Farid Abdelkrim: ‘Islam en politiek door elkaar halen is fout’

Farid Abdelkrim, die vijftien jaar doorbracht bij de Franse tak van de Moslimbroeders, vertelt in zijn boek hoe en waarom hij de beweging verlaten heeft.

Farid Abdelkrim was voorzitter van de Jeunes musulmans de France (Jonge moslims van Frankrijk). Hij oefende een reële invloed uit in de voorsteden en werd als een “taaie” van de Union des organisations islamistes de France (Unie van islamitische organisaties in Frankrijk) beschouwd. Vijftien jaar lang speelde hij de rol van predikant, voor hij verrassend van mening veranderde. In zijn boek Pourquoi j’ai cessé d’être islamistes. Itinéraire au coeur de l’islam en France vertelt hij hoe en waarom hij de beweging verlaten heeft. Ons zusterblad Le Vif/L’Express sprak met hem.

Le Vif/L’Express : Hoe kan een jongere die opgevoed wordt door ouders die een ‘populaire en rustige islam’ beleven radicaal worden?

Farid Abdelkrim : ‘Mijn ouders zijn te discreet geweest in de overdracht van de islam. De enige vrome daad die ik hen zag doen was de ramadan. Zoals veel ouders van die generatie hadden ze het reflex van hun land van herkomst bewaard: de overdracht van de islam aan de imam van de moskee toevertrouwen.’

Toen kwam de kleine delinquent die geschokt was door de dood van Rédouane.

Abdelkrim: ‘Dat was voor de komst van de parabelen, de sociale media en internet. Toen ik dertien was, speelde ik boefje en rook ik wat hasj en shit. Daarna nam ik deel aan diefstallen en overvallen. Maar in 1985 werd Rédouane, een symbolische figuur in mijn buurt, door een agent gedood. Ik was diep geschokt en ging naar de eredienst van de overledene in de moskee van Nantes. Ik was achttien, ik was op zoek naar het goddelijke, het heilige. In dergelijke omstandigheden voel je je moslim. De imam van de moskee, een Iraakse Moslimbroeder, stak een aanklacht af tegen de Israëlisch staat. Zijn woorden zadelden me op met een schuldgevoel : “Wie zich niet bekommert om de zaken van de moslims kan niet beweren dat hij één van hen is”. ‘

Een beïnvloedbaar profiel dat lijkt op dat van jonge jihadisten?

Abdelkrim: ‘Dat profiel is niet erg ingewikkeld. Het gaat vooral om jongeren met een Magrebijnse migratieachtergrond. Zijn ze nu Frans, Belg of niet? Daarbij komen nog slecht verwerkte historische herinneringen als de oorlog van Algerije. Persoonlijk was ik toen een jongeman met een fascinatie voor Tony Montana (NVDR: een personage gespeeld door Al Pacino in Scarface). Hassan al-Banna, de stichter van de Moslimbroeders, een soort nieuwe Tony Montana, heeft me ook gefascineerd. Ik wist net af van zijn bestaan. Ik identificeerde me met de twee, ze waren mijn mentors, mijn voorbeelden.’

Wat betekent die gehoorzaamheid aan de Moslimbroers concreet? Was dat het begin van uw carrière als radicale islamiet?

Abdelkrim : ‘Toen ik amper 25 was, begon ik preken te geven. Ik speelde theoloog en predikant maar ik had geen bagage. In het begin waren de jongeren verlegen en weinig talrijk. We moesten breder handelen. Onze uitdaging was de strijd tegen het falen op school van jongeren waar Frankrijk zich niets van aantrok, zeiden we. Daarom hebben we verenigingen van schoolhulp opgezet. Het doel was uiteraard politiek : er intellectuelen van maken die wegen op het politieke schaakbord en tussenkomen in beslissingen die ons aanbelangden. Zonder geweld want de Moslimbroeders hebben een hervormingsgezinde en legalistische structuur. Zo ben ik in de huid gekropen van iemand die de waarheid bezat en zichzelf de opdracht gaf die door te geven. Ik beschouwde me als een profeet. ‘

Wat zei u tegen hen ?

Abdelkrim: ‘Ik zei heb bijvoorbeeld dat de maatschappij waarin we leefden laks was, dat Frankrijk geen berouw toonde aan Algerije, dat het de islam haatte, dat er racistische misdaden begaan werden… Een heksenketel! Dat discours werd zomaar uitgekraamd en veroorzaakte frustratie. Kortom in plaats van helderheid en oplossingen te brengen en veralgemeningen te vermijden versterkte ik nog hun gevoel van onbehagen en bood ik hen de islam als antwoord. In mijn preken, in mijn verklaringen heb ik voor hen een wereld gebouwd met “hen” en “ons”. Hen, Frankrijk, de niet-moslims. Wij, de moslims. We stonden tegenover elkaar. We waren onverenigbaar. Ik had het ook over de macht die we vertegenwoordigen, de reden waarvoor ze ons in het verleden altijd bestreden hadden. En dat ze dat bleven doen en zouden doen tot het einde der tijden. We waren zwak geworden, het was tijd om op te staan.’

Voelt u zich verantwoordelijk voor het radicaliseren van sommige jongeren?

Abdelkrim : ‘Islam en politiek door elkaar halen is fout. De islam is een godsdienst die je van binnenuit beleeft in de intimiteit met God. Maar we hebben mee een godsdienst bevuild. Ik wil mij daarvan losmaken. Het idee van een blinde solidariteit van de moslim voor de moslim enkel omdat hij moslim is vind ik ondraaglijk, maar het is vooral tegen de leer van de islam.’

Soraya Ghali