Toestand Slowaakse premier is stabiel maar ernstig, autoriteiten vermoeden dat aanvaller politiek motief had
De Slovaakse premier Robert Fico bevindt zich donderdagochtend in een stabiele, maar nog steeds “zeer ernstige” toestand.
De Slovaakse premier Robert Fico bevindt zich donderdagochtend in een stabiele, maar nog steeds “zeer ernstige” toestand. Dat heeft de vicepremier Robert Kalinak gezegd aan het persagentschap TASR. Fico werd woensdag neergeschoten en verkeerde urenlang in levensgevaar. Volgens een ziekenhuiswoordvoerder werd hij vijf uur lang geopereerd.
“Deze nacht zijn dokters erin geslaagd de toestand van de patiënt te stabiliseren”, verklaarde de vicepremier. “Helaas is zijn toestand nog steeds heel ernstig, want zijn verwondingen zijn gecompliceerd.”
De Slovaakse regering had woensdagavond gemeld dat Fico in levensgevaar verkeert.
Fico werd woensdag neergeschoten bij een aanval in de stad Handlova. De schutter zou vijf keer hebben geschoten.
De vermoedelijk dader is opgepakt. Volgens Slovaakse media gaat het om een 71-jarige schrijver. De man zou verschillende dichtbundels gepubliceerd hebben en hij was ook lid van de officiële Slovaakse schrijversvereniging.
‘Politieke aanslag’
“Wat er is gebeurd, was een politieke aanslag. Dat is absoluut duidelijk en we moeten navenant reageren”, vertelde defensieminister Robert Kaliniak op een persconferentie in het ziekenhuis in Banska Bystrica waar Fico wordt geopereerd.
De schutter schoot bij de aanval vijf keer, klinkt het nog. Hij kon meteen worden overmeesterd bij de aanval, die plaatsvond in de stad Handlova. De aanval vond plaats voor een cultureel gemeenschapscentrum in de stad Handlova, waar de regering een vergadering had gepland.
Volgens de zender TA3 zou de dader een voormalige werknemer van een particuliere beveiligingsdienst zijn. Die informatie hebben de autoriteiten nog niet bevestigd.
De regeringsleider wordt nog steeds geopereerd en verkeert nog in levensgevaar. “De artsen hebben ons laten weten dat de premier in kritieke toestand verkeert, dat zijn leven in gevaar is en dat hij nog steeds in de operatiekamer ligt”, aldus minister van Binnenlandse Zaken Matus Sutaj Estok.
De binnenlandminister kondigde een extra politiebescherming aan voor politici, ambtenaren en journalisten. Tegelijkertijd riep hij de media, politici uit alle kampen en het publiek op om te stoppen met het “aanzetten tot haat tegen politieke tegenstanders op sociale media”.
President Zuzana Caputova had een gelijkaardige boodschap gedeeld.
Nieuwssite Pravda heeft een video gepubliceerd waarop de nasleep van het voorval te zien is. Fico, die ogenschijnlijk niet meer op zijn benen kan staan, wordt door zijn lijfwachten afgevoerd met een auto.
De Slowaakse uittredend president Zuzana Caputová liet in een eerste reactie weten dat ze geschokt is door de “brutale en meedogenloze” aanval. Ze wenst hem sterkte bij zijn herstel.
Handlova ligt ongeveer 180 kilometer ten noordoosten van de hoofdstad Bratislava.
Fico kwam vorig jaar voor de vierde keer als premier aan de macht na de verkiezingen in september. Hij leidt een populistisch-nationalistische coalitie, met behalve zijn eigen partij Smer ook de sociaaldemocraten van HLAS en de ultranationalistische en pro-Russische SNS. Hij voerde al zeer omstreden maatregelen in. Zo trok hij in januari de militaire hulp aan Oekraïne in en besliste hij om de publieke omroep RTVS op te heffen.
De 59-jarige Fico was eerder de premier van Slowakije tussen 2006 en 2010 en tussen 2012 en 2018. Toen stelde hij zich vaak pragmatisch op.
Wereldleiders reageren op “laffe moordaanslag”
Ook vanuit het buitenland komen er reacties. Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, veroordeelt de “walgelijke aanval” op X, het vroeger Twitter. “Zulke gewelddaden hebben in onze samenleving geen plaats, en ondermijnen onze democratie, ons meest waardevolle gedeelde goed.”
“Welke politieke meningsverschillen er ook zijn, geweld is volstrekt onaanvaardbaar”, zegt de Letse premier Edgars Rinkevics. De Tsjechische premier Petr Fiala spreekt van een “schokkend” voorval.
De Amerikaanse president Joe Biden laat in een verklaring weten “de verachtelijke daad van geweld” te veroordelen. Hij voegt eraan toe dat hij en zijn vrouw Jill “aan zijn familie en het Slowaakse volk denken”.
Jens Stoltenberg, secretaris-generaal van de NAVO, zegt dat hij “geschokt en ontzet” is door de aanslag. “Ik wens hem sterkte voor een spoedig herstel”, schrijft hij op X.
VN-secretaris-generaal Antonio Guterres “veroordeelt met klem de schokkende aanval”, laat hij via zijn woordvoerder weten. “De gedachten van de secretaris-generaal zijn bij de premier en zijn familie in deze moeilijke tijd”, stelt zijn woordvoerder.
De Nederlandse aftredend premier Mark Rutte zegt ook geschokt te zijn. “Ik wens hem veel sterkte, mijn gedachten zijn met hem en zijn familie”, klinkt het.
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz spreekt over een “laffe moordaanslag”. “Voor geweld mag geen plaats zijn in de Europese politiek. In deze uren gaan mijn gedachten uit naar Robert Fico, zijn familie en de burgers van Slowakije”, laat hij weten via het vroegere Twitter.
De Oekraïense premier Volodymyr Zelensky verwerpt de “verschrikkelijke” aanval. “Wij veroordelen deze daad van geweld tegen de regeringsleider van een naburige partnerstaat ten zeerste”, aldus Zelensky op X. De links-nationalistische Fico is omstreden in zijn land en daarbuiten wegens zijn pro-Russische houding.
De Russische president Vladimir Poetin laat weten “verontwaardigd te zijn over de moordaanslag”. “Niets kan deze afschuwelijke misdaad rechtvaardigen. Ik ken Robert Fico als een moedig en vastberaden man. Ik hoop dat deze kwaliteiten hem zullen helpen deze moeilijke situatie te boven te komen”, schrijft hij in een bericht dat het Kremlin verspreidde.
Ook de Italiaanse regeringsleider Giorgia Meloni veroordeelt “de verachtelijke aanval”. In een verklaring zegt ze “alle vormen van geweld en aanvallen op de basisprincipes van de democratie en vrijheid” krachtig te veroordelen.
“Ik ben diep geschokt door de gruwelijke aanval op mijn vriend, premier Robert Fico”, reageert de Hongaarse premier Viktor Orban dan weer. Hij zegt te bidden voor zijn gezondheid en spoedig herstel.
“Welke politieke meningsverschillen er ook zijn, geweld is volstrekt onaanvaardbaar”, zegt de Letse president Edgars Rinkevics. De Tsjechische premier Petr Fiala spreekt van een “schokkend” voorval.