Verhuist Orban naar fractie N-VA in het Europees Parlement? ‘Een lastige zaak’

Maakt de Fideszpartij binnenkort de overstap van de Europese Volkspartij naar de Europese Conservatieven en Hervormers? De Catalaanse separatisten lonken intussen naar de Europese groenen en regionalisten. ‘Voor N-VA is dit een erg schizofrene situatie’, zegt professor Europese politiek Steven Van Hecke.

Onder impuls van CD&V besloot de Europese Volkspartij (EVP) naar aanloop van de Europese Parlementsverkiezingen om de Fidespartij van Hongaars premier Viktor Orban te schorsen. Niet omdat Fidesz de rode lijnen van de EVP had overschreden, wel omdat de partij campagne voerde tegen partijgenoot en toenmalig voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker. Voor de goede orde: de Hongaren werden enkel in de overkoepelende partijstructuur geschorst, niet uit de fractie en de studiedienst van de EVP.

Tijdens die ontluizingsperiode kregen de zogenaamde ‘drie wijzen’, met oud-premier Herman Van Rompuy (CD&V) aan het hoofd, de opdracht om een onderzoek naar Fidesz op te starten. Dat rapport wordt een dezer dagen afgerond en doorgespeeld aan Donald Tusk, de nieuwe voorzitter van de Europese Volkspartij. ‘Work in progress‘, laat Van Rompuy aan Knack weten.

Eenmaal afgerond zal Tusk de komende weken overleggen met de nationale delegaties op basis van de inhoud van het rapport. Op twee en drie februari verzamelt de politieke vergadering om zich over de kwestie uit te spreken.

Overstap?

Hier en daar wordt gespeculeerd dat Orban de overstap zal maken naar de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), de fractie waar onder meer N-VA deel van uitmaakt. Enkele dagen geleden liet een hooggeplaatste functionaris van Fidesz optekenen dat de partij overweegt om naar de ERC over te stappen. De vermoedens zwellen aan nadat Orban dinsdag op de koffie ging bij zijn Poolse ambtgenoot Matteusz Morawiecki en diens partijvoorzitter Jaroslaw Kaczynscki van de PiS-partij. Dat is de grootste nationale delegatie binnen de ECR.

Voor de Conservatieven en Hervormers zou de komst van Fidesz erg welkom zijn. De partij heeft 12 zetels in het Europees Parlement. Daarmee zou het vertrek van de Britse Conservatieven, goed voor vier zetels, ruimschoots gecompenseerd kunnen worden nu het Verenigd Koninkrijk zich op 31 januari formeel terug uit de Europese Unie, terugtrekt. Komt het zover, dan wordt de ECR gedeeld de vierde grootste fractie van het Europees halfrond. Tenzij de Europese groenen en regionalisten in zee gaan met de Italiaanse Vijfsterrenbeweging.

Steven Van Hecke, professor Europese politiek aan de KU Leuven, blijft sceptisch. ‘Er zijn voor- en tegenargumenten om te geloven dat Fidesz een overstap maakt. Enerzijds biedt het rapport voor Fidesz een aanleiding om nog voor publicatie met opgeheven hoofd uit de fractie te vertrekken. Bovendien is het dreigement van Orban dat hij andere delegaties zal meenemen naar de ECR, niet echt geloofwaardig. Voor de EVP is de kost van een vertrek dus niet enorm. Anderzijds is een tussenoplossing niet ondenkbaar. De EVP kan Fidesz bijvoorbeeld uit de overkoepelende partij zetten, maar wel in de fractie houden’, aldus Van Hecke.

Ideologisch gezien zou een overstap van de EVP naar de ERC steek houden. De Poolse PiS, de Italiaanse Fratelli D’Italia en het Nederlandse Forum voor Democratie zijn stuk voor stuk partijen die de identitaire kaart trekken. ‘Zolang het niet over Rusland gaat, komen de partijen goed overeen. Zeker op vlak van klimaat en migratie zitten ze op dezelfde strekking. De flirt tussen Orban en de ERC is al veel langer aan de gang’, zegt Van Hecke.

Catalanen naar de Groenen?

In tussentijd lonken de drie Catalaanse separatisten, Carles Puigdemont, Toni Comín en Oriol Junqueras, naar de gemeenschappelijke fractie van de Europese Groenen en Vrije Alliantie. De Vrije Alliantie (EFA) is een verzamelbekken voor Europese regionalisten, waar ook de Scottish National Party deel van uitmaakt.

Na een uitspraak van het Europees Hof van Justitie oordeelde het Europees Parlement eerder deze week dat de drie wel degelijk recht hebben op een zitje in het halfrond, tot grote weerzin van de Spaanse autoriteiten.

Oriol Junqueras werd gisteren verkozen tot voorzitter van de Vrije Alliantie. Puigdemont en Comin hebben ondertussen een officiële aanvraag tot lidmaatschap ingediend. Petra De Sutter, Europees parlementslid voor Groen, zegt dat de kandidaturen van Puigdemont en Comin bestudeerd worden. ‘In tegenstelling tot Junqueras zijn Puigdemont en Comin een stuk radicaler in hun onafhankelijkheidsstreven. Dat ligt voor ons natuurlijk wat moeilijker’, zegt De Sutter.

Quid N-VA?

Voor N-VA zijn beide ontwikkelingen erg dubbelzinnig. ‘Een schizofrene situatie en een lastige zaak’, noemt Van Hecke het. De Vlaams-nationalisten maken deel uit van de overkoepelende partijstructuur van de Europese regionalisten, maar zetelen in de fractie van de ERC. Terwijl ze hun Catalaanse bondgenoten naar de regionalisten zien verhuizen, krijgen ze misschien het gezelschap van het omstreden Fidesz. In het verleden wees de partij de kritiek op hun omstreden fractiegenoten onder meer af door erop te wijzen dat CD&V ook aan tafel zat met Viktor Orban. Dat argument zou niet langer gelden.

N-VA maakt zich wel sterk dat het in de ECR compleet vrij is om te stemmen hoe het wil, terwijl er in andere fracties sterke discipline geldt bij stemmingen. Van Hecke: ‘Die voorstelling van de feiten klopt deels. N-VA geniet heel wat vrijheid, maar de partij heeft slechts 3 parlementsleden. Daarmee kan het onmogelijk in de gaten houden wat er in de twintig parlementaire commissies plaatsvindt. In sommige gevallen kan het niet anders dan voortgaan op de fractiegenoten doen’, aldus Van Hecke.

Komen de goede relaties tussen de Catalaanse separatisten in het gedrang nu beide partijen andere Europese paden zullen bewandelen? Van Hecke meent van wel. ‘Als de drie Catalanen effectief worden toegelaten tot de Groenen zullen ze ambitieuze klimaatvoorstellen mee goedkeuren. De sfeer tussen de separatisten en N-VA zal er op toekomstige recepties niet beter op worden’, besluit Van Hecke.