Fox News betaalt 787,5 miljoen dollar in historische schikking: ‘Leugens hebben gevolgen’

De rechtse nieuwszender Fox News betaalt een van de grootste boetes ooit in een zaak van laster. Dominion, een bedrijf van stemmachines, krijgt 787,5 miljoen dollar (718,5 miljoen euro) schadeloosstelling voor de leugens die Fox News bewust hielp verspreiden.

‘De waarheid doet er toe. Leugens hebben gevolgen’, zei Justin Nelson, de advocaat van Dominion bij de aankondiging van de schikking. Die kwam er al bij al nog onverwacht, op de eerste dag van wat een zes weken durend proces had moeten worden.

De zaak kwam voor in Wilmington, Delaware. Dominion werd er na de presidentsverkiezingen van 2020 door Trump-advocaten Rudy Giuliani en Sidney Powell onder meer van beschuldigd stemmen voor Donald Trump naar het kamp van Joe Biden te hebben overgeheveld.

Tijdens die presidentverkiezingen werden stemmachines en stemsoftware van Dominion gebruikt in 28 van de 50 staten in de VS, vooral staten waarbij de uitslag nipt was. Fox News gaf uitvoerig en doorgaans kritiekloos weer wat de Trump-advocaten vertelden, en liet hen eindeloos aan het woord. Daarop eiste Dominion 1,6 miljard dollar schadevergoeding van de nieuwszender (1,46 miljard euro).

Oorspronkelijk zou het proces hierover maandag beginnen, maar rechter Eric Davis had de beginzitting met een dag vertraagd.

Toen was al duidelijk dat Fox News liever een regeling zou treffen dan een slopend proces te riskeren, waarbij de kopstukken van Fox News en ook Rupert Murdoch, de grote baas van het overkoepelende Fox Corporation, zouden moeten getuigen.

Vrije meningsuiting

De rechtszaak liep niet goed voor Fox. Doorgaans is vrijheid van meningsuiting in de VS heel ruim bemeten. En dat was de verdediging die de advocaten van de nieuwszender hanteerden: Fox News had gewoon bericht over de uitspraken van Giuliani, Powell en Trump. Ze noemden de rechtszaak een aanval op de vrije meningsuiting en de persvrijheid, waarbij de zender gewoon een nieuwsitem – aantijgingen van advocaten – had weergegeven.

Voor een veroordeling wegens laster vereist de Amerikaanse wet niet alleen dat er foute informatie wordt verstrekt, maar ook actual malice, feitelijke kwaadwilligheid waarmee de verspreiding is gemoeid, en ‘roekeloze veronachtzaming’ van de waarheid.

De interne communicatie van Fox News (en Murdoch), die tijdens de onderzoeksfase van het proces was bovengespit, kwam volgens specialisten gevaarlijk dicht bij die ‘feitelijke kwaadwilligheid’ en ‘roekeloze veronachtzaming’.

Misprijzen

Fox News-ankers konden hun misprijzen voor Giuliani, Powell en in sommige gevallen voor Trump zelf niet verstoppen, maar dienden toch maar verder als gewillige megafoon voor wat de ex-president en zijn advocatenteam beweerden.

De top van het bedrijf en de ankers zaten gewrongen met de situatie, en dat bleek ook uit die interne communicatie. Aan de ene kant beseften ze dat ze gevaarlijke onwaarheden verspreidden, aan de andere kant verloren ze kijkers aan meer radicale, kleinere zenders, die wél alle aandacht gaven aan de beweringen van Trump en de Trump-getrouwen.

Terwijl de kleine concurrenten rechtse kiezers weglokten bij Fox News, werd CNN weer eventjes groter dan Fox. ‘We worden afgetroefd door CNN’, commentarieerde grote baas Rupert Murdoch aan de CEO van Fox News, Suzanne Scott. Haar repliek: ‘We kunnen niet langer meesmuilen naar onze kijkers’.

Producers van Fox News noemden Giuliani en Powell in interne berichten ‘goud’ voor de kijkcijfers. En inderdaad: door voluit te berichten over de valse aantijgingen van het Trump-team herwon Fox News kijkers.

‘KRISTALhelder’

Rechter Davis trok tijdens de voorbereide activiteiten van het proces een aantal conclusies, die ingingen tegen Fox. De grootste: ’Het bewijsmateriaal dat in deze procedure is vergaard toont KRISTAL-helder aan dat geen van de verklaringen (van het Trump-kamp, red.) over Dominion en de verkiezingen van 2020 waar zijn’.

De tweede conclusie, die hij vorige week formuleerde: Fox News stond op de rempedaal bij het delen van informatie. De rechter tikte Fox hierover op de vingers. Het advocatenteam van Dominion klaagde erover dat het via andere media aan informatie moest geraken, terwijl Fox News nochtans geacht werd alle relevante informatie over te dragen.

Het zou volgens The Washington Post en NPR onder meer gaan over chef politiek van Fox News Bret Baier, die ‘herhaaldelijk toestemming had gevraagd voor een uur durende special op een zondagavond na de verkiezingen van 2020 om de grootste mythes en beweringen van Trump over fraude te ontkrachten’. Die speciale uitzending is er nooit gekomen.

Derde ingreep van rechter Eric Davis: hij wou dat alle kopstukken van de zender zouden getuigen, de beroemde ankers zoals Tucker Carlson, Laura Ingraham en Sean Hannity, maar ook de top van Fox News en de eigenaars van het overkoepelende Fox Corporation, Rupert Murdoch en zijn zoon Lachlan. Rupert zou bij de eerste opgeroepenen zijn.

De advocaten van Fox probeerden de 92-jarige grote baas weg te houden uit het proces, onder meer door te verwijzen naar het risico op covid dat zijn reis naar Delaware zou inhouden.

De rechter wees hen erop dat Rupert Murdoch net voor de vijfde keer verloofd was (die verloving is intussen alweer afgeblazen) en grote huwelijksreisplannen had aangekondigd. ‘Behandel me niet als een idioot’, zei Davis aan de advocaten van Fox, volgens een relaas in The New Yorker.

Zondagavond lanceerde The Wall Street Journal dat beide partijen op zoek waren naar een vergelijk. De krant is, zoals Fox News, eigendom van de Murdochs. Het uitstel van een dag op maandag wees in dezelfde richting. Maar toen dinsdagochtend de jury aangesteld werd, leek de kans op een schikking weer veel kleiner. De juryleden werden weggestuurd voor een lunchpauze van een uur. Dat uur veranderde in drie uur en voor het proces echt kon beginnen werd de schikking bekendgemaakt.  

Fox News erkent in een begeleidende verklaring ‘de bevinding van de rechtbank dat bepaalde beweringen over Dominion fout waren’. Bepaalde beweringen.

De zender wordt in de overeenkomst echter niet verplicht zich publiekelijk te verontschuldigen. De ankers die de foute informatie verspreidden of weerklank gaven, moeten zich evenmin verontschuldigen.

In de uitzendingen van de nieuwszender werd minimaal over het proces en de schikking bericht. De verklaring van Fox News werd voorgelezen. De mediaspecialist van de zender, Howard Kurtz, noemde de beweringen rond Dominion ‘kennelijk fout’ en ‘samenzweringstheorieën’.

‘Samen opkomen voor de feiten’

De advocaat van Dominion, Justin Nelson, verklaarde voor de rechtszaal: ‘Gedurende twee jaar sleepte een stroom van leugens Dominion en kiesverantwoordelijken in de VS mee in een alternatief universum van samenzweringstheorieën. Die brachten Dominion en het land zware schade toe.’

‘De waarheid kent geen Republikeinen en Democraten. Mensen doorheen het politieke spectrum kunnen en moeten van mening verschillen over de allerbelangrijkste onderwerpen. Maar wil onze democratie nog eens 250 jaar en hopelijk veel langer overleven, dan moeten we het samen opnemen voor de feiten.’

De schadevergoeding die Fox betaalt, is een van de grootste ooit voor een zaak van laster en voor een persdelict. Eerder, in oktober vorig jaar, werd samenzweringsprofeet Alex Jones veroordeeld tot bijna een miljard dollar schadevergoeding aan ouders van kinderen die gedood werden in het bloedbad op de Sandy Hook basisschool in Connecticut. En de Murdochs hebben volgens sommige schattingen vanaf 2011 een miljard dollar uitgegeven na het afluisterschandaal bij hun opgedoekte Britse krant News of the World.

In sommige gevallen van laster worden de exacte bedragen van de schadeloosstelling niet bekend.

Waarom stemde Fox News in met de massale schadevergoeding? De nieuwszender had geen zin in een lang, en ongetwijfeld schadelijk proces. De zender en Fox Corporation hebben voldoende cashreserves (4,1 miljard dollar) om het bedrag op te hoesten. Het bedrijf kan dit hoofdstuk nu afsluiten, en er al dan niet lessen uit trekken.

Er zijn trouwens nog processen op komst voor Fox News, onder meer van een ander bedrijf van stemtechnologie, Smartmatic, dat 2,7 miljard dollar schadeloosstelling eist.

Waarom stemde Dominion in met een bedrag dat veel lager lag dan de 1,6 miljard dollar die eerst geëist werd?

Omdat, zei advocaat Nelson, er reële discussie zou ontstaan over dat bedrag. De advocaten van Fox News stonden klaar om de waarde van Dominion in twijfel te trekken. Experts schatten dat de huidige schadevergoeding al veel meer waard is dan het bedrijf Dominion. Nog eens het dubbele eisen zou misschien niet acceptabel lijken voor een jury.

Het bedrijf voert verder juridische actie tegen de advocaten van Trump, Sidney Powell en Rudy Giuliani, van wie ook gigantische schadeloosstellingen worden geëist.

De journalisten in de rechtbank van Wilmington reageerden verrast op de late schikking. Sommigen, en delen van het grotere publiek, reageerden ook ontgoocheld omdat de kopstukken van de zender en van Fox Corporation niet langer verplicht worden hun omgang met aangetoonde valse aantijgingen uit te leggen en een kruisverhoor te ondergaan.