Voormalig bondskanselier Sebastian Kurz en zijn raadgever Thomas Schmid waren jarenlang vertrouwelingen aan het firmament van de Oostenrijkse politiek. Maar na een resem corruptieschandalen laat Schmid geen spaander heel van zijn voormalige chef, voor wie nu de gevangenis dreigt.
‘In mijn dagelijkse leven speelt de kwestie helemaal geen rol meer.’ Eind 2022, ruim een jaar na zijn afscheid als Oostenrijks bondskanselier, was Sebastian Kurz er naar eigen zeggen nog volledig gerust op. Maar intussen begint het juridisch net zich rond de 36-jarige voormalige politicus alsmaar meer te sluiten. Vrijdag raakte namelijk bekend dat Kurz door het Oostenrijkse Openbaar Ministerie voor Economie en Corruptie strafrechtelijk vervolgd wordt. Hij riskeert een celstraf van maximaal drie jaar.
Kurz zou onder ede een parlementaire onderzoekscommissie naar endemische corruptie hebben voorgelogen. Concreet gaat het om de aanstelling van zijn vertrouweling en partijgenoot Thomas Schmid bij de Oostenrijkse investeringsmaatschappij ÖBAG. Kurz zei niets met die benoeming te maken te hebben, maar gelekte WhatsApp-berichten wezen op het tegendeel. ‘Nu heb je alles wat je wil’, schreef Kurz daarover, gevolgd door enkele digitale kussen. ‘Ik houd van mijn kanselier’, antwoordde Schmid.
Kurz heeft altijd ontkend iets fout te hebben gedaan. In een reactie op het nieuws ging hij vrijdagvoormiddag opnieuw in de verdediging op X, het vroegere Twitter: ‘De aantijgingen zijn fout. We kijken uit naar het moment waarop de waarheid eindelijk aan het licht komt en de beschuldigingen voor de rechtbank ongegrond zullen blijken.’ Daar is het Openbaar Ministerie niet van overtuigd. In de aanklacht valt te lezen dat Kurz zou hebben gelogen om de ‘politieke gevolgen voor hem en de ÖVP te vermijden’ en ‘zijn verantwoordelijkheid te ontlopen’.
Ibiza
De kwestie kwam aan het licht na de zogenaamde Ibiza-affaire, die Oostenrijk in de lente van 2019 helemaal op zijn kop zette. In een geënsceneerd filmpje bleek namelijk dat de extreemrechtse FPÖ-vicekanselier Heinz-Christian Strache bereid was om in ruil voor positieve mediaberichtgeving overheidscontracten aan een vermeende Russische miljonair te geven. Daags nadien trok Kurz de stekker uit de tweepartijencoalitie. De corruptieaffaire bleek slechts het topje van de ijsberg van hoe het er in Kurz’ conservatieve Österreichische Volkspartei (ÖVP) al langer aan toe ging.
Noem mij maar Mijnheer Peiling.
Zo bleek dat de regering-Kurz zoete broodjes bakte met het gokconcern Novomatic om wetgeving te versoepelen – Schmid speelde een sleutelrol. Daardoor vond er voor de eerste keer sinds 1945 huiszoekingen plaats in de Kanselarij van de eerste minister. Daarnaast zouden ÖVP’ers, onder wie Schmid, met medeweten van Kurz belastinggeld van het ministerie van Financiën hebben gebruikt om opgesmukte opiniepeilingen over Kurz in de Oostenrijkse tabloids te krijgen. Voor dat laatste hangen er Kurz nog meer donkere wolken boven het hoofd.
Bergwandeling
Spilfiguur Schmid was tijdens Kurz’ kanselierschap secretaris-generaal van het ministerie van Financiën. Als ambtenaar had hij daar zoveel macht dat hij in Weense politieke kringen bekendstond als een schaduwminister. Met Kurz kwam hij goed overeen – uit gepubliceerde berichten tussen de twee blijkt dat beide heren wel eens een bergwandeling maakten samen. Schmid, die zelden op het voorplan trad, groeide uit tot Kurz’ vertrouweling voor wie hij gewillig tal van hand- en spandiensten leverde. Een fixer pur sang, dus.
Nadat de schandalen aan het licht kwamen, werd Schmid voor de Oostenrijkse justitie het voornaamste mikpunt van al die onderzoeken. Vorige zomer werd hij bijvoorbeeld vijftien dagen door het Openbaar Ministerie verhoord. Schmid gaf aan volledig te zullen meewerken met het onderzoek – vermoedelijk hoopt hij als kroongetuige op strafvermindering. Sindsdien gaat het er tussen Kurz en Schmid in de media bikkelhard aan toe, vooral omdat Schmid zegt dat hij altijd in opdracht van Kurz handelde.
Dat Kurz alle beschuldigingen van Schmid afdoet als ‘verzinsels’ komt nogal ongeloofwaardig over. In totaal kunnen de onderzoekers namelijk rekenen op ongeveer driehonderdduizend berichten tussen beide kemphanen. Wanneer de schandalen aan het licht kwamen, verwijderde Schmid die meteen van zijn mobiele telefoon, maar sloeg hij ze wel op een externe harde schijf op. Over de vervalste peilingen in de Oostenrijkse tabloids stuurde Schmid bij voorbeeld naar Kurz: ‘Noem mij maar Mijnheer Peiling.’
Spionagesoftware
Kurz werd lange tijd als politiek wonderkind beschouwd. Kurz’ carrière verliep dan ook als een sneltrein. Op zijn 25 jaar werd hij staatsecretaris voor Asiel en Migratie, twee jaar later minister van Buitenlandse Zaken. Op voorwaarde dat vrijwel alle macht hemzelf toekwam, werd het Wunderwuzzi in 2017 partijvoorzitter – daarvoor rekende hij eerst af met zijn voorganger Reinhold Mitterlehner af. Niet veel later werd hij op eenendertigjarige leeftijd de jongste premier in Europa.
Sinds zijn vertrek uit de Oostenrijkse politiek werkt Kurz als strateeg-lobbyist voor het investeringsbedrijf Thiel Capital van de omstreden Amerikaanse IT-miljardair Peter Thiel. Daarnaast onderhoudt Kurz, die vorig jaar een eigen cyberbedrijf oprichtte, volgens het Europees Parlement bedenkelijke banden met het Israëlische bedrijf NSO Group. Dat kwam recent onder de aandacht met de spionagesoftware Pegasus, waarmee in heel wat landen journalisten en regeringscritici worden afgeluisterd.
(Lees verder onder de preview)
Volgens de Weense regionale rechtbank voor strafzaken zou de procedure tegen Kurz op 18 oktober moeten beginnen. Volgend jaar staan er in Oostenrijk parlementsverkiezingen gepland. Momenteel staat de ÖVP, die met Karl Nehammer nog altijd de kanselier levert, op een derde plaats na de SPÖ en koploper FPÖ. Kurz’ zal zo goed als zeker de vervolging de verkiezingscampagne zal doorkruisen.
Midden juli keurde het Oostenrijkse parlement alvast strengere regels en straffen voor corruptie in de politiek goed. De wetgeving treedt midden september van kracht en moet volgens Nehammer ‘fraude een halt toeroepen’. Dat Kurz op korte termijn terugkeert naar de Oostenrijkse politiek lijkt na vandaag opnieuw een stuk onwaarschijnlijker. Al leert de koppositie van de FPÖ in de peilingen, slechts vier jaar na de Ibiza-affaire, dat er in de Oostenrijkse politiek veel mogelijk is.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier