Naar voorbeeld van Oostenrijk wil kandidaat-voorzitter van Open VLD Bart Tommelein een technocratische regering van experten. Maar of die vergelijking opgaat? Knack legde zijn oor te luisteren in Oostenrijk zelf.
Bart Tommelein (Open VLD) brak woensdag een lans voor een technocratische regering van experten. De burgemeester van Oostende verwijst daarbij naar Oostenrijk als lichtend voorbeeld.
Na de zogenaamde Ibiza-affaire viel de regering van Sebastian Kurz en werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven. In tussentijd nam Brigitte Bierlein, voordien rechter bij het Grondwettelijk Hof, de taak als regeringsleider op zich. Ze werd geflankeerd door een waaier aan experten die het overheidsbedrijf draaiende moesten houden.
In een mum van tijd schoten Bierlein en haar regering omhoog in de populariteitspolls. Zelfs de geliefde Sebastian Kurz moest zijn meerdere erkennen in Bierlein en haar commando.
Knack vroeg om meer uitleg aan de Oostenrijkse politicoloog Peter Filzmaier (Donau Universiteit).
Waarom was de regering van deskundigen zo populair?
Peter Filzmaier: In Oostenrijk bestaat er een negatief beeld van politici en politieke partijen. Deskundigen genieten in de publieke opinie een positief imago. Bovendien was het van meet af aan duidelijk dat het om een tijdelijke oplossing ging, waardoor er nauwelijks kritiek kwam op het idee. Uiteindelijk was er zelfs geen oppositie in de ware betekenis van het woord: partijen hadden amper tot geen kritiek op het regeringswerk. Tot slot heeft de regering-Bierlein zich niet ingelaten met overdreven enscenering of polarisatie.
Heeft de expertegenregering eigenlijk verregaande beslissingen genomen? Of heeft ze het regeerakkoord van de vorige regering verder uitgevoerd?
Filzmaier: De regering-Bierlein wilde het dagelijkse administratieve werk voor haar rekening nemen en geen beslissingen nemen die gevolgen hadden op de lange termijn, bijvoorbeeld op budgettair vlak. Bovendien heeft het geen eigen wetsvoorstellen aan het parlement voorgelegd, ook al is dat in Oostenrijk het gebruikelijke begin van het wetgevend proces. Op die manier kan men natuurlijk alleen op korte termijn regeren. Een langere regeerperiode zonder begrotingsbeslissingen of noodzakelijk benoemingen van hooggeplaatste ambtenaren zou onmogelijk geweest zijn.
Al bij al was het een spijtige zaak dat de expertenregering niet actiever is opgetreden in een aantal domeinen. Het was bijvoorbeeld de uitgelezen kans om de wet op de partijfinanciering aan te passen, net omdat zij niet vooringenomen zijn of eigen belangen moeten verdedigen.
Is een interim- of een expertenregering uitzonderlijk in Oostenrijk?
Filzmaier: Volgens de Oostenrijkse grondwet heeft de bondspresident de bevoegdheid om een bondskanselier te benoemen en – op diens voorstel – de ministers. De president is vrij en onafhankelijk, maar moet realpolitisch rekening houden met de meerderheidssituatie in het parlement. Als er vervroegde verkiezingen worden gehouden, is het normaal gesproken de vorige regering die de overheidstaken blijft uitvoeren.
Ditmaal was de politieke situatie erg uitzonderlijk. Voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis verloor een bondskanselier een motie van wantrouwen in het parlement. Daardoor vreesde president Alexander von der Bellen dat een andere politieke regering de vertrouwensstemming niet zou overleven, met de nodige instabiliteit tot gevolg. Daarom besloot Von der Bellen om een regering van deskundigen aan te stellen nadat hij achter de schermen met de partijen de nodige gesprekken had gevoerd.
In België willen sommigen een expertenregering omdat de formatie aansleept. Zou dat ook kunnen in Oostenrijk?
Filzmaier: Nee. Als de verkennende gesprekken of coalitieonderhandelingen niet tot een resultaat leiden, zijn nieuwe verkiezingen veel waarschijnlijker.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
