De Poolse president Andrzej Duda ligt dwars voor de gerechtelijke hervormingen die de pro-Europese regering van premier Donald Tusk wil doorvoeren. Duda heeft de aanpassingen aan de Nationale Raad van de Rechterlijke Macht voor toetsing doorgestuurd naar het Grondwettelijk Hof. De wet kan niet in werking treden zonder de handtekening van de president.
De Nationale Raad van de Rechterlijke Macht is het orgaan dat rechters benoemt en de onafhankelijkheid van de rechtbanken beschermt. De vorige Poolse regering, die geleid werd door de conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS), had geprobeerd om meer grip te krijgen op dat orgaan. Zo had PiS een wet ingevoerd die bepaalt dat 15 van de 25 leden van de Nationale Raad door het parlement worden gekozen.
Toen na de verkiezingen van eind vorig jaar een meer pro-Europese regering aan de macht kwam, besliste de nieuwe premier Donald Tusk om die hervormingen terug te draaien. In de toekomst zal de rechterlijke macht weer 15 van de 25 posities invullen. De raadsleden die sinds 2017 zijn benoemd, zullen niet langer verkiesbaar zijn.
President Duda, die van PiS-signatuur is, verzet zich tegen die maatregel. Hij stelt dat er geen enkele reden is om raadsleden op basis van hun benoemingsdatum uit te sluiten van de verkiezing.
De pogingen van PiS om de politieke controle op de Nationale Raad te vergroten, hadden Warschau al in conflict met de Europese Unie gebracht. De Europese Commissie had een artikel 7-procedure opgestart wegens een duidelijk risico op schending van de rechtsstaat. Die procedure, die in theorie kan leiden tot de opschorting van het stemrecht in de ministerraden, is gestaakt nadat Tusk had aangekondigd de onafhankelijkheid van het gerecht te willen herstellen.
