‘Vrouwen die de lichamelijke autonomie van vrouwen in twijfel trekken: ik zie het maar al te vaak’

Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) juicht toe dat haar assemblee het recht op abortus heeft opgenomen in het Handvest van de grondrechten. Want ook in Europa wordt dat recht bedreigd, schrijft ze.

Donderdag stemde het Europees Parlement voor de opname van het recht op abortus in het Handvest van de grondrechten. Dat is een stap vooruit voor vrouwenrechten, maar ze worden nog steeds bedreigd vanuit conservatieve en populistische hoek. Zelfs in België, waar abortusrechten vooruitstrevend zijn, is dit recht geen garantie voor onze toekomst. Het is dus essentieel dat we in heel Europa blijven streven naar het handhaven en versterken van deze rechten.

Geen ver-van-ons-bedshow

Hoewel onderzoek aantoont dat minstens 75 procent van de Europese bevolking voorstander is van legale en toegankelijke abortus, staat het recht van vrouwen op abortus in Europa onder druk. Dit komt voort uit onnodig ingewikkelde aanvraagprocedures, sociale attitudes die wetgeving beïnvloeden vanuit religieus oogpunt, en vooral politieke tegenstand vanuit conservatieve en rechts-populistische partijen.

In de Verenigde Staten speelt dit thema sinds het schrappen van het historische arrest Roe vs. Wade, dat het recht op abortus garandeerde, een enorm grote rol. De gevolgen hiervan zagen we onlangs bij het opnieuw in werking treden van een abortuswet uit 1864 in Arizona, die abortus in bijna alle gevallen verbiedt. De rechten van de vrouw zijn hier dus teruggedraaid naar een wet die dateert van vóór de afschaffing van de slavernij.

In dezelfde lijn werd in Mississippi een 13-jarig meisje gedwongen te bevallen van het kind van haar verkrachter.

Maar ook binnen Europa staan de lichamelijke vrijheid en de liberale rechten van vrouwen onder druk. Verschillende Europese lidstaten, zoals Malta, Polen en Hongarije, kennen nog steeds restrictieve abortuswetten, wat de toegang tot veilige en legale procedures in gevaar brengt.

Aanval uit conservatieve en religieuze hoek

Zo zien we dat conservatieve en autoritaire groeperingen en leiders in Europa verworven liberale rechten zoals abortusrechten proberen tegen te werken. Dit gebeurde in 2022 in Hongarije, waar bijkomende beperkingen werden ingevoerd voor de toegang tot abortus, waaronder het verplicht luisteren naar de hartslag van de foetus. Alsof de beslissing om een abortus te nemen al niet zwaar genoeg is.

Ook Italië, een land dat abortus in 1978 legaliseerde, heeft massaal gestemd voor een partij geleid door abortuscritica Giorgia Meloni, die onder andere anti-genderinitiatieven mee ondersteunde. Zo heeft ze ervoor gezorgd dat alleen de biologische ouders op het geboortecertificaat vermeld worden, waardoor kinderen van LGBTQI+-koppels officieel als weeskinderen worden beschouwd. Daarnaast heeft ze het draagmoederschap verboden, waardoor het voor deze koppels onmogelijk wordt om een gezin te stichten.

Legalisering is niet altijd gelijk aan vrijheid

Helaas weerspiegelen de soepelere abortusrechten in andere Europese lidstaten niet altijd hoe toegankelijk abortus in de praktijk is. Vrouwen die een abortus willen, krijgen ondanks wettelijke bescherming te maken met hardnekkige stigmatisering en discriminatie, waardoor hen de toegang tot noodzakelijke gezondheidszorg wordt ontzegd.

In meerdere landen is er een beperkt aanbod van abortusfaciliteiten, verergerd door sociaaleconomische factoren zoals armoede en geografische isolatie, die sommige vrouwen dwingen om hun toevlucht te nemen tot onveilige procedures.

Dit bleek ook bij de aanval van Rusland in Oekraïne. Hierbij werd Oekraïense vluchtelingen die slachtoffer waren van verkrachting door Russische soldaten de toegang tot abortus ontzegd in Polen, terwijl je in Polen wel degelijk recht hebt op een abortus in geval van verkrachting. Op papier althans.

Het probleem hier is dat het bijna onmogelijk is om een verkrachting in oorlogsgebied te bewijzen. De enige opties die dan nog overblijven voor deze vluchtelingen is het kind houden of kiezen voor een onveilige en illegale abortus. Niemand zou zoiets moeten meemaken in een vrij en liberaal Europa.

Niet in mijn Europa

We hebben in België misschien vooruitstrevende abortusrechten, maar dit is lang geen garantie voor onze toekomst. Ik zie het maar al te vaak dat zelfs vrouwen van conservatieve fracties tussenbeide komen in debatten en de lichamelijke autonomie van vrouwen in twijfel trekken.

Het is tijd om de rechten van vrouwen te garanderen en te strijden voor een liberaal Europa waarin vrouwen vrij zijn om beslissingen te nemen over hun eigen lichaam en leven.

Frankrijk heeft de eerste stap gezet door abortusrechten te verankeren in zijn grondwet. Het enige wat Europa nu nog te doen staat, is volgen. Daarom hebben wij in het Europees Parlement nogmaals opgeroepen om het recht op abortus voor alle vrouwen op te nemen in het Europees Handvest.

Burgers moeten hier rechtstreeks beroep op kunnen doen zodat het recht op abortus in heel de Unie kan worden afgedwongen. Enkel zo kunnen we een vuist maken tegen conservatieve krachten die de liberale rechten van de vrouw willen beperken.