‘Raar dat Mark Rutte zo “Nederlands-Engels” spreekt’

Raar dat Mark Rutte, ondanks zijn ruime internationale ervaring, zo ‘Nederlands-Engels’ spreekt. Anderzijds: wie zijn talen al te perfect spreekt, kan elitair en pocherig overkomen, schrijft Robbert de Witt (EW).

Zijn Engels met dat beroemde, vette Duitse accent, werd vaak nagedaan. Want hoewel Henry Kissinger, in 1923 geboren als Heinz Alfred, al op vijftienjarige leeftijd met zijn ouders Hitler-Duitsland was ontvlucht, kwam hij nooit af van zijn accent. Hij was de invloedrijkste Amerikaans-Joodse diplomaat van de twintigste eeuw, die soms klonk als een Duitse toerist op bezoek in het Witte Huis.

President Richard Nixon merkte in 1973 eens op tegen de Israëlische premier Golda Meïr dat zij allebei een Joodse minister van Buitenlandse Zaken hadden. ‘Ja,’ antwoordde Meïr, ‘maar die van mij spreekt Engels.’

Wonderlijke variant van het Engels

Wie internationaal moet opereren, maar niet is opgegroeid met de Engelse taal, zal zelden vlekkeloos Engels spreken. Sterker, de uitspraak van het Engels kan juist achteruitgaan als je veel omgaat met anderen die ook zijn opgegroeid in een ander taalgebied. Want om elkaar – zonder tolk – goed te begrijpen, helpt het als iedereen heel eenvoudig Engels spreekt en met opzet niet al te lange zinnen formuleert of moeilijke woorden gebruikt. Het resultaat is een wonderlijke variant van het Engels.

Wellicht geldt dat voor Nederlandse politici nog meer. Nederlanders zijn er best trots op dat zij zo goed Engels spreken. Uit internationaal onderzoek blijkt dat de beheersing van het Engels in niet-Engelstalige landen vrijwel nergens zo goed ontwikkeld is als in Nederland. Maar ja, dat heeft meer betrekking op woordenschat en grammatica dan op de uitspraak.

Premier Wim Kok klonk wel heel erg als een Nederlander voor het eerst in het buitenland toen hij van de Amerikaanse president Bill Clinton complimentjes ontving over het Nederlandse economische model. ‘Wel, wie kol it de poldermoddel,’ klonk zijn bescheiden antwoord fonetisch. Nog ongemakkelijker was het geweest als Pim Fortuyn premier was geworden. Zijn Engels klonk nergens naar. Dat bleek bijvoorbeeld toen de Britse zender BBC hem (nogal agressief) interviewde en hij flinke uitglijders maakte. Toenmalig GroenLinks-Kamerlid Femke Halsema adviseerde Fortuyn daarop niet meer Engels te gebruiken dan de slogan ‘At your service’.

Als NAVO-chef zal Mark Rutte voortdurend Engels moeten spreken, en dat zal hij beter doen dan Fortuyn. Maar het verbaast toch wel dat hij, tja, zo ‘Nederlands-Engels’ spreekt, ondanks zijn ruime ervaring. Nadat hij in 2014 de Amerikaanse president Barack Obama ontving en hem onder meer rondleidde in het Rijksmuseum, regende het kritiek op zijn beroerde Engels.

Vlammend verhaal in krakkemikkig Engels

Dat was blijkbaar geen aansporing voor de premier om bijles te nemen. Zeven jaar later, in 2021, sprak hij op de VN-klimaattop in Glasgow. Op sociale media werd gelachen om zijn uitspraak van ‘south of the Netherlands’, dat klonk als ‘saus of de Nedderlands’. Ach, hij doet zijn best, oordeelde tv-presentatrice Eva Jinek, geboren in de Verenigde Staten en dus native speaker, laatdunkend.

En in maart 2022 sprak Rutte in het Engels het Oekraïense parlement toe. Een vlammend verhaal, maar wel in een beetje krakkemikkig Engels. ‘Verschrikkelijk,’ oordeelde Catherine Keyl op Radio 1 zelfs. Onwenselijk ook, vond zij. Want door zijn slechte uitspraak krijg je de inhoud veel minder goed mee.

Rutte maakt geen blunders zoals zijn voorgangers deden

In zakenkrant Het Financieele Dagblad was de Amerikaanse Buffi Duberman, die Engelse taalles geeft aan bekende Nederlanders en CEO’s, wat milder: Ruttes kennis van de Engelse taal is prima. En blunders als sommige van zijn voorgangers maakt hij ook niet, verwijzend naar premier Joop den Uyl die eens had verklaard dat Nederland ‘a country of undertakers’ is. De PvdA-premier wilde uiteraard ‘ondernemers’ zeggen, en niet ‘begrafenisondernemers’.

Maar Duberman vond ook dat Rutte inderdaad wel iets kan doen aan zijn uitspraak: ‘Mijn deur staat altijd voor hem open.’ Geen gekke uitnodiging, zou je zeggen. Tenzij hij zijn slechte Engels acteert, zoals onlangs werd gesuggereerd in talkshow Vandaag Inside, om een beetje normaal over te komen. Selectief geheugen, selectief spraakvermogen.

Wie zijn talen al te perfect spreekt, kan elitair en pocherig overkomen. Het vloeiende en foutloze Engels, Frans en Russisch (en nog zeker vier andere talen) van GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans roept terecht bewondering op. Maar bij sommige toehoorders ook afgunst en ergernis.