Ehud Barak was een Israëlische elitesoldaat, legerleider, minister van Defensie en premier. Hoe kijkt hij naar aanval van Hamas en het dreigende grondoffensief in Gaza?
Ehud Baraks vrouw, Nili Priel, opent de deur van de flat in een chic glazen torengebouw in het noorden van Tel Aviv. In het kantoor van de ex-premier ligt een tapijt van Iraanse zijde. Het uitzicht over de stad en de Middellandse Zee is spectaculair. Er hangen karikaturen aan de muren, samen met foto’s van Bill Clinton, George W. Bush, Barack Obama en Yitzhak Rabin. Achter zijn met leer beklede bureau hangt een foto op groot formaat: de redding van gijzelaars na de kaping van Sabena-vlucht 571 in Tel Aviv. Barak leidde die missie in 1972. Zijn latere tegenstander Benjamin Netanyahu stond toen onder zijn bevel. Barak was voorzitter van de Arbeiderspartij en is politiek gezien linkser.
Barak, geboren in 1942, was premier van Israël van 1999 tot 2001. In zijn politieke carrière bekleedde hij onder andere ook de posten van minister van Defensie en minister van Binnenlandse Zaken. Hij was commandant in het Israëlische leger en heeft diploma’s wiskunde, natuurkunde en industriële techniek.
Waar was u op 7 oktober, toen u het nieuws vernam van terroristische aanvallen vanuit Gaza?
Ehud Barak: Ik was in New York voor zaken, en ik zou spreken op een congres ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de Jom Kipoeroorlog. Een vriend belde me die avond. Hij zei dat er een verschrikkelijke aanval aan de gang was in het zuiden van Israël. Hij zei dat er veel doden waren, waaronder veel burgers maar ook soldaten. Later werd duidelijk dat er meer dan 1000 mensen waren afgeslacht: vrouwen, kinderen, ouderen, hele families. Wat daar gebeurde, was niet zomaar een terroristische aanval. Het deed Israël op zijn grondvesten beven. De staat Israël is opgericht opdat Joden een plek zouden hebben waar ze zich veilig kunnen voelen. De regering moet hun levens beschermen. Dat is niet gelukt. Het is de zwaarste klap in ons bestaan.
Israël is zwaar bewapend en heeft uitstekende inlichtingendiensten. Hoe kon dit toch gebeuren?
Barak: Dit is een totale mislukking van de inlichtingendiensten, het leger en de politiek. Benjamin Netanyahu en zijn rechtse regeringen hebben Hamas jarenlang indirect gesteund. Ze lieten geld uit Qatar naar de Gazastrook stromen. Hier zat een strategie achter.
Netanyahu en zijn regeringen hebben Hamas jarenlang indirect gesteund. Hier zat een strategie achter.
Zolang Hamas bestaat, kan Netanyahu altijd beweren dat het onmogelijk is om met de Palestijnen te onderhandelen. Want Omdat Abu Mazen (ook bekend als Mahmoud Abbas, president van de Palestijnse Autoriteit, nvdr) controleert niet de helft van de bevolking en praat niet met de terroristische organisatie Hamas. Tegelijkertijd verzwakte Netanyahu actief de Palestijnse Autoriteit, die de Westelijke Jordaanoever bestuurt en gematigder is. Hij wilde koste wat het kost voorkomen dat er een Palestijnse staat zou ontstaan.
Netanyahu heeft ook fouten gemaakt in zijn binnenlandbeleid.
Barak: Hij heeft een justitiële hervorming doorgevoerd – of eigenlijk een justitiële coup – om onder aanklachten tegen hem uit te komen.
De premier staat terecht voor corruptie, fraude en verduistering. Hij ontkent de aanklachten.
Barak: Die justitiële hervorming heeft het land verscheurd. De minister van Defensie, de chef-staf, de chefs van de inlichtingendiensten, zelfs voormalige chef-stafs hebben herhaaldelijk gewaarschuwd dat Netanyahu’s plannen Israël verzwakken. Toch heeft hij doorgezet. Netanyahu is persoonlijk verantwoordelijk voor de grootste mislukking in de geschiedenis van Israël.
Kan hij premier blijven na zo’n mislukking?
Barak: In veel andere landen zou de regeringsleider in zo’n situatie zijn afgetreden. Hier is het ingewikkelder, daar moeten we het nu niet over hebben. Maar ik zal u een verhaal vertellen. 17 jaar geleden, toen Netanyahu oppositieleider was, struikelde de toenmalige premier Ehud Olmert over een oorlog in Libanon. Hij werd daarvoor zwaar bekritiseerd. Netanyahu zelf zei toen: ‘Degene die alles kapot heeft gemaakt, kan het niet repareren.’ Dat geldt nu ook voor Netanyahu zelf.
Toch blijft hij voorlopig aan de macht.
Barak: Dat is waar. Maar een paar dagen geleden is er een noodregering gevormd waarin nu twee voormalige chef-stafs zitten, van wie er één minister van Defensie is geweest. Die mannen weten wel wat over veiligheid. De burgers van Israël en de soldaten vertrouwen hen. Dat is voorlopig alles.
Israël vecht op grote schaal militair terug, en niet alleen met zware bombardementen. 300.000 reservisten zijn opgeroepen, troepen maken zich klaar voor een grondoffensief voor de Gazastrook. Wat is precies de bedoeling?
Barak: We moeten de militaire capaciteiten van Hamas volledig elimineren. Elke raketwerper, elk oefenterrein, elke wapenfabriek en elk munitiedepot moet vernietigd worden. Ik wou dat we dat alleen met de luchtmacht konden doen, maar om de operatie uit te voeren moeten er ook grondtroepen worden ingezet in Gaza.
Het is een dichtbevolkt gebied. Hamas opereert vanuit woonwijken.
Barak: Israël doet wat het kan om burgers te beschermen. We hebben mensen dagenlang de tijd gegeven om naar het zuiden te vluchten. Onze bevolking werd op een barbaarse manier aangevallen, we moeten optreden. Als iemand na negen dagen van voortdurende waarschuwingen nog niet is vertrokken, dan kunnen we daar niets aan veranderen.
Er zijn plaatsen in Gaza die moeilijk te evacueren vallen. Ziekenhuizen, bijvoorbeeld.
Barak: Weet u waar het centrale commando van Hamas in Gaza is? Onder het Shifaziekenhuis in Gaza Stad. Hamas gebruikt ziekenhuizen en scholen om van daaruit raketten af te vuren. Ze gebruiken hun eigen bevolking als schild.
Weet u waar het centrale commando van Hamas in Gaza is? Onder het Shifaziekenhuis in Gaza Stad.
We doen er alles aan om onschuldige mensen te beschermen. Maar we kunnen niet beloven dat burgers niets zal overkomen als ze zulke plaatsen niet verlaten.
Veel waarnemers, vooral in Arabische landen, beschuldigen Israël er – zonder bewijs – van dat het dinsdag het Ahli Arab-ziekenhuis in Gaza Stad heeft gebombardeerd. Honderden burger zouden omgekomen zijn.
Barak: Tien minuten later vroeg een Arabisch tv-station mij hoe dit had kunnen gebeuren. Ik zei dat ik één ding zeker wist: geen enkele Israëlische piloot had ooit de opdracht gekregen om een ziekenhuis te bombarderen. Toen bekeek ik de video’s die online beschikbaar zijn. Daarop hoor je het geluid van een raketmotor, en dan zie je een explosie die veel kleiner is dan die van de zware bommen die wij gebruiken. Dus zei ik dat ik dacht dat het een raket was die om technische redenen haar doel miste en is neergestort. Dat is in het verleden vaker gebeurd.
Hamas regeert over Gaza. Als Israël binnenvalt en de organisatie uitschakelt, wie regeert er dan in de toekomst?
Barak: Vijftien jaar geleden, toen ik minister van Defensie was en er opnieuw oorlog dreigde met Hamas, stelde ik aan de Egyptische president Hosni Mubarak en Abu Mazen voor dat na het staakt-het-vuren een beschermingsmacht van verschillende Arabische staten de macht voor drie à zes maanden zou kunnen overnemen. Zij zouden geleidelijk de macht kunnen overdragen aan de Palestijnse Autoriteit. Mubarak en Abu Mazen waren sterk gekant tegen het idee. Maar misschien zou dat nu wel mogelijk zijn.
Wanneer beide Palestijnse gebieden – de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook – onder het bestuur van de autonome autoriteit vallen, komt een Palestijnse staat dan weer in zicht?
Barak: Ik heb de visie van een tweestatenoplossing nooit uit het oog verloren: die is in het belang van Israël. Delen van de regering-Netanyahu zien dat anders. Maar dit is niet het moment om daarover te praten. We zullen over die dingen praten als de oorlog voorbij is.
Een paar dagen geleden bezocht de Amerikaanse president Joe Biden bezocht Israël. De Amerikaanse staatssecretarissen en ministers van Defensie waren er ook al. Waarom is de samenwerking met de VS op dit moment zo belangrijk?
Barak: We zouden nooit andere landen vragen om voor ons te vechten. Dat doen we zelf. Maar we waarderen de Amerikaanse hulp ten zeerste. Het zorgt ervoor dat ons leger superieur is aan dat van elk ander land in de regio. De Amerikaanse bezoeken waren ook een signaal aan Iran en de Hezbollah in Libanon: denk goed na of jullie wel betrokken willen raken bij deze oorlog. Ook het feit dat de VS vliegdekschepen en troepen naar het Midden-Oosten hebben verplaatst, is ook een boodschap aan hen.
Ik denk dat de kans op een grote oorlog tussen Israël en de Hezbollah ongeveer 50 procent is.
Tegelijkertijd is de aanwezigheid van de VS ook een herinnering aan Israël: we staan achter jullie, maar we verwachten in ruil daarvoor dat jullie het internationale recht respecteren, dat jullie proberen de gevolgen voor burgers tot een minimum te beperken.
Rusland werkt nauw samen met Iran en Syrië. Tot nu toe vreesde Israël dat de Russen Israëlische luchtaanvallen tegen Iraanse wapenleveranties zouden kunnen blokkeren. Daarom was de Israëlische hulp aan Oekraïne ook zo klein en terughoudend. Zal dat nu veranderen?
Barak: Israël had Oekraïne vanaf het begin meer moeten steunen. Wij zouden de eersten moeten zijn om op te staan wanneer een land zijn buurland van de kaart wil vegen. Ik denk dat dat mogelijk zou zijn geweest.
Iran en de Hezbollah dreigen ermee dat ze zich in het conflict zullen mengen als Israël Gaza binnenvalt. Hoe groot acht u de kans op een tweefrontenoorlog?
Barak: Ik denk dat de kans op een grote oorlog tussen Israël en de Hezbollah ongeveer 50 procent is. Ik hoop dat het bij kleinere schermutselingen blijft, maar ik weet het natuurlijk niet. Als er een echte oorlog uitbreekt in het noorden zijn we er klaar voor. Israël heeft een zware klap gekregen, maar we zijn veerkrachtig. Als we op meerdere fronten moeten vechten, zullen we dat doen. En we zullen winnen.
Israëlisch-Palestijns conflict
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier