Waar is de Britse Labourpartij en de inspirerende Jeremy Corbyn?

Dat Labour niet langer een bedreiging is voor een impopulaire, onbekwame, verdeelde regeringspartij, zegt alles wat je moet weten over de huidige Britse politiek, schrijft Lia van Bekhoven.

Hoe is het toch met Jeremy Corbyn, hoor ik u niet vragen. Waar is de Labourpartij? Dit zouden gouden tijden moeten zijn voor de Britse oppositie. Stel je eens voor. Een regeringspartij in de greep van eurosceptische fundamentalisten. Een gedoodverfde premier Boris Johnson die – nog vóór hij zijn fiets in Downing Street geparkeerd heeft – al een van de meest omstreden regeringsleiders in de recente geschiedenis is. Tel daarbij een bevolkingsmeerderheid die tegen zijn harde No Deal Brexit-echtscheiding is. Een Lagerhuis dat complotten smeedt om de nieuwe eerste minister te vloeren. En wat zegt Labour? Niks. De partij lijkt nauwelijks in staat een weg te vinden uit een papieren boterhamzakje, laat staan uit de heersende chaos.

Jeremy Corbyn heeft gefaald als leider. Ruim zestig senatoren van de Labourpartij vonden het nodig de lezers van nette Britse dagbladen te attenderen op die conclusie in een paginagrote advertentie deze week. Het falen van de Labourleider betrof het schandaal over antisemitisme dat de partij verscheurt en waar de leider maar geen vat op kan krijgen. Je kunt je de frustratie voorstellen.

Terwijl de Conservatieven een nieuwe leider kiezen wiens antwoord op het grootste debacle sinds de Tweede Wereldoorlog ‘optimisme’ is, heeft Labour zich opgesloten in een bunker. Een beetje oppositie zou torenhoog in de peilingen moeten zitten. Ze zou het politieke debat domineren. Ze zou de Tories alle hoeken van de kamer laten zien. In werkelijkheid ligt Labour uitgeput op de vloer van de polls.

Vier jaar geleden leek Corbyn de zeitgeist te vertegenwoordigen. Hij scoorde hoog met beloftes een einde aan de bezuinigingen te maken die de publieke sector verminkt hadden en van de verzorgingsstaat een lachertje maakten. Een half miljoen leden, meest politieke nieuwkomers, sloten zich aan bij de socialistische massabeweging. Om de afgelopen maanden met duizenden te vertrekken.

Labours grootste probleem is brexit. De partij tobt al twee jaar met het formuleren van een uittredingsbeleid om uit te komen bij een complexe, Houdini-achtige positie die niemand begrijpt. Laat staan dat het op een spandoek past. Peilingen suggereren dat een enthousiaste Remain politiek Labour op zou stuwen in de polls. De leden willen een simpele antibrexitboodschap. De fractie smacht ernaar. Het partijcongres stemde ervoor. Dat laatste zou de doorslag moeten geven.

‘Wij geloven niet in leiders’, zei Corbyns naaste medewerker en vriend John McDonnell eens. ‘Wij geloven dat de leiders de massa’s moeten volgen’. De leidraad van Labour-links is dat zeggenschap in de handen hoort van de partijleden, niet van de fractie. ‘De kern van leiderschap is luisteren’, zei Corbyn in een van zijn eerste toespraken als leider. Onder zijn bestuur ‘zouden mensen betrokken worden in onze beleidsdiscussies waarna de partij als geheel zal beslissen’.

Behalve, zei hij er niet bij, als het om brexit gaat. Dan weigert Labour gehoor te geven aan de wens van de overgrote meerderheid. Labours positie (voor een tweede referendum, behalve als de partij een nieuw echtscheidingsakkoord kan regelen) komt voort uit de angst arbeiders te verraden die voor uittreding stemden. ‘We kunnen onze traditionele kiezers die overtuigd zijn beter af te zijn met brexit, niet van ons vervreemden’, gelooft de partijtop.

Lariekoek, zegt Rob Ford, professor politicologie aan de Universiteit van Manchester. De notie dat Labour zijn brexitstemmers nodig heeft om verkiezingen te winnen, is ‘een van de meest beschadigende zombie overtuigingen in de politiek’.

Het tegendeel zou waar zijn. Een stevige antibrexitpolitiek zou Labour goud opleveren. Het zou de partij op slag kiesbaar maken. De weigering die realiteit te erkennen heeft ’s lands grootste oppositiepartij tientallen zetels gekost bij de gemeenteraadsverkiezingen in mei. Bij de Europese verkiezingen kwamen de socialisten met 14 procent niet verder dan de derde plaats. Bijna 20 procent van kiezers die in 2017 voor Corbyn stemde, zou nu een kruisje zetten achter de kleine pro-Remainpartijen. Corbyn zelf heeft een approval rate van -58 procent.

Corbyns naaste collega’s, zijn ring van staal, staan onder enorme druk de partij onomwonden in het Remain kamp te drijven. Een enorme uitdaging voor Corbyn en de zijnen, levenslange sceptici die de EU zien als een neo-liberaal kapitalistische onderneming. En zelfs als de partijtop een tactische pro-Europese draai maakt, hoe geloofwaardig is Corbyn dan nog?

Maar het is niet alleen de uittredingskwestie. Onder Corbyns leiderschap werd de partij een magneet voor antisemieten. Joodse partijactivisten en kamerleden voelen zich niet langer thuis in Labour. Ze zeggen op straat en op partijbijeenkomsten uitgescholden en bedreigd te worden. En de partij, is de aantijging, staat erbij en kijkt ernaar. Labour zou niet alleen weigeren de gedupeerden te verdedigen, maar blijkt niet bij machte de overtreders te straffen. Interne onderzoeken naar antisemitisme worden vertraagd en dwars gezeten door Corbyns naaste collega’s. ‘Als we antisemitisme niet kunnen aanpakken in onze gelederen, kunnen we geen geloofwaardige, alternatieve regering zijn’, zeggen de ondertekenaars van de advertentie.

Het antisemitisme schandaal trok de kleren van keizer Corbyns lijf en zette hem te kijk in al zijn piemelnaakte, tekortschietende middelmatigheid. Eenderde van kiezers ziet Labour als een anti-semitische partij.

Corbyn werd nog niet zo lang geleden gezien als oprecht en authentiek. Als anders dan doorsnee partijleiders. Het imago van een eenvoudige, eerlijke man oversteeg zijn luidruchtige overtuigingen. Vier jaar nadat hij leider werd is Corbyn niet meer bijzonder, laat staan inspirerend.

Zelfs de reputatie van een onzelfzuchtig, eerlijk man is weggeroest. Tweederde van de kiezers gelooft dat de Labourleider meer geïnteresseerd is in zijn eigen politieke carrière dan in het landsbelang.

Heeft Corbyn zijn langste tijd gehad? De concurrent zou denken van wel. Boris Johnson zou, als nieuwe premier, zijn mandaat willen verankeren met het uitschrijven van vervroegde verkiezingen. Zolang Corbyn de oppositie aanvoert, denkt Johnson (een politicus van wie zelfs zijn vrienden zeggen dat hij onbetrouwbaar is) landsverkiezingen te kunnen winnen. Dat Labour niet langer een bedreiging is voor een impopulaire, onbekwame, verdeelde regeringspartij, zegt alles wat je moet weten over de huidige Britse politiek.