‘Welke belangen denkt De Croo te dienen met het saboteren van de natuurherstelwet?’

‘Dat de premier van een land dat het Europees voorzitterschap waarneemt actief probeert een wet te kelderen is ongezien’,  schrijft Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). ‘De Croo gooit de reputatie van ons land als bruggenbouwer te grabbel.’

Het voorzitterschap van de Europese Unie waarnemen, is nooit een gemakkelijke opdracht. De neuzen van 27 lidstaten en nog meer regeringen met wisselende politieke samenstellingen in dezelfde richting krijgen, belooft altijd een hels karwei te zijn. Dat er verkiezingen voor de deur staan, helpt daar niet bij. Toch oogst ons land lof met de manier waarop het de voorbije maanden dat voorzitterschap heeft ingevuld. België is een deal-maker. Onze ingewikkelde staatsstructuur, een klein leger aan uitstekende diplomaten en een neus voor compromis zorgen ervoor dat ons land – tegen alle verwachtingen in – akkoorden weet te sluiten, daar waar anderen – zowel door de complexiteit van sommige dossiers, of door de moeilijke timing – al lang de handdoek in de ring hadden gegooid.

Stokken in de wielen

Eén van de kenmerken van een goede voorzitter is dat je je persoonlijke visies kan overstijgen om een compromis te bereiken. Maar dat is net het tegenovergestelde van wat de premier van ons land vandaag doet, wanneer het gaat over de natuurherstelwet. Na een lang en moeilijk parcours zou die wet volgende week finaal moeten worden goedgekeurd door de bevoegde ministers van de lidstaten. Maar nu probeert Alexander De Croo de wet alsnog stokken in de wielen te steken door ‘de twijfelaars’ te overtuigen om toch tegen te stemmen.

Het is geen groot geheim dat de liberalen van De Croo maar een koele minnaar zijn van de natuurherstelwet. Eerder speelde De Croo al eens cavalier seul door – zonder medeweten van zijn coalitiepartners – plots te komen pleiten voor een pauzeknop met het oog op het aanpakken van de biodiversiteitscrisis. In het Europees Parlement is de liberale fractie hopeloos verdeeld over het voorstel. In eigen land zijn Open VLD (en CD&V) op een haast dogmatische manier tegen. Niet op basis van de inhoud van het voorstel, maar door de politieke gevoeligheid ervan. Tekenend is dat de Vlaamse Regering in haar ultiem verzet tegen de natuurherstelwet alleen maar kan teruggrijpen naar haar eigen gebrekkig vergunningsbeleid als argument.

Te grabbel

Maar met de pogingen om de wet in extremis tegen de grond te krijgen, begeeft De Croo zich op nieuw terrein. Niet alleen veegt hij zo zijn voeten aan de belangrijkste taak van het voorzitterschap, hij gooit er ook nog eens de uitstekende reputatie van België op het Europese niveau mee te grabbel. Terecht trekken andere lidstaten grote ogen bij het aanzien van het schouwspel.

Als voorzitter doet het er eigenlijk niet toe wat je van het compromis vindt. Het betekent ook niet dat je het compromis dat op tafel ligt noodzakelijk moet steunen. Dat overkwam bijvoorbeeld de Zweden al eerder in het dossier van de natuurherstelwet. Bij het bepalen van de positie van de Raad, moest het Zweedse voorzitterschap op zoek naar een compromis tussen de 27 lidstaten. Zelf was de Zweedse coalitie niet onverdeeld gelukkig met wat op tafel lag. De inspanningen van het Zweedse voorzitterschap om een akkoord te vinden werden toen – terecht – omschreven als een krachttoer. Zelf stemde Zweden tegen het bereikte akkoord. Dat mag hard lijken, maar het is de verantwoordelijkheid die hoort bij het voorzitterschap.

Kar keren

Dit is overigens niet het enige dossier waarin De Croo en de liberalen opmerkelijke demarches maken. De boerenprotesten en de tegenvallende peilingen hebben ervoor gezorgd dat zowel Open VLD als CD&V de afgelopen maanden in verschillende dossiers hun kar hebben gekeerd. Zo pleitten ze jarenlang voor een snelle en onverwijlde goedkeuring van het handelsverdrag met de Mercosur-landen. Sinds de boerenprotesten klinkt er toch een heel erg ander geluid.

Ook begin februari kwam er luid gejuich vanop de banken van de christendemocraten en de liberalen toen Commissivoorzitter Ursula von der Leyen aankondigde het voorstel voor de nieuwe regels rond pesticidegebruik van tafel te halen. De Croo was er als de kippen bij om de beslissing te verwelkomen.

Maar waarom eigenlijk? Het originele voorstel van de Europese Commissie had als doel om tegen 2030 het gebruik van pesticides in de landbouw met de helft te verminderen. Maar van die doelstelling bleef nog maar weinig overeind. Er was inmiddels geen sprake meer van een verplichting of een resultaatsverbintenis. Wat wel nog op tafel lag waren snellere vergunningsprocedures voor biologische en duurzame alternatieven én financiële steun voor boeren om de kosten van een overstap naar meer integrale gewasbescherming te dekken. Welke boer heeft iets aan het feit dat dat wordt getorpedeerd?

Kat in het nauw

Een kat in het nauw maakt rare sprongen. Zeker met verkiezingen voor de deur. In plaats van te bouwen aan een groter draagvlak voor Europese wetgeving en Europese samenwerking, doet De Croo vandaag net het omgekeerde. En dat doet hij enkel en alleen uit politiek eigenbelang. De tijd waarin liberalen er prat op gingen de voorvechter van een sterkere en betere Europese Unie te zijn, is duidelijk voorbij.

De vraag is welk belangen De Croo denkt te dienen met het saboteren van de natuurherstelwet. Niet die van de boeren, die steeds vaker worden geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering en van wie de opbrengsten door de biodiversiteitscrisis steeds meer onder druk komen. Niet die van mensen die wonen op het platteland, zoals we ook konden zien in de ontluisterende Pano-reportage over het waterprobleem van Vlaanderen. Niet die van de industrie, die allerminst gebaat is bij een nog langere periode van onzekerheid en verdeeldheid. Een cynicus zou durven denken dat er in Brakel één of andere bouwvergunning onder druk staat. Maar van een premier mogen we toch écht meer verwachten. Zeker op het moment van het Europees voorzitterschap.