Een assistent van het Duitse Europarlementslid Maximilian Krah (AfD) is aangehouden op verdenking van inlichtingenactiviteiten voor China. Het is al het zoveelste spionageschandaal dat het Europees Parlement in Brussel treft. Dat steeds meer 007-schandalen het daglicht zien, komt onder meer door onze nieuwe, strengere wetgeving tegen spionage.
Sinds Qatargate stapelen de onthullingen over spionage in het Europees Parlement zich op. Afgelopen maandagavond nog (22 april) – op amper zeven weken van de Europese verkiezingen – werd in Dresden een 43-jarige Duitser met Chinese roots voorlopig aangehouden door de politie.
Jian G., geaccrediteerd assistent in het Europees Parlement, heeft volgens de Duitse federale procureur-generaal gehandeld als ‘agent van een buitenlandse geheime dienst’ in een ‘bijzonder ernstige zaak’. In januari zou hij herhaaldelijk info hebben doorgespeeld aan China over onderhandelingen en beslissingen in het Europees Parlement. Hij wordt er ook van verdacht in Duitsland Chinese oppositieleden te hebben bespioneerd. Inmiddels vaardigde een Duitse onderzoeksrechter een arrestatiebevel uit tegen de vermeende Chinese inlichtingenofficier: hij moet achter de tralies blijven.
Op reis in China
Jian G. – met kort haar en vierkante bril – heeft zijn bureau in kamer 05F19 van het Europees Parlement, schrijft Der Spiegel in een portret van de man. Hij studeerde Duits en geschiedenis aan de TU Dresden, werkte voor de Duitse tak van een Chinees zonne-energiebedrijf en leidde een adviesbureau gespecialiseerd in import en export.
Toen de Duitse politicus Maximilian Krah van de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) in 2019 verkozen raakte als Europarlementslid, nam hij Jian G. in de arm als een van zijn assistenten. Dat najaar gingen ze ook samen op reis in China. In de wandelgangen van het Europees Parlement waren er al langer geruchten dat G. de belangen van China zou dienen. Zijn baas Krah trok ook al vaker de aandacht door zijn pro-Chinese standpunten.
‘Spioneren voor een buitenlandse mogendheid is een ernstige beschuldiging’, reageerde Krah op X op de aanhouding van zijn parlementair assistent. ‘Als de aantijgingen waar blijken, zal ik hem onmiddellijk ontslaan.’ Het Europees Parlement heeft de assistent inmiddels ook geschorst. De Chinese ambassade in Berlijn reageert dat er pogingen worden ondenomen om ‘China onder controle te houden door laster’.
Der Spiegel kon G. niet bereiken voor commentaar. Het federaal parket laat aan Knack weten dat het zelf géén onderzoek heeft geopend naar de kwestie en ook geen rechtshulpverzoek ontving uit Duitsland.
Voice of Europe
Uitgerekend Krah werd recent ook al genoemd in nog een ander spionageschandaal rond het Europees Parlement. Premier Alexander De Croo (Open VLD) kondigde midden april aan dat het federaal parket een onderzoek is gestart naar Russische inmenging. Europese politici, waaronder Europarlementsleden, zouden vanuit Moskou betaald zijn om een ‘pro-Russisch verhaal door te drukken’. Achter die inmengingsoperatie zou oligarch Viktor Medvedtsjoek schuilgaan, een vriend van Russisch president Vladimir Poetin. Volgens de Tsjechische geheime dienst BIS financierde de oligarch de nieuwssite Voice of Europe. Krah ontkende dat hij geld uit Rusland zou hebben ontvangen. Maar een goedgeplaatste bron vertelde eerder al aan Knack dat Krah er ‘tot over zijn oren’ bij betrokken is.
KGBéla
De Belgische Staatsveiligheid werkte mee aan het onderzoek naar Russische inmenging in het Europees Parlement. Of onze inlichtingendienst ook op Krahs assistent Jian G. heeft gewerkt, bevestigt noch ontkent de dienst. Maar het is geen geheim dat bij onderzoeken naar de Europese instellingen in de regel altijd (minstens) drie inlichtingen- en veiligheidsdiensten samenwerken: de Belgische, de veiligheidsdienst van de Europese instellingen, en de inlichtingendienst van het betrokken derde land. Een voorbeeld: toen aan het licht kwam dat het Hongaarse Europarlementslid Béla Kovács (Jobbik) spioneerde voor Rusland, voerde de Staatsveiligheid mee het onderzoek.
Kovacs werd in 2022 in Hongarije veroordeeld tot vijf jaar gevangenis voor spionage. Bij verstek, want de Hongaar woont en werkt inmiddels in Rusland. Maar er zijn nog meer recente cases.
Qatargate
In april 2024 sanctioneerde het Europees Parlement het Letse Europarlementslid Tatjana Ždanoka, nadat het Russische onderzoeksmedium The Insider had onthuld dat ze stiekem spioneerde voor de Russische geheime dienst FSB. Ždanoka, die de beschuldigingen ontkent, heeft volgens EP-voorzitster Roberta Metsola de regels van de interne gedragscode niet gerespecteerd. Ze kreeg een financiële boete en mag het Europees Parlement niet meer vertegenwoordigen tot het einde van haar mandaat. Ždanoka was een van de weinige Europarlementsleden die tegen een resolutie stemde die de Russische invasie in Oekraïne veroordeelt.
In februari lekte dan weer uit dat er spyware was aangetroffen op de smartphones van twee Europarlementsleden. Daarop kregen alle leden van de commissie Veiligheid en Defensie van het EP de aanbeveling hun toestel te laten controleren op spionagesoftware.
In december 2023 onthulde Der Spiegel dat de Belgische politicus Frank Creyelman (Vlaams Belang) contacten onderhield met een Chinese spion. Volgens premier De Croo moest Creyelman onder meer het ‘Europese parlementaire werk’ beïnvloeden.
En ondertussen loopt ook nog steeds het Qatargate-onderzoek, naar de vermeende inmenging in het Europees Parlement door Marokko en Qatar. Het schandaal werd in december 2022 uitgebracht door Knack en Le Soir. Voor het federaal parket het onderzoek startte, had de Staatsveiligheid al een hele tijd de inmengingsoperatie in kaart gebracht.
Operatie ‘Europa’
In een verder verleden bleek dat ook de geheime diensten van Pakistan en Colombia interesse hadden betoond voor het Europees Parlement.
Tijdens een gerechtelijk onderzoek in Colombia lekte uit dat de Colombiaanse geheime dienst Departamento Administrativo de Seguridad (DAS) in Brussel een inlichtingenoperatie had opgezet, codenaam “Europa”. Het Europees Parlement en leden van de Belgische ngo’s Broederlijk Delen en Oxfam Solidariteit waren door de DAS bespioneerd.
En in zijn Jaarverslag 2010 schreef de Staatsveiligheid dat er nauwe banden bestonden tussen het Kashmir Centre EU in Brussel –officieel een onafhankelijk centrum dat opkomt voor de rechten van de inwoners van Kashmir– en de Pakistaanse inlichtingendiensten.
Radicalisering
Toch valt op dat er de laatste tijd almaar meer spionageschandalen rond het Europees Parlement bekend raken. Komt dat omdat buitenlandse inlichtingendiensten actiever werken rond dat doelwit, of omdat onze eigen inlichtingendiensten meer proactief aan contraspionage doen? Het een sluit het ander overigens niet uit.
Lag de focus van onze Belgische Staatsveiligheid tien jaar geleden nog voornamelijk op terrorisme en radicalisering, dan is die inmiddels deels verschoven naar de strijd tegen inmenging en spionage. Het Europees Parlement heeft in maart 2022 België trouwens opgeroepen om meer inspanningen te leveren rond contraspionage.
Verstrekkende gevolgen
Bronnen binnen het Europees Parlement wijzen erop dat de instelling een centrale rol vervult in het Europese beslissingsproces: ‘Net daarom kan het Europees Parlement een doelwit bij uitstek zijn voor buitenlandse inmenging. Uit rapporten blijkt dat inhoud van het Europees Parlement, zoals uittreksels van plenaire debatten, ingediende amendementen of aangenomen resoluties en interviews met Europarlementsleden, door externe agenten kan worden gebruikt om pro-Kremlin- en anti-EU-desinformatie-inhoud te ondersteunen en/of te creëren, en om polarisatie te zoeken en ontwrichtende partijen te steunen.’
De bronnen wijzen erop dat het Europees Parlement zich recent geregeld heeft uitgesproken over de problematiek van inmenging en spionage. Ze waarschuwen ook voor ‘verstrekkende gevolgen’ voor de EU: ‘Buitenlandse actoren kunnen proberen verkiezingen te manipuleren, verdeeldheid te zaaien onder leden van het Europees Parlement of desinformatie te verspreiden om het vertrouwen van het publiek in de EU-instellingen te ondermijnen.’
Nieuwe spionagewetgeving
‘Als inlichtingendienst is de Staatsveiligheid bevoegd voor het opvolgen van de activiteiten van buitenlandse inlichtingendiensten op ons grondgebied’, reageert een woordvoerder van de Staatsveiligheid. ‘In sommige gevallen richten de activiteiten van die inlichtingendiensten zich op de Europese beslissingsprocessen. Maar dat is zelden hun unieke doelwit, dus is het voor ons moeilijk om het totale aantal inlichtingenactiviteiten tegen het Europees Parlement te kwantificeren, laat staan van daar een evolutie in te zien.’
‘Wel is het zo dat sinds de aanpassing van de strafwet inzake spionage en inmenging (die op 8 april van kracht werd, nvdr), het gemakkelijker wordt om zulke activiteiten gerechtelijk te gaan vervolgen. Dat leidt ertoe dat in de toekomst wellicht meer gevallen van spionage of inmenging bekend zullen raken, zonder dat daarbij sluitend geconcludeerd kan worden of er sprake is van een reële stijging van het aantal activiteiten of niet.’
Europees Parlement
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier