‘Zullen we pas wakker worden wanneer Rusland effectief een NAVO-land militair aanvalt?’

‘Als je niet weet dat je in oorlog bent, hoe kun je die dan winnen?’, schrijft Marta Barandiy van Promote Ukraine. Dit weekend zijn in Gent en Brussel betogingen gepland.  De oorlog in Oekraïne is sinds deze week tweer jaar aan de gang.

Op 24 en 25 februari vinden opnieuw grote manifestaties plaats in Gent en Brussel als steunbetuiging aan Oekraïne, zo´n 2 jaar na het begin van de grootschalige invasie door Rusland. Het is op dit moment nog steeds volstrekt onduidelijk hoe deze situatie verder gaat evolueren. Het front lijkt stabiel en bevroren maar elke dag sterven talloze soldaten aan weerszijden van de frontlinie. De recente val van Avdiika toont aan de dreiging van Rusland opnieuw toeneemt. Meer zelfs, Rusland is voluit omgeschakeld naar een oorlogseconomie. Daarbij stelt zich steeds nadrukkelijker de vraag: hoe komt deze oorlog ooit aan zijn einde? Zijn onze Europese leiders zich voldoende bewust van de realiteit die voor ons ligt: Europa is in oorlog met Rusland. Volgens een enquête uitgevoerd in 12 lidstaten verspreid over de hele EU, geloven slechts 10% van de Europeanen dat Oekraïne de oorlog tegen Rusland kan winnen.

Vandaag moeten we erkennen dat geopolitieke verschuivingen onvermijdelijk zijn. In deze context moeten we onze positie op dit figuurlijke schaakbord begrijpen. Tijdens zijn verkiezingscampagne zei Donald Trump – de presidentskandidaat van het land dat de sleutelrol speelt in de trans-Atlantische veiligheid, onze naaste bondgenoot op veiligheidsgebied: “Nee, ik zou jullie niet beschermen. Sterker nog, ik zou ze (Rusland) aanmoedigen om te doen wat ze maar willen. Jullie moeten betalen. Jullie moeten jullie rekeningen betalen.” Zijn wij hierop voorbereid?

België is vandaag het land met de laagste defensie-uitgaven van de hele NAVO, op Luxemburg na, met slechts 1,1% van het BBP. Het desastreuze begrotingstekort van 4,6% geeft ons land helaas ook geen makkelijke ruimte om zijn engagement op vlak van defensie daadwerkelijk na te komen. Tegelijkertijd benadrukte de stafchef van het Belgische leger, admiraal Michel Hofman, dat Europa zich dringend moet voorbereiden op mogelijke Russische agressie op de oostflank van de NAVO. De overschakeling van Rusland naar een oorlogseconomie en het gebruik van oorlogszuchtige taal, suggereert de mogelijkheid van nieuwe fronten tegen Moldavië of de Baltische staten. Zijn wij hierop voorbereid?

De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, dringt daarom aan op paraatheid voor daadwerkelijke vijandelijkheden in het komende decennium. Belgische, Duitse, Finse, Estse en Italiaanse generaals voorzien een tijdsbestek van 3-5 jaar voor een directe confrontatie. Zijn we hierop voorbereid?

Hoe kunnen we voorbereid zijn als we niet eerst voluit erkennen dat de oorlog tegen ons al aan de gang is? Verschillende autocratische machten winnen aan kracht en lanceren vandaag al een hybride oorlog door middel van informatieaanvallen, cyberaanvallen en politieke omkoping, recht in het hart van Europa. Autocraten maken gebruik van oorlogstactieken in onstabiele regio’s om onze aandacht af te leiden, ons te verlammen en te destabiliseren, waarbij ze de democratie afschilderen als zwak en niet in staat om de uitdagingen waarmee ze geconfronteerd wordt aan te gaan.

Ondanks de waarschuwing in 2022 met de grootschalige invasie van Oekraïne, zijn we in 2024 nog steeds slecht voorbereid om onszelf te verdedigen, met een tekort aan troepen, munitie en luchtverdedigingssystemen. Zelfs nu kan ons leger ons niet beschermen. Nochtans is België heel strategisch gelegen en huisvest het de Europese instellingen en het hoofdkwartier van de NAVO. Dit zijn, zoals Poetin ze noemt, besluitvormingscentra. Zijn onze luchtverdedigingssystemen klaar om ons luchtruim te beveiligen? Zijn we voorbereid om onze kusten te verdedigen tegen aanvallen op zee? Zijn onze soldaten klaar om amfibische operaties uit te voeren en onze bondgenoten te helpen?

Lijkt dit scenario je vergezocht? Aarzel je om de waarheid onder ogen te zien omdat onze politici doen alsof ze alles onder controle hebben? Volgens de Russische staatsmedia en de publieke opinie zien de meeste Russen het “conflict” in Oekraïne als een oorlog tussen Rusland en het Westen. Ondertussen geloven de Europeanen dat zo’n oorlog niet bestaat. Als je niet weet dat je in oorlog bent, hoe kun je die dan winnen?

Europa is vandaag al een doelwit van Rusland. Nu al overschrijden Russische drones de staatsgrens met de NAVO-landen, verstoort het navigatiesignalen in de Baltische Zee, waren er cyberaanvallen op het Europese parlement en worden er moorden gepleegd in Europese hoofdsteden door de Russische geheime diensten. Als dit geen daden van agressie zijn, wat zijn ze dan wel? Als ze ons niet genoeg alarmeren, wat dan wel? Zullen we pas wakker worden wanneer Rusland effectief een NAVO-land militair aanvalt?

De oorlog van Poetin is gericht tegen de principes en waarden waarop het Europese project gebouwd is, tegen onze waardigheid, ons recht op zelfbeschikking en onze dagelijkse keuzevrijheid. Toch blijft deze existentiële kwestie – bescherming tegen agressie – aan de zijlijn staan. Tijdens de nieuwjaarsrecepties in België presenteerden alle politieke partijen hun visies en kandidaten voor de komende verkiezingen op nationaal niveau. Waar past Oekraïne in hun visies? De meesten vernoemden Oekraïne nauwelijks.

Daarom moeten we ons de vraag stellen: zullen deze leiders meer wapens leveren aan Oekraïne als ze verkozen worden? Zullen ze pleiten voor het gebruik van de bevroren Russische tegoeden om Oekraïne te compenseren voor de enorme schade die het heeft geleden? Zullen ze aandringen op een speciaal tribunaal voor Poetin? Sensibiliseren ze hun kiezers wel over Oekraïne?

Kortom, het Westen moet alles in het werk stellen om Poetin te stoppen – Oekraïne kan dit niet alleen. Per slot van rekening heeft het Westen Oekraïne begin jaren ’90 “ontwapend” in ruil voor veiligheidsgaranties door middel van het Boedapest Memorandum. Nu betaalt Oekraïne met de levens van zijn bevolking voor dit vertrouwen. Desondanks staat het nog steeds achter het Westen als het gaat om zijn waarden: vrijheid, waardigheid en rechtvaardigheid!

Tien jaar geleden, in februari 2014, tijdens de Euromaidan-protesten in Kiev, waren de Oekraïners het enige volk ter wereld dat stierf met de Europese vlag in de hand, vechtend voor de waarden van de EU. Het was de reactie van Rusland op deze soevereine keuze die leidde tot de aanval op deze dappere natie, die vrijheid en waardigheid verdedigde. De Euromaidan werd de “Revolutie van de Waardigheid” genoemd omdat de Oekraïners hun eigen waardigheid verdedigden, het fundamentele mensenrecht dat absoluut is! En Europa is het enige continent dat dit absolute recht erkent, omdat het 80 jaar geleden met de totale waanzin van oorlog en massavernietiging werd geconfronteerd.

Oekraïne fungeert vandaag als een schild voor Europa, het offert zijn beste krachten op om ons de tijd te geven om ons voor te bereiden. Gebruiken we deze onschatbare tijd wel voldoende? We moeten dringend de Europese munitieproductie opvoeren, het aantal manschappen en de trainingskwaliteit verbeteren en investeringen in de militair-industriële en militair-wetenschappelijke sectoren opvoeren. Door onze verdediging te versterken, sturen we een duidelijke boodschap naar potentiële tegenstanders dat agressie niet getolereerd wordt.

We moeten de agressoren in Oekraïne terugdringen, hun bloeddorst een halt toeroepen en hen tot inkeer brengen. Om dit te bereiken moeten we ernaar streven de controle van Oekraïne over zijn luchtruim, bevolking en grondgebied te herstellen, krijgsgevangenen en ontvoerde kinderen te repatriëren, gerechtigheid te garanderen voor de brutaal vermoorde burgers en de agressor tot inkeer te dwingen.

Europa moet eindelijk sterk genoeg worden om nooit meer bedreigd te kunnen worden. Ook België is het aan zichzelf verplicht om hierin zijn rol te spelen. Dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van politici, maar ook een opdracht voor elke burger met een stem bij de verkiezingen.   

Marta Barandiy is voorzitter van de ngo Promote Ukraine. Ze is met dit opiniestuk gastschrijver voor de progressieve regionalistische partij Vista.