alex Pfeiffer, onder meer op 4 januari 2021, twee dagen voor de bestorming van het Capitool.

‘We zijn heel, heel dichtbij het punt waarop we Trump de meeste nachten kunnen negeren’, schreef hij die dag. ‘Ik kan echt niet wachten.’

‘Ik haat hem passioneel. Ik ontplofte vandaag in frustratie tegenover (Trumps adviseur, red.) Peter Navarro. Ik heb Peter graag. Maar ik kan niet veel meer van dit hebben.’

‘Hij bleef maar kiesfraude oprakelen. Ik betwijfel niet dat er fraude was. Maar op dit moment hebben Trump (en zijn advocaten) Lin (Wood) en Sidney (Powell) dermate hun eigen zaak onderuit gehaald, dat het me razend maakt. Absoluut razend.’

‘Daar gaan de laatste vier jaar (de regeerperiode van Trump, red.). We doen allen alsof we veel bereikt hebben, omdat toegeven wat voor ramp het geweest is, te moeilijk verteerbaar is. Maar geef toe. Er is geen echt positieve kant aan Trump’.

Op de dag van de bestorming, 6 januari, noemde Carlson Trump, nog altijd tegenover zijn producer,  ‘een duivelse kracht, een vernietiger’. ‘Wat hij goed kan, is dingen vernielen. Daarin is hij de onbetwiste wereldkampioen’. ‘Hij zou ons gemakkelijk kunnen vernietigen als we het verkeerd spelen. Maar hij zal ons niet vernietigen’.

De frustratie rond Trump verwoordde hij in zijn privéboodschappen al sinds de verkiezingen van begin november 2020.

Zo bijvoorbeeld op 19 november, na de persconferentie waarin Trumps advocaten, onder wie Rudy Giuliani en Sidney Powell, de vermeende fraude van Dominion uit de doeken deden, gaf hij tegenover zijn producer toe verbijsterd te zijn. In zijn uitzending van de volgende dag, ging The Washington Post na, vond hij evenwel een positieve draai. ‘Niemand zal meer dankbaar zijn dan wij als ze met bewijzen komt’, zei hij over Powell.

Op 5 november vond hij het belangrijk dat er snel duidelijkheid zou komen over de kiesuitslag. In zijn uitzending gaf hij aan dat het alle tijd mocht kosten.

En zo ging het vaker: intern gaf hij vernietigende kritiek op Trump en zijn ploeg, voor zijn kijkers verdedigde hij hen, of slikte hij die kritiek in. En als hij Trump niet verdedigde, ging hij in de aanval tegen Democraten – wat zijn publiek kon interpreteren als steun aan Trump.

Vlinderdas

Carlson (53), die het op tweede meest bekeken programma van Fox News presenteert, met gemiddeld dagelijks 3 miljoen kijkers, was niet de meest voor de hand liggende ster voor het populistische Fox News.

Hij begon als journalist bij rechtse bladen, was onder meer de auteur van een interview met George W. Bush, waarin die zou gelachen hebben met een vrouw die hij, als gouverneur van Texas, liet executeren. Hij maakte vervolgens carrière bij nieuwszender CNN, waar hij co-presentator werd van het debatprogramma Crossfire. Carlson was toen allesbehalve een populist. Hij vertolkte, met zijn onafscheidelijke vlinderdas, eerder de rol van verstrooide intellectueel, die vrij braaf de standpunten van de Republikeinse Partij verkondigde. Via MSNBC belandde hij – hij had intussen de vlinderdas thuisgelaten – bij Fox News, waar hij op het tweede plan bleef tot superster Bill O’Reilly in 2017 wegens seksueel wangedrag werd ontslagen. Carlson kon dagelijks om 20 uur – een goed moment voor kijkcijfers – zijn programma presenteren. Hij had intussen heel andere standpunten dan in de periode bij CNN. Ooit had hij de oorlog in Irak en vrije markten verdedigd. Nu was hij voor stevige grenzen, voor protectionisme, tegen buitenlandse avonturen/oorlogen, voor ‘sterke mannen’ als Poetin en Orban. Enkele keren haakten adverteerders af omdat hij het te bont maakte, onder meer toen hij stelde dat migratie het land ‘armer, vuiler en meer verdeeld’ maakt, maar de kijkers vonden in toenemende aantallen hun weg naar zijn programma. Zijn standpunten stonden niet heel ver van die van Trump – Carlson zou zelfs als informeel presidentieel adviseur zijn opgetreden. Voor zijn Trumpminnende kijkers leek het alsof hij een trouwe bondgenoot was.

De verkiezingen van 2020 maakten een einde aan die entente. Trump kon niet verkroppen dat Fox News al in de verkiezingsnacht de cruciale staat Arizona aan Biden had toegekend, veel vroeger dan de minder rechtse concurrentie. De Trumpaanhang liet Fox, onder impuls van de toenmalige president, bij tienduizenden vallen, en keek voortaan naar kleinere pro-Trumpzenders.

‘Als hij ooit uit zijn rol valt, is het voorbij’

Dergelijk kijkerverlies kwam al eerder voor bij Fox News na Democratische kieswinst, maar dit keer brak paniek uit. Degenen die verantwoordelijk waren voor de correcte beslissing om Biden tot winnaar in Arizona uit te roepen werden ontslagen. Carlson zelf eiste het ontslag van een Fox-medewerkster die aantijgingen over kiesfraude had weerlegd. Dat was ‘slecht voor het merk’, liet hij weten. Hij mocht dan persoonlijk de aantijgingen misprijzen, hij vond niet dat zijn zender ze moest weerleggen – dat kostte kijkers, en dat deed het aandeel zakken.

Misschien zit daar de essentie voor Carlson: kijkcijfers. De uitzending van maandag over de ‘vreedzame manifestanten’ en de chaotische vrolijkheid in het Capitool op 6 januari leverde hem 3.800.000 kijkers op, 800.000 meer dan gemiddeld.

Dezer dagen wordt vaak teruggeblikt, onder meer in nieuwssite Politico, op een analyse die Carlson in 2003 maakte van zijn voorganger Bill O’Reilly. ‘O’Reilly’s succes is gebouwd op de perceptie dat hij echt is wie hij beweert te zijn. Als hij ooit uit zijn rol valt, is het voorbij’. Zijn succes is gebaseerd, schreef hij destijds, ‘op de perceptie dat hij het personage is dat hij speelt’.

O’Reilly werd ontslagen voor hij op de geschetste manier door de mand viel.

Carlson valt tot dusver voor zijn kijkers niet door de mand omdat zijn zender in alle talen zwijgt over het Dominion-proces, tenzij om te zeggen hoezeer het de persvrijheid bedreigt. En ook omdat kijkers nu minder dan in 2003 kijken naar zenders die een andere mening dan de hunne laten horen.