‘Schijnbaar onbelangrijke bevoegdheden voor Hadja Lahbib in de Europese Commissie? Dat is niet het echte probleem’

De nominatie van Hadja Lahbib kan worden gezien als de een symptoom van de vaak provinciale manier waarop in ons land politiek wordt bedreven. Er bestaat een zekere blindheid voor wat er zich op Europees niveau afspeelt; zowel in onze regeringen als op de partijhoofdkwartieren zijn Europese dossiers vaak geen prioriteit.

Europese en nationale media zijn het over eens: met de bevoegdheden van crisisbeheer en gelijkheid heeft Hadja Lahbib – nochtans een voormalig minister van buitenlands zaken – naast een zware portefeuille in de Europese Commissie gegrepen. België, zo luidt het, viste achter het net. Door “onze” kandidaat-Eurocommissaris zo laat voor te dragen, zag ons land een belangrijke bevoegdheid aan zich voorbij gaan.

Het is een steeds terugkerend fenomeen in alle EU lidstaten: wanneer de Commissieposten worden toegewezen, vragen politieke commentaren zich af of “hun” land wel goed bedeeld werd. Nochtans zitten de Europese Commissarissen daar niet om hun lidstaat te vertegenwoordigen, maar om het Europese algemene belang te verdedigen.

Toegegeven, de realiteit is complexer, maar toch moet de invloed die een regering op “hun” Commissaris kan uitoefenen niet worden overschat. Het echte probleem is dus niet dat Hadja Lahbib “voor België” een schijnbaar magere bevoegdheid heeft gekregen, maar wel dat het een symbool is voor de bedenkelijke manier waarop de hele Europese Commissie wordt samengesteld.

De nominatie van Hadja Lahbib kan worden gezien als de een symptoom van de vaak provinciale manier waarop in ons land politiek wordt bedreven. Er bestaat een zekere blindheid voor wat er zich op Europees niveau afspeelt; zowel in onze regeringen als op de partijhoofdkwartieren zijn Europese dossiers vaak geen prioriteit.

De discussies over de Belgische kandidaat-Commissaris zijn daar inderdaad een mooi voorbeeld van: de post werd tijdens de federale regeringsonderhandelingen als een hete aardappel tussen de partijen doorgeschoven, want geen enkel partijvoorzitter wilde “betalen” voor de positie met minder – of minder belangrijke – ministerposten in de volgende regering.

In andere Europese hoofdsteden loopt het vaak net zo. Maar al te vaak wordt de post van Europese Commissaris gebruikt om persoonlijke ambities te realiseren, controversiële collega-politici weg te promoveren of politieke evenwichten in een regeringscoalitie weer in balans te brengen. Of de kandidaat nu echt het beste is wat een land te bieden heeft of de meeste expertise heeft voor zijn of haar Europese verantwoordelijkheden, lijkt maar al te vaak bijzaak.

En daar ligt het echte probleem: de manier waarop we de Europese Commissie samenstellen is geen garantie op de beste beleidsploeg. Nochtans is daar grote nood aan: de uitdagingen op politiek, economisch, en klimaatvlak voor Europa zijn enorm. Gelukkig bieden de hoorzittingen met de kandidaat-Commissarissen die in de komende weken in het Europees Parlement worden gehouden nog een zekere kwaliteitscontrole.

Dan is een groep van Eurocommissarissen te verkiezen die het best gewapend is om deze uitdagingen het hoofd te bieden, ongeacht hun nationaliteit. Liever een kleinere ploeg vol expertise en politieke zwaargewichten (zelfs zonder Belgische Commissaris), dan een Commissie die louter alle evenwichten – geografisch, partijpolitiek – afvinkt. Een fundamentele hervorming van de manier waarop de Europese Commissie wordt samengesteld is zonder een verdragswijziging moeilijk. Waar wel al werk van kan worden gemaakt is een kleinere Commissie.

Dat werd eigenlijk een kwart eeuw geleden al afgesproken in het Verdrag van Nice, maar is nooit geïmplementeerd. Nochtans zou het de versnippering van bevoegdheden en territoriumtwisten die nu de ploeg van Von der Leyen dreigen te hypothekeren kunnen beperken, en het zou ervoor kunnen zorgen dat èlke Commissarispost er effectief toe doet. Hierdoor wordt de positie ook aantrekkelijker voor politiek en beleidstalent dat we – als continent – nodig zullen hebben om de uitdagingen in de toekomst het hoofd te bieden.