Veroordeling Marine Le Pen zet Franse politiek onder hoogspanning

Haar veroordeling voor het verduisteren van EU-fondsen zou radicaal-rechts kunnen versterken, schrijft het Britse blad The Economist.

Nog voordat het vonnis was uitgesproken, stapte Marine Le Pen de rechtszaal uit, haar handtas bungelend aan haar arm. De Franse leider van uiterst rechts had genoeg gehoord en vreesde het ergste. Op 31 maart verbood de Parijse strafrechtbank haar om zich de komende vijf jaar kandidaat te stellen bij verkiezingen, en dus om in 2027 een gooi te doen naar het presidentschap.

De beslissing jaagt een schokgolf door haar partij, het Rassemblement National (RN), en zet de race om Emmanuel Macron op te volgen als president op zijn kop. Le Pen voerde de peilingen voor de eerste ronde van de verkiezingen in 2027 aan.

Rechters bevonden Le Pen, samen met acht andere huidige of voormalige leden van het Europees Parlement en twaalf voormalige assistenten, schuldig aan het misbruiken van publieke middelen voor een bedrag van 4,1 miljoen euro. De rechtbank oordeelde dat er geen sprake was van persoonlijke verrijking voor haar of partijgenoten. Maar het plaatste haar in het middelpunt van een systeem waarbij, tussen 2004 en 2016, fondsen van het Europees Parlement werden gebruikt om haar nationale partij te financieren. Een betaalde parlementaire assistent, aldus de rechters, had zelfs nooit in Brussel gewoond.

Marine Le Pen kreeg ook een boete van 100.000 euro én een gevangenisstraf van vier jaar, waarvan twee jaar voorwaardelijk en twee jaar huisarrest met elektronische armband.

Het vonnis is ongebruikelijk hard omdat het een onmiddellijke veroordeling inhoudt, die zelfs van toepassing is als en zolang ze in beroep gaat. De openbare aanklagers hadden hierom gevraagd na de hoorzitting in november vorig jaar. Sommige medebeklaagden van het RN werden echter slechts voor kortere tijd uitgesloten van verkiezingscampagnes; Louis Aliot, de burgemeester van Perpignan en lid van het nationale bureau van de partij, kreeg helemaal geen onmiddellijke straf.

Eerder deze maand had Le Pen gezegd dat ze een dergelijke uitkomst voor zichzelf als ‘zeer antidemocratisch’ zou beschouwen. Na de uitspraak verklaarde Jordan Bardella, haar 29-jarige protegé, dat ‘de Franse democratie is terechtgesteld’.

‘Spookbedrijf’ van Marine Le Pen passeert langs de Europese kassa

Er zijn weinig opties voor Le Pen om haar kansen op het presidentschap te redden. Zelfs als ze in beroep gaat, is het niet zeker dat er op tijd een hoorzitting kan plaatsvinden om de uitspraak van de rechtbank ongedaan te maken of de straf te verlichten. Misschien kan ze in beroep gaan bij de Grondwettelijke Raad, het hoogste grondwettelijke orgaan in Frankrijk, om de uitspraak op te schorten, omdat die zou indruisen tegen de vrijheid van het electoraat.

Op korte termijn kan Le Pen haar rol als onruststoker voor de Franse minderheidsregering, die nu wordt geleid door de centrist François Bayrou, nieuw leven inblazen. Afgelopen december was het de stem van haar partij die hielp om Bayrous centrumrechtse voorganger, Michel Barnier, ten val te brengen en de begroting van 2025 te torpederen.

Een andere regering ten val brengen, of daarmee dreigen, zou voor Le Pen een goede manier kunnen zijn om haar woede op het systeem te uiten. Het is opmerkelijk dat haar stem in december volgde op het besluit van de aanklagers om haar met onmiddellijke ingang te verbieden zich kandidaat te stellen.

Op de langere termijn zou het verbod van Le Pen twee gevolgen kunnen hebben voor de electorale kansen van de partij. De details over het misbruik van fondsen die tijdens het proces aan het licht zijn gekomen, kunnen het aanzien van de RN onder haar nieuwere kiezers schaden, die gewonnen zijn door haar pogingen in het afgelopen decennium om de extreme partij een respectabel aanzien te geven. Samen met de onervarenheid van Jordan Bardella kan dit haar vooruitzichten schaden.

Voor de kernkiezers van Le Pen, die zich al lang aangetrokken voelen tot haar anti-establishment boodschap, zou de uitspraak echter het gevoel kunnen voeden dat het systeem tegen haar partij is. In een tijd waarin populistische politici, zowel in Europa als in Amerika, tekeer gaan tegen wat zij zien als antidemocratische censuur, zou dat een grote kracht kunnen blijken.

Marine Le Pen schuldig aan verduistering van EU-geld, uitgesloten van Franse presidentsverkiezingen