‘Europese energie-unie: hoe raken we af van onze bedelaarsstatus bij Poetin?’

De Europese Commissie stelt vandaag haar plannen voor om een echte energieunie uit de grond te stampen. De details zijn nog niet duidelijk, maar europarlementslid Philippe De Backer (Open VLD) ziet nu al de mogelijkheid om de energie-afhankelijkheid te verminderen verminderen, vooral dan van Rusland.

België komt stroomcentrales te kort, Nederland heeft er teveel. Een en een is twee, zou je kunnen denken. Maar zo simpel is het. De EU betaalt meer dan één miljard euro per dag aan het Gazprom van Poetin, die met een vingerknip de gaskraan kan dichtdraaien. Gas waarvoor je in Europa bovendien drie keer meer betaalt dan in de Verenigde Staten. Het zijn maar enkele elementen die vandaag onze energiepolitiek kleuren.

De Europese eenheidsmarkt is al langer de grootste ter wereld, maar als het op energievlak aankomt, werken we nog steeds met een lappendeken van 28 verschillende markten, 28 regulatoren en 28 regelgevende kaders. Willen we af van onze bedelaarsstatus bij Poetin, willen we onze gezinnen en bedrijven voorzien van een zekere energietoevoer tegen redelijke prijzen, en willen we een Europees energiebeleid met haar op haar tanden, dan moet het anders.

Versnipperde regelgeving

Vroeger had elk land zijn eigen nationale energieleverancier die produceerde voor zijn eigen inwoners. Met een uitbreiding van de EU, en de invoering van de interne markt werd geleidelijk aan ook de energiemarkt opengebroken. De laatste ronde, het derde energiepakket, werd echter nooit volledig geïmplementeerd door de lidstaten. Het resultaat is versnipperde regelgeving, weinig tot geen verbindingen tussen de verschillende lidstaten, en enorme prijsverschillen binnen de EU. De eenheidsmarkt-en gedachte is daarmee zeer ver weg. Ondanks de retoriek over Europese samenwerking bepaalt ieder land nog steeds zijn eigen agenda.

De Juncker-Commissie maakt gelukkig dezelfde analyse, en stelt vanmiddag haar plannen voor om een echte energieunie uit de grond te stampen. De details zijn nog niet duidelijk, het valt ook nog af te wachten in hoeverre de lidstaten weer op hun achterste poten de nationale belangen zullen verdedigen. De liberale fractie in het Europees Parlement heeft niet gewacht op de Commissie, en heeft gisteren zelf haar eigen visie gepresenteerd met vijf speerpunten om Europa te voorzien van betaalbare, stabiele en groenere energie.

Scheurtjes of geen scheurtjes

De energienetten van de verschillende Europese landen moeten ten eerste aan elkaar gekoppeld worden. Met die interconnecties kan België elektriciteit importeren uit alle andere EU-lidstaten, en is er van een mogelijke black-out geen sprake. Scheurtjes of geen scheurtjes. Zonne-energie vanuit Spanje of windenergie vanuit Ierland kan dan probleemloos in uw keuken de thee opwarmen.

Als bijvoorbeeld windmolens voor de kust van Denemarken niet kunnen leveren, dan kunnen we altijd de zonnestroom uit Spanje gebruiken. De elektronen vinden hun weg over het continent als over een koperen plaat: moeiteloos, de perfecte uitwerking van vraag en aanbod. Overheden moeten dan de omstandigheden creëren, de markt moet het verder regelen.

Eengemaakte regels

Daarnaast moeten we ook eindelijk een echte interne markt creëren. Gemeenschappelijke Europese regels moeten de toegang tot de Europese energiemarkt makkelijker maken. Zo zijn er meer Europese energiespelers actief op de markt, waardoor consumenten meer vrijheid hebben om een energieleverancier te kiezen, die bovendien door de sterkere concurrentie scherpere prijzen kan leveren.

De toepassing van deze eengemaakte regels door de lidstaten moet dan nauwgezet opgevolgd worden. Lidstaten behouden immers het liefst hun eigen machtsbasis. Een Energy Pack – naar analogie met de economische sixpack – moet de toepassing van deze eengemaakte regels door de lidstaten dan nauwgezet opvolgen.

Mix van energiebronnen

Ook moet de EU inzetten op verschillende energiebronnen. Elektriciteit is bij ons vandaag twee keer zo duur als in de VS, gas drie keer zo duur. De energiekost ligt in de VS per jaar 130 miljard dollar lager. Als deze situatie tien jaar blijft duren, verliezen we al onze intensieve industrie. Hoe raakt Europa uit de impasse? Goedkope energie importeren uit de VS? Zelf inzetten op schaliegas en het Amerikaanse wonder hier overdoen? Of definitief afstappen van fossiele brandstoffen en resoluut kiezen voor hernieuwbare energie? Zeker is dat er een mix moet komen van de verschillende energiebronnen.

Njet tegen Poetin

Last but not least moet een sterk energiebeleid focussen op onderzoek en ontwikkeling. Een sterk investeringsplan kan op zijn beurt helpen om de huidige zwaktes in onze infrastructuur weg te werken. Zo kunnen we eindelijk interconnecties uitbouwen en verouderde installaties en technologieën vernieuwen. Het Junckerfonds, bedoeld om investeringen in de EU aan te zwengelen, moet daarom het kapitaal dat vrijgemaakt wordt, optimaal inzetten voor projecten met een grote Europese meerwaarde.

Deze energieunie moet dé prioriteit worden van de Commissie Juncker. Europa is ooit begonnen als een gemeenschap van kolen en staal, het is duidelijk dat we nu naar een energie-unie moeten evolueren. We moeten onze energie-afhankelijkheid verminderen, vooral van Rusland. Dat is niet alleen belangrijk voor de competitiviteit van onze bedrijven en het concurrentievermogen van de hele Unie, maar ook belangrijk om jobs te creëren en betaalbare energie te voorzien voor de gezinnen. Dat we daarmee ook ineens njet kunnen zeggen tegen Poetin is mooi meegenomen.