Wie is Rishi Sunak, de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk?

Rishi Sunak volgt Liz Truss op als nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk. Wie is de man die Boris Johnson niet als een bedreiging zag en die door oppositiepartij Labour niet wordt vertrouwd?

Komt er met Rishi Sunak een einde aan de politieke en economische crisis die het Verenigd Koninkrijk al enkele maanden teistert? Maandagnamiddag geraakte bekend dat na oud-premier Boris Johnson ook tegenkandidate Penny Mordaunt de handdoek in de ring gooit. Sunaks aanstelling is dus een feit – hij haalde bij de afgelopen voorzittersverkiezingen al een meerderheid onder de Conservatieve parlementsleden.

Sunak wordt zo de derde premier van het Verenigd Koninkrijk op een jaar tijd. Bij de vorige leiderschapsverkiezingen moest hij nog de duimen leggen voor de vorige week afgetreden regeringsleider Liz Truss. Ditmaal mochten de partijleden niet meer meestemmen. Met andere woorden hebben slechts 357 personen zonet bepaald wie intrek neemt in Downing Street 10, de ambtswoning van de Britse regeringsleider.

En dat tot groot ongenoegen van oppositiepartij Labour van voorzitter Keir Starmer, die het in de peilingen uitstekend doet en nieuwe verkiezingen eist. Dat scenario wil de Conservatieve Partij steevast vermijden, want, mochten er vandaag verkiezingen plaatsvinden, dan zouden Sunak en co. nauwelijks zetels overhouden. De kersverse premier weet dus wat hem te doen staat.

Steenrijk

Sunak maakte de afgelopen jaren in sneltempo carrière in de Britse politiek. Hij werd parlementslid in 2015 en schopte het onder voormalig premier Theresa May in 2019 tot Chief Secretary to the Treasury, een hooggeplaatste positie in het ministerie van Financiën. In 2020 werd zijn baas Sajid Javid op straat gezet omdat Boris Johnson een strakkere greep op het departement Financiën wilde.

De welbespraakte Sunak werd daarentegen niet als bedreiging gezien en volgde Javid op. Maar dat manoeuvre kreeg voor Johnson al snel een wrange bijsmaak, want door de steunmaatregelen tijdens de pandemie werd Sunak al snel een van de populairste politici van het land – en dat terwijl de door schandalen geplaagde Johnson steeds verder wegzakte in de peilingen.

Sunak, die wegens zijn verzorgde uiterlijk door de Britse tabloids ook wel ‘Dishy Rishi’ wordt genoemd, heeft twee kinderen met de Indiase modeontwerpster Akshata Murthy, dochter van een steenrijke Indiase softwareondernemer. Met een geschat vermogen van 730 miljoen pond is Sunak veruit het rijkste Britse parlementslid. Eerder dit jaar geraakte de nieuwe premier in opspraak wanneer bleek dat zijn vrouw niet in het land is gedomicilieerd en daardoor naar schatting zo’n 20 miljoen pond aan belastingen ontloopt.

Bovendien was de Britse minister van Financiën zelf houder van een Amerikaanse green card, volgens critici uit fiscale overwegingen. Volgens ingewijden maakten die elementen evenwel deel uit van een lastercampagne van Johnson himself tegen Sunak. Want terwijl Johnson wegens Partygate aan het wankelen geraakte, registreerde Sunak een internetwebsite om zijn leiderschapscampagne voor te bereiden.

Als de jongste regeringsleider in meer dan honderd jaar, de eerste premier met een Indiase achtergrond en hindoeïstische geloofsovertuiging wordt de 42-jarige politicus door sommigen als nieuwkomer gezien die de Britse politiek en economie op de rails kan krijgen. Anderen menen dan weer dat hij door zijn rijkdom en opleidingen aan de universiteit van Oxford en Stanford uit het bevoordeelde clubje stamt dat het Verenigd Koninkrijk al zolang aanstuurt.

‘Voor de meeste mensen leeft Sunak gewoonweg op een andere planeet. Hij heeft geen realiteitsbesef’, benadrukt oppositieleider Keir Starmer (Labour). Dat Sunak in een vorig leven onder meer actief was bij de zakenbank Goldman Sachs, later posities bekleedde bij investeringsfondsen en recent campagne voerde met Prada-schoenen van meer dan 500 euro aan zijn voeten, zet die overtuiging kracht bij.

Rwanda

Beleidsmatig staat de 42-jarige Sunak bekend als de traditionele conservatief die overheidsuitgaven wil verlagen. Ook belastingen mogen van Sunak naar beneden, vooral wanneer de economische situatie dat toelaat. Daar is momenteel nog geen sprake van. De combinatie van de pandemie, de energiecrisis en de Brexit doet die Britse economie geen goed. De publieke sector moet vrezen voor verregaande besparingen, enkel de huishoudens mogen volgens Sunak steun krijgen tijdens de energiecrisis. De regels om te kunnen investeren in het Verenigd Koninkrijk moeten daarentegen een stuk soepeler.

Op vlak van migratie, een ideologisch beladen thema voor de Conservatieve Partij, wil Sunak het aantal nieuwkomers plafonneren op een niveau dat de Britse economie ten goede zou komen. De definitie van ‘asiel’ moet strenger en hij wil verder met het omstreden plan om irreguliere bootmigranten naar Rwanda te sturen. Wat de Brexit betreft, toont Sunak zich voorstander van het zogenaamde Noord-Ierse Protocol. Dat akkoord tussen Brussel en Londen regelt onder meer het goederenverkeer van en naar Noord-Ierland én neemt het Goede Vrijdag-vredesakkoord tussen de Noord-Ierse unionisten en republikeinen in acht.

Of hij die zaken allemaal zal kunnen waarmaken, valt af te wachten. Sunak erft van zijn voorgangers een tot op het bot gespleten partij. Hoewel de Conservatieven in Westminster 64 zetels op overschot hebben, zal Sunak voortdurend moeten schipperen om zo veel mogelijk partijgenoten in het parlement aan boord te houden. Meer dan Truss, die vooral werd gesteund door de Conservatieve hardliners en dogmatische Brexiteers, zal Sunak binnen de partij een breed mandaat genieten.

Sommige commentatoren verwachten evenwel dat ook hij snel met de gespleten facties in de partij zal worden geconfronteerd. Anderen menen op hun beurt dat Sunak in tegenstelling tot Johnson en Truss wel voldoende tact heeft om de verscheidene vleugels aan boord te houden. Of Sunak de schade die zijn voorgangers aan de partij en het land hebben aangericht kan herstellen, zal de toekomst moeten uitwijzen. Zolang de peilingen geen beterschap vertonen en nieuwe verkiezingen dichterbij sluipen, wacht hem in ieder geval een onzekere toekomst.