‘Trump dumpt Europa, nu blijkt hoezeer we de Britten missen’

Donald Trump behandelt diplomatie als een gevecht, waarbij hij aftast hoe ver hij kan gaan voordat hij weerstand ontmoet. Europa blijft intussen worstelen met zijn rol, terwijl Londen zich opnieuw bewijst als brug naar Washington, schrijft Robbert de Witt (EW).

De mooiste duiding van Donald Trumps onderhandelingstactiek komt van de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radosłav Sikorski.

De lompe Amerikaanse president test andere regeringsleiders zoals de Russen de situatie aan het front verkennen: er worden kleine groepjes Russen richting de vijand gestuurd, en die ontdekken vanzelf of en hoe de vijand reageert.

Dan pas wordt de tactiek bepaald. Zo moeten we volgens Sikorski ook Trumps opmerkingen zien over de toekomst van Oekraïne (en daarmee van Europa). Originele vergelijking, maar het maakt de paniek er niet minder om.

Europa kijkt toe terwijl anderen beslissen

Europese leiders hebben een heel andere manier van diplomatie bedrijven en gingen eerst maar eens een top organiseren om met z’n allen te bedenken wat Europa überhaupt nog kan doen, nu het door Amerika buitenspel is gezet.

Het is allemaal bijzonder pijnlijk. Europese landen hebben kennelijk zo aan gewicht ingeboet (di­­p­lomatiek, militair, economisch, ) dat de echt grote jongens (Trump en Poetin) zonder hen en ver buiten Europa (in Saudi-Arabië) over de toekomst van het oude continent praten.

Maar Trumps speciale Oekraïne-gezant Keith Kellogg had wel een punt toen hij zei dat eerdere onderhandelingen met Rusland steeds mislukten omdat er te veel mensen willen meepraten.

De Britse rol in Oekraïne: invloed via Washington

Veel Europeanen, nog steeds gekwetst over het Britse vertrek uit de Europese Unie, zullen het vast liever niet horen, maar hoop is te vinden in Londen.

Ten eerste omdat de Britten nu eenmaal het oor van de Amerikaanse president hebben. Of de Britse prime minister nu links of rechts is, hij of zij is altijd welkom in het Witte Huis.

Verstandig dus dat Europese collega’s ook Sir Keir Starmer hadden uitgenodigd voor de crisis­­-top in Parijs. Starmer belooft de Europese grieven en wensen persoonlijk over te brengen aan Trump, als die hem eind deze maand ontvangt in Washington. 

Zo profiteert Europa ondanks die jammerlijke Brexit toch van de ‘special relationship’ tussen de Britten en de Amerikanen. Over die historische band zei Margaret Thatcher in 1981 tegen Ronald Reagan: ‘Jullie problemen zullen onze problemen zijn, en als jullie vrienden zoeken, zullen wij er zijn.’ 

Over deze relatie wordt nogal eens smalend gedaan, alsof de Britse premier niets meer is dan het schoothondje van de president.

Zeker Tony Blair werd kwispelend afgebeeld, omdat hij zo enthousiast met George W. Bush oorlog voerde in Afghanistan en Irak. Maar door trouw samen op te trekken met de Verenigde Staten, kunnen de Britten volhouden dat zij zelf ook nog een wereldmacht zijn. Alsof zij het aura van supermacht delen met, en niet lenen van de Amerikanen.  

Britse vastberadenheid als troef voor Europa

De speciale relatie is overigens niet alleen een Brits dingetje, Amerikaanse presidenten gebruiken de term ook. Zelfs Donald Trump, die de band tegenover Theresa May trumpiaans omschreef als ‘the highest level of special’. Wie weet kan Starmer met dit in het achterhoofd iets bereiken bij de oranje gorilla. 

Er is nog een reden waarom het goed is om de Britten betrokken te houden bij Europa: de Britten zijn vastbesloten Poetin niet zijn zin te geven.

Zo was het dankzij de Amerikanen én Britten dat Kiev niet viel, in die eerste weken van Poetins stompzinnige invasie. Andere Europese landen moesten eerst een mannetje met een zaklamp de wapendepots insturen, om te kijken of daar nog iets bruikbaars voor de Oekraïners lag.

De Britten daarentegen bliezen meteen hun partijtje mee, en hielpen de Oekraïners overleven door vlot raketten te sturen. 

En de Britten bléven wapens sturen. Om die reden was geen regeringsleider zo populair in Kiev als Boris Johnson. Hoewel huidig premier Keir Starmer in alles het tegenbeeld wil zijn van Johnson, zet hij diens royale Oekraïne-steun door. 

Britten spreken waar Europa zwijgt

Zeker, ook de Britten waren flabbergasted – perplex – toen Trumps nieuwbakken minister van Defensie Pete Hegseth doodleuk zei dat NAVO-lidmaatschap ‘geen realistisch vooruitzicht is’ voor Oekraïne.

Maar ondanks begrijpelijke vrees de speciale relatie op het spel te zetten, benadrukte Starmer meteen dat het pad van Oekraïne naar de NAVO ‘onomkeerbaar’ is. En er ‘niet wordt gesproken over Oekraïne, zonder Oekraïne’. 

Klap op de vuurpijl: Starmer verklaarde dat het Verenigd Koninkrijk bereid is militairen te sturen om toekomstige Russische agressie te voorkomen. Die heldere, standvastige Britse stem wordt ernstig gemist in Europa.