De staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie hebben woensdag op een top in het Sloveense Brdo het Europese perspectief van zes landen van de Westelijke Balkan bevestigd. Het lijkt er echter niet op dat ze snel uit de wachtkamer zullen raken. Zo bleef een concreet tijdspad naar het lidmaatschap opnieuw uit.
‘We sturen een duidelijke boodschap. De Westelijke Balkan is deel van hetzelfde Europa als de Europese Unie. We delen dezelfde geschiedenis, belangen, waarden, en daarvan ben ik overtuigd, dezelfde bestemming. De Europese Unie is niet compleet zonder de Westelijke Balkan’, zo verzekerde voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie op de afsluitende persconferentie.
In de slotverklaring maken de leiders echter opnieuw duidelijk dat beslissingen over verdere uitbreiding van de EU gekoppeld blijven aan geloofwaardige hervormingen, bijvoorbeeld met betrekking tot de rechtsstaat, fundamentele rechten, goed bestuur en de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad. Op dat vlak blijft er ‘nog veel werk’ op de plank liggen, zo had von der Leyen eerder op de dag al erkend.
Uitbreidingsmoeheid
Tegelijkertijd bedong de Franse president Emmanuel Macron dat de slotverklaring ook duidelijk maakt dat de integratie van nieuwe lidstaten ook afhankelijk is van de verdere ontwikkeling en absorptiecapaciteit van de EU. Macron lag eerder ook al aan de basis van een verstrenging van de uitbreidingsonderhandelingen. Het weerspiegelt de uitbreidingsmoeheid die in Frankrijk en andere westelijke lidstaten al jaren kenmerkt.
Concrete toezeggingen over een tijdspad kregen de leiders van Servië, Montenegro, Albanië, Noord-Macedonië, Bosnië-Herzegovina en Kosovo dan ook niet. ‘Ik hou niet zo van deadlines die ons op het einde onder druk zetten’, legde Duits bondskanselier Angela Merkel uit. De Servische president Alesandar Vucic, wiens land al jaren over toetreding onderhandelt, maakte zich ook ‘geen enkele illusie’ over een snelle doorbraak. ‘De uitbreiding naar de Balkan is momenteel geen dominant of populair thema.’
Ook bilaterale geschillen blijven toenadering vertragen. Zo had Noord-Macedonië vorig jaar de toezegging gekregen dat de toetredingsonderhandelingen van start konden gaan, maar dan ging Bulgarije dwarsliggen vanwege een ruzie over de Macedonische taal. Ook weigert Bulgarije te erkennen dat er in het land een Macedonische minderheid leeft. Gehoopt wordt dat er na de Bulgaarse verkiezingen van november een vergelijk kan worden gevonden.
Samen met von der Leyen en de Sloveense premier Janez Jansa zat Europees Raadsvoorzitter Charles Michel voor aanvang van de top samen met de Bulgaarse president Roumen Radev en de Noord-Macedonische premier Zoran Zaev. ‘We hebben duidelijk gemaakt dat het belangrijk is om alle hangende bilaterale kwesties snel op te lossen om de weg naar de start van toetredingsonderhandelingen te openen’, zei de Belgische oud-premier na afloop.
Michel beklemtoonde wel het ‘strategische belang’ van de regio, waar ook Rusland, China en Turkije om invloed wedijveren. De Europeanen hebben een economisch en investeringsplan klaargestoomd dat de komende zeven jaar tot 30 miljard euro in de regio moet pompen. Daarnaast maakte de EU 3,3 miljard euro vrij om de gevolgen van de coronacrisis in de regio aan te pakken. De EU verdeelde er tot dusver ook bijna drie miljoen vaccins. Bedoeling is dat de vaccinatiegraad in de zes landen tegen het jaareinde aansluit bij het EU-gemiddelde.
‘De EU blijft met voorsprong de dichtste partner, de belangrijkste investeerder en donor van de regio. De ongeziene omvang en reikwijdte van deze steun moet volledig erkend en overgebracht worden door de partners in hun publieke debat en communicatie’, onderstrepen de leiders in de verklaring.
