Europese leiders zitten samen om brexitstrategie te bespreken

Donderdag zitten de Europese staatshoofden en regeringsleiders samen om de violen gelijk te stemmen over de brexitonderhandelingen. Die beginnen normaal in maart. Dat er nu al overlegd wordt is niet onlogisch: ‘De Unie kan het zich niet permitteren uit verband te worden gespeeld.’

Donderdag blazen de Europese staats- en regeringsleiders verzamelen voor een top over veiligheid, migratie, economie, jeugd en externe relaties. ‘We willen de veiligheid van Europa versterken en onze burgers beter beschermen in een uitdagende geopolitieke omgeving’, zegt voorzitter Donald Tusk in zijn uitnodiging. Enkele interessante agendapunten zijn het Europese asielbeleid en jeugdwerkloosheid.

Nog interessanter is het deze keer in de rand van het topberaad. Alle Europese staatshoofden en regeringsleiders – met uitzondering van David Cameron van het Verenigd Koninkrijk – houden namelijk een informele diner over de Europese strategie in de brexitonderhandelingen.

De lidstaten willen voornamelijk de violen gelijkstemmen, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent). ‘Het ene land heeft misschien een hardere positie tegenover de brexit dan het andere en de Unie kan het zich niet permitteren om uit verband te worden gespeeld.’

Dat er nu al een overleg is gepland, dat ook publiek wordt aangekondigd, zet daarnaast druk op de Britse ketel. In een voorlopig statement vraagt de Europese Raad volgens Bloomberg een ‘gezwinde brexit’. Ook voor Michel Barnier, hoofdonderhandelaar in het brexitdossier voor de Europese Commissie, mag het vooruitgaan. Volgens hem hebben de Europese Unie en Groot-Brittannië 18 maanden hebben om de brexit te onderhandelen, als premier Theresa May zich aan haar belofte houdt om eind maart artikel 50 in te roepen. Dan zouden de onderhandelingen in oktober 2018 rond moeten zijn, zodat de lidstaten nog vijf maanden hebben om het akkoord goed te keuren. In maart 2019 zou alles dan in kannen en kruiken moeten zijn, net op tijd voor Europese verkiezingen zonder de Britten.

‘De Britten beseffen ook zelf dat de onzekerheid niet te lang hoeft te duren. Geen van beide partijen koestert de illusie dat artikel 50 in gang wordt gezet voor maart, maar beide partijen willen tegen dan wel voorbereid zijn en het na maart niet te lang meer laten aanslepen’, zegt Vos.

De tijd staat wel aan de kant van de Europese Unie. Op dit moment loopt er een zaak bij de Supreme Court, het hoogste rechtsorgaan in het Verenigd Koninkrijk, tegen de Britse regering. Een groep burgers vond het niet kunnen dat het parlement niks te zeggen had over het inzetten van de brexitprocedure. Als de rechter zegt dat de brexit toch langs het parlement mag, zal dat de onderhandelingen maanden vertragen. Een groep van vijftig ambassadeurs, politici en andere toplui, samengesteld door nieuwssite Politico, gelooft niet in zo’n snelle afhandeling. Omdat de onderhandelingen zo complex zullen zijn, zullen die de ovlle twee jaar in beslag nemen en geen 18 maanden. Intussen heeft Barnier aan de kant van de Unie dertig toponderhandelaars in stelling gebracht.

De hoofdonderhandelaar van het Europees Parlement, Guy Verhofstadt (Open Vld), is niet welkom op het overleg van donderdag, terwijl het halfrond de brexitovereenkomst wel moet goedkeuren aan het einde van de rit. ‘In welke tijd leeft u? De twintigste eeuw? Hebt u dan nooit het Verdrag van Maastricht en het Verdrag van Lissabon gelezen en weet u niet dat het parlement meer macht gekregen heeft?’ vloog het Belgische europarlementslid uit.’ Hij dreigde er zelfs mee om de onderhandelingen te ontdubbelen en in naam van het parlement zelf gesprekken te starten met de Britten.

Het is tekenend voor de machtsverhoudingen binnen de Europese Unie, waarbinnen de Europese Raad het belangrijkste orgaan is, dat het parlement voorlopig niet meeonderhandelt. ‘Het parlement wil vaak de raad of de Europese Commissie schaakmat zetten. Het is constant op zoek naar manieren om te wegen op de grote Europese beslissingen. Het is net op die momenten, wanneer procedures voor de eerste keer worden uitgevoerd en onbetreden paden bewandeld worden, dat de raad zich extra wil manifesteren. Al heeft Verhofstadt een punt’, zegt Vos.