Europees Parlement over Paradise Papers: ‘Banken zijn vampieren, ze verdragen alles behalve het licht’

Het Europees Parlement ging tijdens een debat naar aanleiding van de Paradise Papers stevig tekeer en wil snel maatregelen nemen. Ook het Verenigd Koninkrijk kreeg een veeg uit de pan. ‘Een West-Vlaamse KMO kan zich niet weren tegen de fiscus, Apple heeft een leger juristen in dienst.’

Voor de vijfde keer in twee jaar – eerder waren er de LuxLeaks, de SwissLeaks, de BahamaLeaks en de Panama Papers – legden onderzoeksjournalisten een massaschandaal van belastingontduiking en -ontwijking bloot. Ook nu weer had het Europees Parlement er een flinke kluif aan. De leden van het halfrond buitelden over elkaar om de genoemde grote bedrijven aan de schandpaal te spijkeren.

Eurocommissaris voor economische en financiële zaken Pierre Moscovici voerde het debat aan en spaarde de forse taal niet. ‘Alle belastingparadijzen moeten eraan’, klonk het. Iedereen nam hij op de korrel: de Europese lidstaten, de megaconcerns, de superrijken, maar ook de banken en fiscalisten die de mazen van de wetgeving uitbuiten om de aandeelhouders nog rijker te maken. ‘Ze zijn vampiers, ze zijn nergens bang voor, behalve voor het licht.’

Moscovici had meteen een planning klaar: volgende maand brengt hij de zwarte lijst van alle belastingparadijzen uit, ook en vooral die in de EU zelf. ‘Ik heb negentig landen een brief gestuurd’, zei hij, ‘Al meer dan vijftig hebben geantwoord. De andere krijgen nog tot eind deze week de tijd om de nodige gegevens door te geven en hun wetgeving bij te sturen. Wie weigert of blijft zwijgen komt mee op de zwarte lijst’.

‘Trinidad en Tobago staat op de lijst, Jersey niet. Dat is toch belachelijk. Neem alle banken en makelaars die zich schuldig maken aan fiscale uitwijkingstechnologie hun licentie af’, zei de socialist Gianni Pittella (S&D), die de voorstellen van Moscovici toejuichde.

Het Parlement besefte maar al te pijnlijk dat de schandalen maar het topje van de ijsberg blootleggen. De conservatief Bernd Lucke (ECR) vreest dan ook dat de EU minder schandaalgevoelig wordt, net door de eindeloze reeks onthullingen. Iedereen heeft boter op het hoofd. ‘Technisch kan belastingontwijking legaal zijn, maar het gaat wel in tegen de geest van de wetgeving. Anders zouden die gegevens niet geheim gehouden worden.’

Verenigde Naties

De roep om een wereldwijde aanpak was dan ook niet uit de lucht, en daarvoor kijkt het parlement naar de Verenigde Naties. ‘Het is niet logisch dat het altijd journalisten zijn die de slinkse methodes blootleggen’, vindt Lucke eraan toe. Hij nam de belastingdiensten van de landen fel op de korrel. Het is hún werk, en ze doen niets met de informatie waarover ze beschikken, was de teneur, ook bij heel wat andere tussenkomsten.

Maar de bazen van de belastingcontroleurs zitten écht in de zak van de multinationals, fulmineerde de liberaal Petr Jezek (ALDE). ‘De ministers van Financiën moeten optreden, de Commissie moet de criteria vastleggen en de Europese Raad moet meer ambitie tonen’.

Er kwamen ook sneren naar het Verenigd Koninkrijk, dat sowieso in maart van dat jaar uit de Unie verdwijnt, en altijd jaloers heeft vastgehouden aan zijn fiscale paradijzen op Jersey of de Britse Maagdeneilanden. Philippe Lamberts van de Groenen opende een frontale aanval op Londen. ‘Het is niet omdat Theresa May haar troepen niet in het gareel kan houden, dat ze alle belastingproblemen uit de weg mag gaan. Ze kan maar het best beginnen met een openbaar register op te stellen in haar Overzeese territoria en Kroongebieden, een register dat uitdrukkelijk alle eigenaars en aandeelhouders oplijst. Het zou een begin zijn van de opheffing van het belastinggeheim’.

Russisch geld

Dat kon de euroscepticus Nigel Farage (EFDD) niet over zijn kant laten gaan. Hij schoot meteen op de onderzoeksjournalistiek. ‘Wie betaalt die onderzoeken?’ vroeg hij retorisch. ‘George Soros.’ Het is volgens hem makkelijk nepbeschuldigingen te verzinnen, zoals de financiering van de Leave-campagne in de aanloop naar de Brexit. ‘Met Russisch geld misschien ? Met offshore-fondsen ? Nee, we kijken de verkeerde kant op. Het is de ‘Open Society’ van Soros die doorgelicht moet worden. Hij heeft net 18 miljard dollar geschonken om die zogezegde schandalen naar boven te halen.’

Niet onterecht kloeg Farage ook over de te grote invloed van Open Society op de Europese instellingen. Het is een sterke en kapitaalkrachtige lobby, die zich erop beroemt 42 vergaderingen met de Commissie te hebben gehad. Er is zelfs een boek uit met de Europese vrienden van de Open Society. 226 namen, ook parlementariërs. ‘Ja, ook u meneertje’, boog Farage zich naar een morrend parlementslid. ‘Ik zal iedereen vragen of hij of zij geld heeft gekregen en welke vergaderingen hij of zij heeft bijgewoond. Ik vraag om een speciale onderzoekscommissie die de grootste politieke samenzwering aller tijden moet ontrafelen’.

Het zwaartepunt bleef niettemin Groot-Brittannië. Farage werd voor de voeten geworpen dat hij snel afweek van het eigenlijke onderwerp om zichzelf schoon te wassen – Farage werd zelf betrapt op oneigenlijk geldgebruik en zijn UKIP-partij financierde de nee-campagne inderdaad met onoorbare fondsen.

Hij reageerde als een gebeten hond. ‘Wat is er fout met eerlijke investeringen op de Bahama’s of de Maagdeneilanden ? Kijk naar uzelf. Begin met zelf de taks op sigaretten te betalen in plaats van taksvrij te roken. Stop met amper 16 procent belasting te betalen, want dat doen de 30.000 medewerkers van de Europese Commissie. Waarom moeten alleen zij dat voordeel krijgen ?’

Gunstmaatregelen

Volgens Lamberts is er meer stront aan de knikker. Er zijn geen vier, maar tien grote schandalen, ook in het voetbal. Daarvan wordt maar één groep het slachtoffer: de man in de straat, de gewone burger. Het Parlement voelt zich diep geschoffeerd dat pakweg de Grieken meer dan 50 procent inkomstenbelastingen moeten afdragen, terwijl mutinationals de dans ontspringen en geen euro op tafel leggen. En niemand hoeft zich te verontschuldigen: ook de Benelux, Malta, Cyprus, Ierland zijn spitsvondige sjoemelaars als het aankomt op hand- en spandiensten voor de rijken.

‘In Frankrijk gaat het geen haar beter’, riep Lamberts uit. ‘President Macron blijft maar gunstmaatregelen lanceren die de superrijken en de megabedrijven fluks bevoordelen. Meer ongelijkheid, dat ondergraaft onze democratie’. Uit ideologisch tegengestelde hoek, van de medestanders van Marine Le Pen, kreeg hij volle steun. Allemaal de schuld van het wegvallen van de binnengrenzen, gromde Bernard Monot (ENF). ‘Al tien jaar lang verdampt elk boekjaar 4 miljard euro door belastingontwijking. Geen wonder als Apple geen rotte euro betaalt.’

Udo Bullmann (S&D) deed de zinvolle suggestie om komaf te maken met het ‘mumbo jumbo’, het bargoens waarin de wetteksten en de fiscale regels geschreven zijn. ‘Gooi die diplomatentaal weg’. Dat jargon dient enkel om geen belasting te hoeven betalen, en dat staat gelijk met het bedriegen van de burger, vindt Bullmann.

Zdzislaw Krasnodebski (ECR) reageerde gepikeerd, en zong de lof van de Poolse staat die leider is in het ontdekken en dichten van de gaten in de BTW-wetgeving. Waarop Maite Pagazaurtundua Ruiz (ALDE) de algemene indruk weergaf: ‘Wie begrijpt het nog ? De lidstaten blijven geobsedeerd door hun eigen belastingstelsel. Dàt verhindert een Europese oplossing’.

Tom Vandenkendelaere (EVP) vatte de hele afkeer voor het gedrag van de multinationals eenvoudig samen. ‘Dat is het kernprobleem: we hebben allemaal dezelfde rechten, maar niet dezelfde mogelijkheden. Een West-Vlaamse KMO kan zich niet weren tegen de fiscus, Apple heeft een leger juristen in dienst om door alle mazen van het net te glippen’. Hij was diep verontwaardigd dat de Nederlandse minister-president Marc Rutte de dividendbelasting wil afschaffen in zijn land, en België ‘een apenland zonder multinationals’ vindt. ‘Zoiets heet kortetermijndenken en daarvan leven de multinationals.’

Onwil van de lidstaten

Uiteindelijk kreeg zelfs Moscovici een emmer bagger over zich heen. Diane James van UKIP (EFDD) herinnerde de commissaris aan zijn stemgedrag toen gevraagd werd om Juncker af te zetten als voorzitter na de lekken uit de Luxleaks. ‘U stemde toch tegen de afzetting, en u gaat ons nu de levieten lezen ?’

Zij drong er ook op aan niet alleen de Britse bedrijven te viseren, maar vooral de Franse en Duitse firma’s tegen het licht te houden die nutsbedrijven in Engeland bezitten. ‘Onderzoekt u die ook ?’ Moscovici schudde het van zich af. ‘Geen unanimiteit meer’, herhaalde hij. ‘En we moeten lidstaten die een bedrijfsmodel hebben ontwikkeld om belastingontwijking mogelijk te maken helpen om andere inkomsten te vinden’.

Wat de nodige vraagtekens naliet, zeker toen Judith Sargentini van de Groenen uitpakte met de onwil van de lidstaten. Sargentini is rapporteur voor de witwaspraktijken, en moest normaal een achtste en laatste vergadering houden met de lidstaten. ‘Maar er is geen onderhandelingsmandaat’, stelde ze bitter. ‘Sommige hoofdsteden houden graag de donkere hoekjes waar het licht niet in mag schijnen’.